Posljednji počasni doktorat crnogorskom premijeru Dritanu Abazoviću uručen je 23. juna na jednom istanbulskom univerzitetu. To je njegov četvrti počasni doktorat. Treći u posljednjih devet mjeseci.
Liderstvo, promovisanje ljudskih prava i doprinos multietničkom društvu dio je obrazloženja za ova priznanja, na čije je dodjele premijer išao sa saradnicima, a o trošku građana Crne Gore.
Iz kabineta premijera nisu odgovorili na pitanja Radija Slobodna Evropa (RSE) koliko je utrošeno na ova putovanja i koja je od toga korist za crnogorske građane, odnosno državu.
Da od ovih "ličnih promocija samo Abazović ima korist a ne i građani Crne Gore, iz čijeg se džepa finansiraju putovanja", smatra Ines Mrdović iz Akcije za socijalnu pravdu.
Abazović je, inače, 2019. godine doktorirao na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Sarajevu. Autor je knjiga "Kosmopolitska kultura i globalna pravda" iz 2010. i "Kritika globalne etike", koja je u Podgorici promovisana krajem 2022. godine.
Ko i zašto mu je dodjeljivao titule?
Prva titula počasnog doktora Dritanu Abazoviću, tadašnjem vicepremijeru u Vladi Zdravka Krivokapića, uručena je novembra 2021. godine u Tirani.
Kako se navodi u obrazloženju albanskog Univerziteta Luarasi, Abazović je, navodi se u saopštenju Vlade, titulu dobio zbog "posebnog doprinosa interkulturalnim vrijednostima i izgradnji multietničkog društva".
Vlada Zdravka Krivokapić je pala u februaru 2022., a Abazović je krajem aprila došao na mjesto premijera. Četiri mjeseca kasnije izglasano mu je nepovjerenje, od kad upravlja Crnom Gorom u tehničkom manadatu.
Abazoviću je oktobra 2022. na UMEF Univerzitetu u Švajcarskoj uručen počasni doktorat za "liderstvo i doprinos vladavini prava, promociji mira i stabilnosti u regionu".
Sredinom januara ove godine je u albanskoj prijestonici dobio još jedno priznanje - počasni doktorat Mediteranskog univerziteta (Universiteti Mesdhetar). Obrazloženje zbog čega je nagrađen nije saopšteno.
Ceremoniji su prisustvovali albanski premijer Edi Rama i šest njegovih i dva crnogorska ministra.
Nakon ceremonije dodjele počasnog doktorata, Univerzitet je organizovao prvu promociju albanskog izdanja Abazovićeve knjige "Kritika globalne etike", na kojoj je govorio i Rama.
Još jednu titulu dobio je u petak 23. juna u Istanbulu.
Iz Vlade je saopšteno da je posjetu počeo posjetom Univerzitetu Medeniyet i Međunarodnom institutu za bliskoistočne i balkanske zamlje, gdje je počasni doktorat dobio "za promovisanje ljudskih prava i etike u međunarodnim odnosima".
Iz Vlade je saopšteno da je tog dana imao sastanak sa članovima biznis zajednice ali i predstavnicima crnogorske iseljeničke zajednice.
Doktorati pod plaštom predavanja i radnih posjeta
U platformama na internet stranici Vlade se kao osnov za dva putovanja (Turska i Švajcarska) navodi gostujuće predavanje, a za jedno (Albanija) radna posjeta. Samo u slučaju Turske se navodi da će mu tom prilikom biti uručen i počasni doktorat.
Sagovornica RSE navodi da se "vjerovatno radi o plaštu kojim se želi pokriti upravo lična promocija Abazovića, koji radne posjete koristi da istovremeno primi počasni doktorat".
"Pitanje je koliko bi on uopšte i dobio tih počasnih doktorata da nije na toj poziciji, odnosno da li je koristio uticaj sopstvene pozicije na kojoj se nalazi da bi došao do njih".
Iz platformi za Istanbul i Ženevu se navodi da je troškove snosila Vlada, a ne obrazovna ustanova na kojoj je imao gostujuće predavanje, dok u dokumentu za radnu posjetu Tirani ovi detalji nisu saopšteni.
Delegacije na ovim putovanjima su činila od dva do četiri predstavnika Vlade, ne računajući i dva ministra u Tirani.
Mrdović, međutim, ističe da nisu samo predstavnici Vlade činili delegacije, već i članovi obezbjeđenja, jer je, napominje ona, premijer štićena ličnosti.
"Neko ko mu je bio obezbjeđenje dobio je i dnevnice, bio mu je plaćen službeni put i eventualno hotelski smještaj. To je nešto što je moralo ići iz državnog budžeta".
Kontroverze oko doktorata iz Švajcarske
Mrdović dalje navodi i da posjete nisu prošle bez kontroverzi, ističući primjer uručenja počasnog doktorata, kako je iz Vlade saopšteno, sa "prestižnog UMEF Univerziteta".
Nakon što je iz Vlade saopšteno da mu je dodijeljen počasni doktorat, reagovao je crnogorski naučnik koji je decenijama radio u Švajcarskoj Dragan Hajduković.
On je kazao da je riječ o neakreditovanoj obrazovnoj ustanovi, koja nije ni univerzitet već biznis škola "čije se diplome zvanično ne priznaju u Švajcarskoj, ali su dobrodošle bogatim 'studentima' iz niza afričkih i azijskih država u kojima je UMEF razvio ovaj biznis".
Hajduković je u otvorenom pismu ocijenio da je prihvatanjem "bezvrijednog" počasnog doktorata, Abazović "pljunuo na univerzalne vrijednosti znanja i obrazovanja" i kao predsjednik Vlade nanio "štetu ugledu Crne Gore".
Iz Vlade nisu reagovali na ove navode.
I bivša ministarka nauke Sanja Damjanović, koja decenijama radi u švajcarskim naučnim institucijama, poručila je premijeru da "kada naredni put bude besjedio o tzv. kritici globalne etike, neka se prvo osvrne na ličnu", aludirajući na naslov Abazovićeve knjige "Kriza globalne etike".
Da li je Oksford Oksford?
"Abazoviću upućen poziv da održi predavanje na Oksfordu" - ovim naslovom iz saopštenja premijerovog kabineta crnogorski mediji najavili su jednu u nizu Abazovićevih posjeta svjetskim univerzitetima.
Nekoliko dana kasnije, 23. maja 2023., na sajtu Vlade je objavljeno da je premijer održao "predavanje na Univerzitetu Oksford, najstarijem univerzitetu u anglofonskom svijetu" a na poziv predsjednika Oksfordske unije Metjua Dika.
Premijer je zapravo govorio na sesiji Oksfordske unije, debatnog društva, koje nema zvanične veze sa istoimenim univerzitetom. Na zvaničnom sajtu Univerziteta Oksford ga nema u registru oko 200 studentskih klubova koji djeluju u okviru univerziteta.
Na sajtu još piše da unija djeluje odvojeno od Univerziteta, da joj se mogu pridružiti svi koji na Oksfordu studiraju najmanje godinu, te da članovi na debate mogu dovesti do tri gosta.
Iz kabineta premijera su saopštili da je gostovanje uslijedilo nakon predavanja koje je Abazović održao na najprestižnijim svjetskim univerzitetima, poput Kembridža, Harvarda, Kolumbije…
Vlada je i posjetu Kembridžu najavila u istom stilu - "Abazović danas na Kembridžu". Dodaje se i da je poziv stigao od Kembridžske unije i da će on govoriti u "ovom najstarijem debatnom društvu".
U platformama koje je usvojila Vlada navodi se da je u ove posjete Abazović vodio tri, odnosno četiri savjetnika a sve troškove njegove i posjete članova delegacije snosila država.
Tokom ovih posjeta premijer je promovisao svoju knjigu "Kritika globalne etike".
Koliko univerziteti 'dodjeljuju' počasnih doktorata?
Primjera radi, za nepunih pet decenija postojanja, državni Univerzitet Crne Gore (UCG), osnovan 1974. godine, podijelio je 12 počasnih doktorata.
Samo jedan od laureata nije predstavnik akademske zajednice - bivši šef slovačke diplomatije a sadašnji specijalni izaslanik Evropske unije (EU) za Balkan Miroslav Lajčak, kome je uručen doktorat maja 2019.
Lajčak je učestvovao u organizovanju referenduma o obnovi nezavisnosti Crne Gore 2006. u ime tadašnjeg specijalnog predstavnika EU Havijera Solane.
Kako su za RSE kazali sa UCG, počasni doktorati se dodjeljuju pojedincima koji su "sav svoj naučni i profesionalni život stavili u službu razvoja" univerziteta, podigli nivo nauke i ugleda u zemlji i inostranstvu:
"Ali i onima koji nisu dio akademske zajednice UCG, a svojim djelovanjem su zadužili crnogorski univerzitet".
Od osnivanja privatnog Univerziteta Donja Gorica, dodijeljena su dva počasna doktorata - istoričarki Latinki Perović 2015. i viceguvernerki Centralne banke Austrije Barbari Kolm 2019.
Kako je saopšteno RSE, privatni Univerzitet Adriatik nema počasne doktorate, dok sa Univerziteta Mediteran nisu odgovorili na pitanja.