Nevoljno ali trezveno, zbog mogućih neprijatnosti, incidenata i najava protesta, sa željom da ne trpi i onako krha turistička sezona, saopštavamo da ćemo film ,,Quo Vadis, Aida” prikazati putem online platforme festivala, umjesto na predviđenoj lokaciji na obali Crnog jezera na Žabljaku, saopšteno je iz direkcije Green Montenegro International Film Festa.
Na taj korak odlučili su se zbog, kako navode, "prijetećeg reagovanja dijela javnosti" koje je uslijedilo nakon" neprimjerenog upozorenja" žabljačkog ogranka Socijalističke narodne partije koja je tražila da se film ukloni sa programa ovogodišnjeg festivala
Najavljeno prikazivanje bosanskohercegovačkog filma “Quo vadis, Aida?” na Green Montenegro internacionalnom filmskom festivalu koji u subotu 31. jula počinje na Žabljaku, na sjeveru Crne Gore, izazvalo je oštru reakciju vladajuće Socijalističke narodne partije (SNP), iz koje tvrde da film kolektivno optužuje Srbe za genocid u Srebrenici.
“Oni donose površan sud o filmu koji vjerovatno niko od njih nije ni pogledao. Ovdje se, međutim radi o tome da smo došli do opasnog presedana da svaka lokalna šuša (osoba bez ugleda) može da ospori neke kulturno-umjetničke događaje za kojima vapi svaka sredina” ocjenjuje za Radio Slobodna Evropa (RSE) crnogorski reditelj Branko Baletić, koji će govoriti na otvaranju festivala.
Povodom optužbi dijela vladajuće većine, Baletić kaže da nije tačno da “Quo vadis, Aida?” promoviše tezu o kolektivnoj krivici jednog naroda za genocid, navodeći da je gotovo komičan “površan pristup tom umjetničkom ostvarenju” koje govori o sudbini jedne žene i njene porodice u Srebrenici u vrijeme kada se dogodio genocid.
Povlačenje filma sa repertoara?
U saopštenju od 27.jula iz SNP-a su naveli da “film sadrži niz neistina i brojne scene koje na eksplicitan način optužuju i stigmatizuju srpski narod za sva ratna dešavanja na području bivše Jugoslavije”.
Predsjednik opštinskog odbora SNP Žabljak, Milanko Ćetković, za RSE kaže da film “vrijeđa pravoslavne žrtve” ratova tokom devedesetih i promoviše selektivan pristup:
“Sporno je to što se prikazuje film o žrtvama Srebrenice, a nema, recimo, filma koji bi govorio o drugim žrtvama. Ne ni srpskim nego, recimo, pravoslavnim žrtvama. Zašto ne prikažu film ‘Dara iz Jasenovca’? Ovdje se radi o selektivnom pristupu, opet dijelimo žrtve i govorimo samo o žrtvama Srebrenice. Još nijesmo zvanično zatražili da povuku film, što ne znači da nećemo“, poručuje Ćetković.
Iz SNP-a su pitali rukovodstvo opštine i lokalnu turističku organizaciju “da li je ovo dobrodošlica brojnim turistima iz Srbije i Republike Srpske koji borave u Žabljaku”. Vlast na Žabljaku kontroliše Demokratska partija socijalista (DPS), koja je na državnom nivou u opoziciji.
Za reditelja Branka Baletića dovođenje turista u vezu sa prikazivanjem jednog filma je apsurd bez presedana i govori o političkoj zloupotrebi svega i svakoga, uključujući i umjetnost:
“Žao mi je što se sve vraća na teren politike i politikanstva, a da se umjetnost, u ovom slučaju film, zloupotrebljava. Ja ću učiniti sve da govorim tamo i da se festival održi bez obzira na najave da bi neko mogao da pokuša da spriječi prikazivanje filma. Nadam se da to nadležni, prije svega gradonačelnik Žabljaka neće dozvoliti.”
Šta kažu u DPS-u?
U prvoj reakciji, predsjednik opštine Žabljak iz DPS-a, Veselin Vukićević je 27. jula organizatorima festivala preporučio “da razmisle o prikazivanju filma ‘Quo vadis, Aida?’ i da nađu adekvatnu zamjenu koja će imati umjetnički domet kakav zahtijeva karakter festivala”.
Vukićević je promijenio stav nakon javnih kritika da je predlog za povlačenje filma cenzura, uz podsjećanje da je predsjednik države i lider DPS-a Milo Đukanović 11. jula ove godine bio na obilježavanju godišnjice genocida u Srebrenici, gdje je nosio tabut (kovčeg) jedne od žrtava.
U naknadnom oglašavanju, 28.jula, Vukićević je podržao prikazivanje bosanskohercegovačkog filma uz ocjenu da su “nesporni njegovi umjetnički dometi o čemu svjedoči činjenica da je nominovan za nagradu Oskar za najbolji strani film i da je dobio brojne međunarodne nagrade”.
SNP dio političkog korpusa koji osporava genocid u Srebrenici
SNP je članica vladajuće većine koja je na prošlogodišnjim izborima osvojila vlast u Crnoj Gori i nakon tri decenije Demokratsku partiju socijalista (DPS) predsjednika Mila Đukanovića poslala u opoziciju. Vlast su osvojili Demokratski front, Demokrate i Građanski pokret URA.
SNP je na avgustovskim izborima bila dio liste koju je predvodio Demokratski front koji se oštro protivio usvajanju Rezolucije o genocidu u Srebrenici. U znak protesta zbog usvajanja tog dokumenta 17. juna u Skupštini Crne Gore, DF je počeo bojkot rada crnogorskog parlamenta. Od 41 poslanika vladajuće većine, koliko ih ima u crnogorskom parlamentu, SNP ima pet predstavnika.
Rezoluciju o genocidu u Srebrenici su 17. juna, pored opozicije predvođene Demokratskom partijom socijalista, podržali poslanici iz vladajućih Demokrata i URE.
O filmu
Film „Quo vadis, Aida?” bosanskohercegovačke rediteljke Jasmile Žbanić bio je nominovan za ovogodišnju nagradu Američke filmske akademije, uz dvije nominacije za nagradu Britanske akademije filmske i televizijske umjetnosti (BAFTA).
Film govori o genocidu u Srebrenici, u julu 1995. godine. Glavni lik je Aida, prevoditeljka za Ujedinjene nacije (UN), koja pokušava da spasi svoju porodicu nakon što Vojska Republike Srpske zauzima Srebrenicu.
Komandant nekadašnje Vojske Republike Srpske koji je vodio zauzimanje Srebrenice, Ratko Mladić, 8. juna ove godine osuđen je pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu na doživotni zatvor zbog genocida, zločina protiv čovječnosti i kršenja zakona ili običaja ratovanja tokom rata u BiH.