Iako je Berlinski zid pao prije 25 godina i time stvoreni uslovi za saradnju i ujedinjenje evropskih zemalja, u dijelu Evrope su podignuti novi zidovi koji stoje i dan danas. Takav je slučaj na Balkanu, među balkanskim državama gdje se mnogo teže grade mostovi, dok je zidove lakše podići, čulo se između ostalog na panel diskusiji održanoj u Podgorici pod nazivom „Koji zidovi i dalje stoje u Evropi i Crnoj Gori“.
Rušenje Berlinskog zida, simbola podjeljene Evrope i hladnog rata nije uticao da se zidovi sruše na kompletnom evropskom prostoru, već naprotiv izgrađeni su novi zidovi, posebno na Balkanu gdje je bio započeo građanski rat. Evropa tada nije bila spremna da reaguje na to što se dešava na prostoru tadašnje Jugoslavije, rekla je ambasadorka Njemačke u Crnoj Gori Gudrin Štajneker:
„Možda taj raspad Jugoslavije se ne bi desio kako se desio, bez pada Berlinskog zida zato što su svi onda gledali na to šta se dešava u drugim komunističkim zemljama kao Poljskoj, Čehoslovačkoj koja se, hvala Bogu, mirno raspala. Jugslavija nije bila u fokusu, jer se smatralo da nije problematična zemlja. I niko nije pazio na to šta se tamo dešava“, konstatovala je Štajneker.
Posljedice zidova na prostoru Balkana i danas se osjećaju u Crnoj Gori ocjenila je Daliborka Uljarević iz Centra za građansko obrazovanje, konstatujući da Evropa ima iskustvo Berlinskog zida, dok Crna Gora nema iskustvo demokratske smjene vlasti na izborima:
„Sa jedne strane padom Berlinskog zida počinje uklanjanje granica i velika integracija Evrope, a sa druge dezintegracija bivše Jugoslavije u režiji primitivnih šovinističkih, ksenofobičnih političkih projekata. Ako je Crna Gora propustila svoje šanse zajedno sa susjedima, mnogi političari, tajkuni, kontroverzni biznismeni nisu. Njima je dizanje zidova među ljudima odgovaralo, mogli su da uspostave svoja pravila igre i svako otvaranje crnogorskog društva mora ih činiti nervoznima, jer veći prostor zidove čini besmislenim.“
Upozoravajući događaji
Ministar vanjskih poslova Igor Lukšić je, odgovarajući na pitanje postoje li još uvjek zidovi u regionu, rekao da postoje, ali da se oni pokušavaju ukloniti nizom političkih i ekonomskih inicijativa, ali da određeni događaji upozoravaju:
„Mi često govorimo o velikom broju raznih političkih inicijativa koje postoje u ovom regionu, sa ambicijom da ih kroz konkretne projekte saradnje, obogatimo sadržajem. Ali smo istovremeno očigledno svjedoci, pogotovo u posljednjih mjesec dana, događaja koji nas upozoravaju da ipak određeni zidovi i dalje postoje“, rekao je Lukšić.
I Sergej Sekulović je ocjenio da region i dalje prati fenomen lakše izgradnje zidova nego izgradnja mostova saradnje:
„Tačno je, prije 25 godina je pao Berlinski zid, ali je tada stvoreno mnogo novih zidova. Kao što je stvoreno i mnogo novih mostova. I to je činjenica. I ovo treba da nam služi kao opomena da stalno moramo da imamo na umu da je vrlo lako podići zid. Moguće mnogo lakše nego izgraditi most. Evo najnovija dešavanja u našem regionu, od nekih fudbalskih utakmica pa do jučerašnjeg povratka određenih lidera...nas navode na zaključak da dizanje zidova u ovom regionu ne predstavlja preveliki problem. Teško je graditi mostove“, naglasio je Sekulović.
Kada je riječ o samoj Crnoj Gori iznijeti su različiti stavovi o tome ko snosi najveću odgovornosti za postojanje zidova i podjela unutar zemlje. Daliborka Uljarević smatra da je to nepromjenjena vlast:
„Nema tu neke pravde. Vlast u Crnoj Gori će sposobnošću političkog kameleona sakriti svoju autoritarnu suštinu i nastaviti u kontinuitetu da vrši vlast uz neprimjeren uticaj na državne institucije i brojne izborne manipulacije“, ocjenjuje Uljarević.
Međutim, ministar Lukšić vjeruje da je odgovornost i na drugim društvenim subjektima koji se protive usvajanju najviših standarda u svim oblastima:
„Meni je pomalo indikativno da na primjer u toj ponekad stigmatizovanoj Demokratskoj partiji socijalista, imate jedinu partiju sa dominantim uvjerenjem biračkog tijela da je za Evropu i NATO. 90% naših birača je za EU, 75-80% je za NATO. Dakle govorimo o tom značajnom dijelu crnogorskog javnog mnjenja. Po posljednjim istraživanjima primjećujemo značajan pad i rastući evroskepticizam u biračkom tijelu opozicionih partija. Danas nemate opozicionu partiju u kojoj je preko 50% njihovih birača za EU, a da ne govorimo o NATO. Dakle, mislim da svi zajedno treba da razumijemo i dijelimo ove vrijednosti, ne samo deklarativno nego i suštinski“, zaključio je Lukšić.