Oko 50 pripadnika neonacističke grupe "Zentropa Srbija" okupilo se 4. februara u centru Beograda kako bi obeležili godišnjicu smrti Milana Nedića, predsednika kvislinške Vlade Srbije za vreme nacističke okupacije u Drugom svetskom ratu.
Oni su se okupili ispred zgrade nekadašnjeg zatvora OZNA (Odeljenje za zaštitu naroda) sa čijeg prozora je početkom februara 1946. uoči suđenja Nedić skočio i izvršio samoubistvo.
Okupljeni su razvili transparente i pevali pesme posvećene Nediću, a potom i zapalili baklje.
Uz jako prisustvo policije, u isto vreme i na istom mestu protestovalo je i desetak antifašista, koji su uzvikivali "ne damo Srbiju fašistima" i "naš grad". Policija ih je odvajala od skupa neonacista.
Među njima je bila i Sofija Todorović, iz nevladine Inicijative mladih za ljudska prava, koja je drugog februara pozvala policiju da zabrani ovo okupljanje, a vlast u Srbiji da jasno osudi skupove "kojima se slavi nacizam i antisemitizam, širi rasna mržnja i slave saradnici okupatora u Drugom svetskom ratu".
"Mi upravo svedočimo tome da policija brani jednu fašističku manifestaciju, jer šta je drugo slavljenje kolaboracioniste i čoveka koji je otvoreno podržavao fašizam i zastupao nacističku ideologiju do promocija fašizma", rekla je Todorović za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Neonacisti i ekstremni desničari u Srbiji se na godišnjicu smrti Milana Nedića okupljaju godinama unazad.
Sofija Todorović je za RSE istakla da na ovaj skup nevladine organizacije iz godine u godinu reaguju na različite načine.
"Za sada nema naznaka da će se se ovakvi skupovi tumačiti kao promocija fašizma, a zapravo svedočimo potpuno suprotnoj informaciji gde se oni tumače kao sloboda, a kada ovakve stvari podvodimo pod slobodu to znači da su naše vrednosti samo neka prazna priča", rekla je Todorović.
Pozivi na zabranu veličanja Nedića
"Instrumentalizacija kulture sećanja koja ima za cilj da umanji i negira odgovornost domaćih kolaboracionista za učešće u genocidu nad Jevrejima i Romima, vetar je u leđa za nasilje nacističkih grupa u Srbiji", upozorila je nevladina Inicijativa mladih za ljudska prava u pozivu policiji da zabrani skup neonacista.
Na zabranu je pozvao i parlamentarni opozicioni pokret Ne davimo Beograd, čiji su pripadnici prisustvovali antifašističkom skupu 4. februara.
"Ovakve organizacije veličaju najopasnije ideologije i slave najmračnije događaje i ličnosti iz istorije, kakav je bio narodni izdajnik i ratni zločinac Milan Nedić kome je najavljeni skup posvećen", navodi se u saopštenju pokreta Ne davimo Beograd.
Ko je bio Milan Nedić?
Milan Nedić bio je predsednik takozvane "Vlade narodnog spasa" u vreme nemačke okupacije Srbije od 1941. do 1944. godine.
Juna 1945. proglašen je za ratnog zločinca zbog izdaje naroda, službe okupatoru, mučenja i terorisanja stanovništva.
Kao čelnik kolaboracionističke vlade, Nedić snosi odgovornost za saradnju sa nacističkom Nemačkom i učešće u holokaustu, ubistva i progon antifašista, hapšenje Jevreja, pljačku njihove imovine i učešće u egzekucijama u logorima Topovske šupe i Banjica u Beogradu.
Nedićeva policija i žandarmerija je, uz nemačke okupacione vlasti, bila ključna u istrebljenju jevrejskog i romskog stanovništva, kao i antifašista.
Beograd je bio jedan od prvih gradova u okupiranoj Evropi koji je proglašen za "judenfrei" ("očišćen od Jevreja").
Javno dostupne arhive čuvaju uredbe, naredbe i dekrete Nedićeve vlade o zabrani prava na rad i pohađanje fakulteta Jevrejima i Romima, i konfiskaciji njihove imovine.
Kolaboracionistička vlada Milana Nedića raspuštena je 4. oktobra 1944, a on je dva dana kasnije, sa većinom ministara, napustio zemlju.
Britanci su ga izručili jugoslovenskim snagama 1. januara 1946. godine.
Početkom februara iste godine izvršio je samoubistvo u istražnom zatvoru u Beogradu, pre nego što je suđenje počelo.
Ko slavi Nedića?
Na godišnjicu njegove smrti godinama se održavaju skupovi neonacista i ekstremnih desničara.
Poslednji je organizovan u Novom Sadu 2021. godine, kada je u centru tog grada grupa članova i pristalica ekstremno desničarske organizacije "Tradicionalisti" palila sveće i pevala u čast Nedića i Dimitrija Ljotića, komandanta kvislinške paravojske za vreme Drugog svetskog rata.
Slaveći Nedića, ekstremni desničari su 4. februara 2018. na skupu u Beogradu isticali nacističke i fašističke simbole zbog čega je Osnovno javno tužilaštvo u Beogradu protiv nekoliko učesnika podnelo krivične i prekršajne prijave.
