Najvećem broju stranaka u Crnoj Gori ne odgovaraju vanredni izbori i ukoliko partije odustanu od partikularnih političkih zahtjeva, moguć je dogovor o formiranju nove Vlade, ocjenjuje Momčilo Radulović iz Evropskog pokreta.
On kaže da nisu neuobičajeni problemi u komunikaciji tokom pregovora o budućoj Vladi.
"Kod formiranja prethodne Vlade, pregovori su trajali tri mjeseca. Očekujem da ovaj proces traje kraće", navodi Radulović.
Inicijator formiranja manjinske Vlade je Građanski pokret URA Dritana Abazovića, već je obavio razgovore sa većinom stranaka, no i dalje je neizvjesno ko će ući u Vladu a ko će je podržati.
Prethodnoj Vladi Zdravka Krivokapića izglasano je nepovjerenje 4. februara glasovima Građanskog pokreta URA i opozicije predvođene Demokratskom partijom socijalista (DPS) predsjednika države Mila Đukanovića.
Mogućnost da manjinsku Vladu podrži Đukanovićev DPS, naišla je na oštre reakcije Demokratskog fronta (DF) i Demokrata sa kojima je URA formirala vlast nakon izbora u avgustu 2020. godine.
Govoreći o trenutnoj dinamici pregovora Radulović kaže da bi problematična pitanja, kao što su Temeljni ugovor, popis stanovništva i Otvoreni Balkan, mogla biti stavljena u agendu buduće Vlade ali sumnja da će biti realizovana.
"Bilo kakvo insistiranje na problematičnim pitanjima je nešto što vodi cijeli proces pregovora u neizvjesnost, negativnu završnicu i ka izborima. Teško će to biti realizovano u mandatu buduće Vlade, jer je za podršku potrebna čista i jasna parlamentarna većina. Ne čini mi se da će je imati".
- Temeljan, tajan i osporavan ugovor Crne Gore sa SPC
- Otvaranje Crne Gore za Otvoreni Balkan
- Lakše do crnogorskog državljanstva u susret popisu stanovništva
Upravo ta tri pitanja, koja lideru URA-e Dritanu Abazoviću nisu problematična, povod su uslovljavanja od partija koje treba da uđu u Vladu ali i onih koji bi trebalo da je podrže u parlamentu.
Manjinsku Vladu bi, osim URA-e, trebalo da formiraju manjinske nacionalne stranke Albanaca i Bošnjaka i prosrpska Socijalistička narodna partija (SNP), a podršku u parlamentu bi trebalo da daju najveći klubovi Demokratski front ili opozicione stranke, DPS Mila Đukanovića i dvije socijaldemokratske partije.
Uslovljavanje sa obje strane
Prosrpski SNP uslovljava učešće u budućoj Vladi potpisivanjem Temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC), održavanjem popisa stanovništva i priključenjem Crne Gore Otvorenom Balkanu čiji su inicijatori predsjednici Srbije i Albanije, Aleksandar Vučić i Edi Rama.
I pored toga, za dio lokalnih odbora SNP-a je neprihvatljivo da ta partija, sa URA-om i manjinskim partijama formira Vladu koju bi u parlamentu podržao opozicioni DPS, pa je neizvjestan njihov ulazak u Vladu.
Uslovljavanja postoje i u redovima opozicije koja bi trebalo da u parlamentu podrži manjinsku Vladu.
Tako Socijaldemokratska partija (SDP) smatra da Temeljni ugovor i Otvoreni Balkan nisu ciljevi koji vode ka Evropskoj uniji. DPS se takođe u više navrata negativno odredio prema mogućnosti da u agendi manjinske Vlade budu ova pitanja.
DPS nije javno saopštio da li ima uslove za davanje podrške manjinskoj Vladi, a njegov predsjednik Milo Đukanović je rekao da su spremani da podrže "koalicije koje su građanskog karaktera, koje žele da pomognu Crnoj Gori da ide ka Evropi".
Protestima protiv manjinske Vlade
Uz pregovore idu i najave DF-a da će organizovati blokade saobraćajnica i gradova ukoliko bude formirana manjinska Vlada uz podršku DPS-a.
"Ukoliko poslanici DPS-a zajedno sa URA-om predlože Dritana Abazovića kao mandatara, to će za nas u Demokratskom frontu biti predlog mafije. I mi nećemo učestvovati u pregovorima", rekao je 16. februara jedan od lidera DF-a, Nebojša Medojević.
On je dodao da pripremaju široke proteste pod sloganom "Blokadom protiv izdaje".
"Mi smo veterani protesta, u toku su logističke pripreme. Sve radimo javno i organizovano", kaže Medojević.
Iz Ministarstva unutrašnjih poslova nisu željeli da komentarišu najavljene blokade gradova.
Poslanik opozicionog DPS-a i član skupštinskog Odbora za bezbjednost i odbranu Predrag Bošković za Radio Slobodna Evropa kaže da je legitimno i ustavno pravo na slobodno okupljanje kao način političke borbe, no da protesti DF-a gotovo nikada nisu bili mirni već, kako kaže, nasilni i sa ciljem destrukcije i napada na institucije.
"Ukoliko to bude slučaj i sada, državne institucije iz sektora bezbjednosti moraju imati jasan zadatak da suzbiju svako kršenje zakona, omoguće redovno funkcionisanje sistema i primjenom zakonom predviđenih sredstava i metoda obezbijede javni red i mir", rekao je Bošković.
Momčilo Radulović iz Evropskog pokreta smatra da najavljeni protesti neće biti efikasni, procjenjujući da odziv neće biti takvog intenziteta da DF-u da novu političku težinu:
"Baš suprotno, smatram da bi Demokratski front vaninstitucionalnim djelovanjem sebi smanjio politički uticaj na duži rok".
Radulović smatra da ne postoji konsenzus unutar samog DF-a o održavanju protesta kakvi su bili ranije.
Protest protiv manjinske Vlade već organizuju Demokrate Alekse Bečića koji se zalažu za prijevremene parlamentarne izbore, ocjenjujući da obaranje Krivokapićeve Vlade i pregovori o novoj Vladi predstavljaju – "izdaju izborne volje" građana sa avgustovskih izbora 2020. godine.
'Izdaja' - top termin političkih odnosa u Crnoj Gori
Upravo Demokrate u najvećoj mjeri koriste kvalifikativ "izdaja" od početka krize prethodne Vlade i razrješenja njihovog lidera Alekse Bečića sa mjesta šefa parlamenta. On je uglavnom usmjeren na političke protivnike, dojučerašnje partnere iz URA-e, ali i prema potencijalnim saveznicima Abazovića.
Prema podacima Digitalnog forenzičkog centra dostavljenom Radiju Slobodna Evropa, termin "izdaja" u medijima je u prvih 15 dana februara korišćena 759 puta ili prosječno 50 puta na dnevnom nivou.
"Izdaja" je pominjana najčešće na dan izglasavanja nepovjerenja Vladi Zdravka Krivokapića 4. februara 73 puta i na dan razrješenja Alekse Bečića sa čela Skupštine Crne Gore 7. februara 85 puta.
Za izdaju se međusobno optužuju i suverenističke stranke opozicije. DPS optužuje Socijaldemokratsku partiju za izdaju zbog činjenice da je na Cetinju nagovijestila saradnju sa URA-om i Demokratama.
I nacionalne manjine pod pritiskom
Negativan stav u odnosu na potencijalno formiranje manjinske Vlade iznijela je i SPC u Crnoj Gori.
Posebno upozorenje je upućeno manjinskim nacionalnim partijama, koje su prema planu lidera URA-e Dritana Abazovića, siguran partner u budućoj Vladi.
Iguman SPC-a iz Budve Jefrem Dabanović je 9. februara upozorio nacionalne manjine na rizik ukoliko podrže novu vlast.
"Preveliki rizik na sebe preuzimaju predstavnici manjinskih nacionalnih zajednica koji pružaju podršku novim nosiocima izvršne vlasti, protiv volje većinskog glasačkog tijela", kaže Dabanović.
Pored upozorenja SPC-a manjinama da ne podrže novu Vladu, oglasila se i vanparlamentarna stranka sa crkvenim prefiksom "Svetosavska", iz koje su zatražili ukidanje zakonskih normi koje omogućavaju Albancima i Hrvatima ulazak u crnogorski parlament sa nižim cenzusom.
Ove poruke predstavljaju neprimjereni pritisak na manjine, kaže za RSE Adel Omeragić iz Bošnjačke stranke, ocjenjujući da se njima dodatno podižu tenzije i podstiče etnička distanca u multietničkom crnogorskom društvu.
"Ovakvim izjavama se pokušava neprimjereno uticati na političke predstavnike manjinskih naroda i na njihove odluke u ovom trenutku. Uplitanje lica koja se prevashodno ne bave politikom nije poželjno, a ovakvi komentari neće smiriti tenzije i pomiriti podijeljeno društvo", navodi Omeragić.
Omeragić kaže da je i do sada svaka politička nestabilnost i kriza izlagala manjine udaru ekstremnih elemenata u crnogorskom društvu.
"Mi smo i u parlamentu imali slične poruke, crtanje mete manjinskim narodima i prebacivanje odgovornosti na manjinske narode za ono što se dešavati na političkoj sceni", kaže Omeragić ističući da su upozoravajuće poruke manjinama iz crkvenih i određenih političkih krugova, opasne.
Kako do dogovora?
Komentarišući dvonedjeljne pregovore političkih partija o formiranju buduće Vlade, Momčilo Radulović iz Evropskog pokreta smatra da je bi do dogovora moglo doći ako bi pregovaračke strane odustale od političkih uslovljavanja, a težište pregovora prebacile na dogovor o ključnim reformskim aktivnostima koje treba realizovati.
"Uspjeh formiranja nove Vlade je u dogovoru o nastavku evropskih integracija, reformi pravosuđa, izmjeni izbornog zakonodavstva i ekonomskom oporavku. To su prioritetna pitanja koja se postavljaju pred svaku većinu koja bude formirana", navodi Radulović.
U osnovi zahtjeva za obaranja prethodne Krivokapićeve Vlade, URA je kao razlog navela deblokadu procesa evropskih integracija Crne Gore i nastavak reformi u oblasti pravosuđa.
Facebook Forum