Put do razrješenja političke krize u Crnoj Gori bi, prema sugestiji iz najnovijeg izvještaja Evropske komisije, mogao biti da vlast i institucije razriješe koruptivnu izbornu aferu “Koverta”, a da sve opozicione stranke prekinu bojkot parlamenta, te da se uspostavi politički dijalog kako bi se povratilo povjerenje javnosti u izborni proces. Kakav je politički ambijent u Crnoj Gori i da li crnogorski politički subjekti imaju kapacitet i političku volju da rade na stabilnosti političkih prilika?
Aktuelni politički ambijent u Crnoj Gori ne daje mnogo šanse da se razriješi politička kriza, stabilizuju politički odnosi i da vlast i opozicija započnu dijalog koji bi rezultirao vraćanjem povjerenja u izborni proces. Evropska komisija je u posljednjem izvještaju sugerisala crnogorskim institucijama da koruptivna afera “Koverat” dobije pravni epilog, a da svi opozicioni subjekti prekinu bojkot Skupštine kako bi se pojačala parlamentarna odgovornost. Međutim, situacija u Crnoj Gori pokazuje da nema naznaka da će afera “Koverta” dobiti pravno-politički epilog i pored pritiska iz Brisela, kaže politički analitičar Dragiša Janjušević:
“Aktuelnu vlast u Crnoj Gori ne dotiče mnogo izvještaj Evropske komisije, jer smo i u ranijim izvještajima imali mnoga slična upozorenja za slične afere koje su se događale u Crnoj Gori. Na primjer afera 'snimak' je prošla bez ikakve realizacije preporuka koje su stizale iz Brisela. Tako da ja očekujem da će i ovog puta biti slično”.
Osim što je najveći dio opozicionih stranaka deklarativno saopštio da bi formiranje neke vrste tehničke Vlade mogao biti izlaz iz političke krize, među opozicionim strankama se razbuktao sukob na lokalnom nivou, koji se prelio i na političke odnose i strategiju na centralnom nivou. Analitičar Janjušević kaže da opozicija ne kanališe zahtjeve na pravi način:
“Imamo opoziciju koja nema konsenzus oko neophodnih zahtjeva da se izađe iz političke krize, imamo određeno tumaranje opozicije u Crnoj Gori. I u tom pogledu vidim da će ovaj vakuum političke krize koji je nastao, više odgovarati na neki način vlastima, jer će oni prolongirati razgovore o mogućoj tehničkoj Vladi kao modelu za izlazak iz političke krize”.
Komentarišući aktuelni politički ambijent, visoki funkcioner opozicione Socijaldemokratske partije Ivan Vujović vidi problem u vlasti ali i opoziciji:
“Aktuelni crnogorski politički ambijent karakterišu dvije stvari, to je nedostatak političke volje vlasti da se suštinski uđe u proces razgovora koji bi trebalo da ishoduju vraćanjem ili izgrađivanjem povjerenja u izborni proces. Sa druge strane ne treba da zaboravimo odsustva strateškog prisupa opozicije, koja jeste ispostavila neke zajedničke zahtjeve, ali svjedočimo jednoj inerciji daljeg procesuiranja tih zahtjeva, a čiji je temeljni uslov tehnička Vlada”.
Podsjetimo, kao vid pritiska na crnogorsku vlast, nekoliko mjeseci su i trajali masovni građanski protesti, inicirani aferom “Koverta”, čiji su zahtjevi su bili - ostavke najviših državnih funkcionera i formiranje tehničke Vlade koja bi organizovala izbore. Vladajuća Demokratska partija socijalista je pozivala opozicione partije na dijalog kroz institucije sistema, što dio opozicije ne prihvata smatrajući te pozive neiskrenim. Komentarišući poziv iz Evropske Unije svim partijama opozicije da se uključe u rad parlamenta i da se uključe u rad Komisije za izborno zakonodavstvo, poslanik DPS-a Predrag Sekulić kaže da ne vjeruje da će poziv Evropske komisije opozicione stranke prihvatiti.
“Ne vjerujem da će i ovaj poziv Evropske komisije uroditi plodom kada su u pitanju kolege iz Demokrata i URA, ali je dobro da crnogorska javnost sagleda i tu stranu priče i da se stavi do znanja, da bojkot parlamenta nije opcija i da bojkot rada Radne grupe za izborno zakonodavstvo nije opcija”, ocjenjuje Sekulić koji o pozivu Brisela da se riješi afera “koverta” kaže da su državni organi na potezu:
“Prije svega mislim na tužilaštvo i čini mi se da tu treba očekivati pomaak. Treba podsjetiti da smo Ustavnim amandmanima izmjestili mogućnost bilo kakvog političkog uticaja na tužilaštv i na pravosuđe i da je to u rukama državnih institucija”.
Kada je riječ o mogućnosti formiranja tehničke ili prelazne Vlade, premijer Duško Marković je tokom posljednje skupštinske rasprave, koja se odnosila na izostanak dijaloga između vlasti i opozicije, pozvao na reafirmaciju političkog dogovora iz 2016. godine kada je dio opozicije preuzeo dio ministarstava za koje su smatrali da su ključni za regularnost izbornog procesa. Marković je o tom modelu koja je tada nazvana "Vladom izbornog povjerenja" govorio afirmativno, kao o komprimisu autentičnom političkom modelu koji je trebalo da "obezbjedi političku stabilnost za sva vremena":
“To je bio jedinstven slučaj u svijetu da apsolutna većina u parlamentu ustupi mjesta u Vladi opoziciji na ključnim pozicijama i ključnim resorima. Mi imamo našu sposobnost i mogućnost da taj model pretvorimo u održiv politički pristup. Hajmo da se vratimo tome!”
Međutim, predsjednik države Milo Đukanović je vrlo brzo korigovao Markovićeve riječi na način što ih je protumačio samo kao spremnost za dijalog sa opozicijom:
“Premijer Marković je u parlamentu samo pozvao na dijalog. Dakle mi smo vrlo istrajni u tom pozivu da razgovaramo sa našom političkom konkurencijom. Dakle njegov poziv se nije odnosio ni na kakav poziv u prelaznu Vladu”.
Podsjetimo, kao vid pritiska na vlast, nekoliko mjeseci su i trajali masovni građanski protesti, inicirani aferom “Koverta”, čiji su zahtjevi bili ostavke najviših državnih funkcionera i formiranje tehničke Vlade koja bi organizovala izbore. Zbog čega je prvobitni snažan pritisak proteste danas splasnuo pitali smo analitičara Dragišu Janjuševića:
“Ti ljudi jednostavno nisu imali iskustva i vrlo je lako to preraslo u jednu jednoličnost i monotoniju koju su drugi lako iskoristili da razvodne taj protest”.
Politički analitičar Boris Marić ocjenjuje da će vlast sigurno nastaviti da se opire neophodnosti da se afere, kao što su “snimak” i “koverta”, dovedu do nivoa potpunog rasvjetljavanja i utvrđivanja potpune pravne odgovornosti učesnika. Kada je riječ o bojkotu parlamenta od strane dijela opozicije, na čijem prekidu insistira Brisel, analitičar Boris Marić kaže da između ostalog, političko djelovanje svih partija zavisi i od političkog interesa tih stranaka:
“Sve političke partije vode računa o njihovom mogućem političkom rezultatu na izborima, a proces evropskih integracija je ipak proces koji je na dugom štapu još uvjek. A pri tom iz Brisela nemamo jasne pretpostavke kada će se taj proces ubrzati, a Crna Gora još uvijek nema završna mjerila posebno vezana za poglavlje 23, kao ključno za pregovore. Kad uzmemo sve u obzir, imamo političku kalkulaciju sa tri strane: sa strane vlasti, dijela opozicije, pa i Brisela kome je prevashodno važno da vrati funkcionalnost parlamenta”.
Facebook Forum