Ključna poruka lokalnih izbora na Cetinju, u Mojkovcu i Petnjici, održanih 5. decembra, godinu nakon promjene vlasti u Crnoj Gori, jeste da građani nijesu zadovoljni politikom ni vlasti ni opozicije, ocjenjuju za Radio Slobodna Evropa (RSE) metodolog i politički analitičar Miloš Bešić i Srđan Perić iz organizacije KOD.
Iako je na lokalnim izborima održanim u nedjelju osvojila najviše odborničkih manadata u sve tri opštine, Demokratska partija socijalista (DPS) predsjednika Mila Đukanovića će samo u Petnjici moći samostalno da formira vlast. U Mojkovcu je nakon 16 godina izgubila vlast, a na Cetinju će morati da pregovara o koaliciji.
Formalni pobjednik ali suštinski i najveći gubitnik izbora je DPS , kaže za RSE Srđan Perić iz organizacije KOD:
“To što DPS formalno ima najviše mandata ništa ne znači ukoliko ne može da tvori vlast i ukoliko se krnji njena politička pozicija. Činjenica je da oni nastavljaju da gube podršku birača. Mnogo bitnije od samog izbornog rezultata, je koji je potencijal pobjede koju ostvarite” kaže Perić.
U odnosu na rezultat na prošlogodišnjim parlamentarnim izborima, DPS je na lokalnim izgubila dvije i po hiljade glasova.
Na avgustovskim izborima 2020. godine došlo je do promjene vlasti u Crnoj Gori , prve nakon tri decenije vladavine DPS-a. Liste koje su predvodili prosrpski Demokratski front, Demokrate i Građanski pokret URA osvojile su većinu i poslale Đukanovićevu partiju u opoziciju.
Iako je pojedinačno i na tim izborima DPS osvojila najviše mandata u državnom parlamentu, ni jedna od partija nije željela da formira vladajuću koaliciju sa njima.
Šta je poruka?
Ne postoji snažnija poruka ovih izbora od te da se DPS-u nedostatak koalicionog potencijala za pregovore o učešću u vlasti, sa državnog preselio i na lokalni nivo, konstatuje Srđan Perić.
On kaže da su u DPS svjesni toga i da ih čekaju teške odluke, ukoliko žele da “politički prežive”.
“Oni imaju trenutnu situaciju da je njihova najjača politička karika ujedno i njihov najveći problem a to je pozicija predsjednika partije i države Mila Đukanovića. To je osoba koja snažno dijeli javnost i predstavlja prepreku za transformaciju, odnosno reformu te partije”, kaže Perić.
On za RSE ocjenjuje da je Đukanovićevo liderstvo u DPS i dalje neupitno i zato se oni kao partija nalaze u pat poziciji:
“Čini mi se da su svjesni problema i šta bi trebalo da urade da ga prevaziđu, ali je u ovom trenutku to za njih preveliki zalogaj.”
Politički analitičar i metodolog Miloš Bešić za Radio Slobodna Evropa konstatuje da je DPS u ukupnom zbiru u tri opštine izgubio 25 posto svog biračkog tijela, u odnosu na prethodne parlamentarne izbore.
„Neću reći da su za DPS ovi podaci poražavajući, ali jesu više nego zabrinjavajući. Oni na postojećoj platformi, a platformu nisu ozbiljno mijenjali bez obzira na gubitak vlasti na parlamentarnim izborima 30. avgusta 2020. godine, ne samo da ne mogu da rastu nego ne mogu ni da zadrže glasove koje imaju“, kaže Bešić
On smatra da “unutrašnjim kozmetičkim izmjenama DPS ne može ništa ozbiljno da uradi da povrati podršku”.
Bešić: Izborni gubitnici i vlast i opozicija
Poruka glasača ne samo opozicionoj DPS nego i partijama koje čine vlast na državnom nivou je da ozbiljno razmisle kako rade i djeluju inače će i dalje gubiti podršku, smatra Bešić.
U Mojkovcu su vlast osvojile partije koje vladaju na državnom nivou sa 17 odborničkih manadata od 31 koliko ih ima u lokalnoj skupštini. U Petnjici su od stranaka vlasti Demokrate osvojile samo dva od 31 mandata, a na Cetinju su od tri partije vlasti , Demokrate i URA osvojile 7 mandata, od 33.
U Mojkovcu su vlast osvojile partije koje vladaju na državnom nivou sa 17 odborničkih manadata od 31 koliko ih ima u lokalnoj skupštini. U Petnjici su od stranaka vlasti Demokrate osvojile samo dva od 31 mandata, a na Cetinju su od tri partije vlasti , Demokrate i URA osvojile 7 mandata, od 33.
Miloš Bešić ocjenjuje da ni stranke vlasti na državnom nivou ne mogu biti zadovoljne brojem glasova budući da su u ukupnom zbiru izgubile određeni procenat podrške:
" Jedino Demokrate imaju jedan blagi rast glasova u sve tri opštine, a sve ostale strukture, naročito DF gube ozbiljan broj glasača u odnosu na avgust 2020. godine. S obzirom na unakrsnu paljbu tokom kampanje, Građanski pokret URA može biti zadovoljan blagim padom.”
Bešić naglašava da partije koje čine vlast na državnom nivou treba ozbiljno da se zamisle:
„ Medijski će svako da interpretira rezultate kako im odgovara, ali suštinska poruka glasača je kritička prema svim političkim akterima što pokazuje i smanjena izlaznost u sve tri opštine“, zaključuje Bešić.
U prvim reakcijama sve partije su izrazile zadovoljstvo postignutim rezultatima. Partije vlasti su u prvi plan stavljale loš izborni rezultat DPS-a. Iz Đukanovićeve partije su pak isticali da su pokazali superiornost u odnosu na političku konkurenciju:
“Naša partija osvojila 47 odsto od svih mandata u sve tri opštine, a koalicija koja čini vlast na državnom nivou čak 19 mandata manje“, saopštili su iz DPS.
Prelivanja unutar ili između političkih blokova
Analiza rezultata izbora pokazuje da su ”prelivanja” glasova uglavnom bila unutar blokova vlasti i opozicije, a mnogo manje izmeđa ta dva suprostavljena politička tabora.
Metodolog Miloš Bešić kaže da blokovski, ovi izbori nisu ništa promijenili.
“Građanski ili procrnogorski glasovi se kreću najviše od DPS-a ka SDP-u, što govori da se blokovski ništa ne mijenja”, naveo je Bešić.
Crna Gora je godinama politički duboko podijeljeno društvo, što se oslikava i u crnogorskom parlamentu gdje vlast ima tijesnu većinu od samo jednog poslanika više u odnosu na opoziciju.
Podjele na dva bloka, jednog dominatno srpskog, i drugog crnogorskog sa manjinskim narodima traju još od vremena prije referenduma o nezavisnosti Crne Gore 2006. godine.
