Predsjednik Crne Gore Milo Đukanović rekao je da zvaničnici Srbije komentarima o Rezoluciji o Srebrenici usvojenoj u crnogorskom parlamentu čine ogromnu štetu Srbiji i srpskom narodu.
"Ako se (u Rezoluciji) ne pominje odgovornost jednog naroda, a neko iz vrha države silom na sramotu pokušava da poveže genocid sa svojom državom i svojim narodom, onda je to bez lijeka autodestruktivno. Ne možete im pomoći, oni sistematski pokušavaju da tu optužnicu pripišu Srbiji i srpskom narodu, što nama u Crnoj Gori ne pada na pamet", istakao je Đukanović. Rekao je i da se Crna Gora ne miješa u dvorište Srebrenice, već u "pitanje genocida".
"Srebrenica nije dvorište Srbije, već dvorište Bosne. Gdje god se dogodi genocid, zdravorazumska politika mora da ga osudi. Svejedno da li se dogodio u Ruandi ili na Balkanu...", rekao je Đukanović.
Prethodno je srpski predsjednik Aleksandar Vučić optužio Crnu Goru da se usvajanjem Rezolucije koja je kako je ocijenio protiv vitalnog interesa srpskog naroda, umiješala u tuđa pitanja:
“Je li ta Srebrenica u Crnoj Gori? Kakve veze Srebrenica ima sa Crnom Gorom? Što se oni mešaju u nečije tuđe odnose?, zapitao se Vučić.
Ranije u ponedjeljak, 21. juna, Ministarstvo vanjskih poslova (MVP) Crne Gore izrazilo je zabrinutost zbog reakcija zvaničnog Beograda na usvajanje Rezolucije o Srebrenici u crnogorskom parlamentu.
Za MVP je neshvatljiva izjava predsjednika Skupštine Srbije Ivice Dačića koji je 20. juna pozvao mitropolita Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Crnoj Gori Joanikija da se "pozabavi" crnogorskim premijerom Zdravkom Krivokapićem.
"Neshvatljivo je da ovakav stav dolazi od predsjednika parlamenta države koja je kandidat za članstvo u EU. Da i ne pominjemo da to što bi se ovakve i slične poruke mogle tumačiti i kao poziv na rušenje državnog poretka u zemlji, iako iskreno vjerujemo da to nije bila namjera gospodina Dačića", navedeno je 21. juna u saopštenju MVP.
Skupština Crne Gore je 17. juna, na predlog Bošnjačke stranke, glasovima 40 opozicionih poslanika na čelu sa Demokratskom partijom socijalista (DPS) Mila Đukanovića i 15 poslanika iz vladajuće većine - Građanskog pokreta URA i Demokrata usvojila Rezoluciju o zabrani negiranja genocida u Srebrenici. Usvajanju Rezolucije oštro se usprotivilo 16 poslanika vladajućeg prosrpskog Demokratskog fronta.
Oštre reakcije Srbije
Ministarstvo je neprimjerenim ocijenilo poruke koje su posljednjih dana upućene crnogorskim zvaničnicima i poslanicima sa najviših državnih srpskih adresa i tamošnjih medija.
Iz MVP su posjetili na izjavu predsjednika Srbije Aleksandra Vučića koji je poručio da „neće dozvoliti da se donošenjem Rezolucije o Srebrenici u crnogorskom Parlamentu stavi kolektivni žig na svakog pripadnika srpskog naroda“, zaključno sa porukom “Daleko im lepa kuća“.
Vućić je ocijenio da su odluke crnogorskog Parlamenta usmjerene protiv interesa Srbije. Istog stava je i predsjednik Skupštine Srbije Ivica Dačić je, koji je gostujući na TV Pink 20. juna, rekao da je donošenje Rezolucije upereno direktno protiv Srbije i Republike Srpske, kao i da je to urađeno zbog pritiska iz inostranstva.
“Ovo je dio dobro osmišljenog projekta koji treba što više da optereti Srbiju i srpski narod, da bi se dokazalo da je Republika Srpska nastala na genocidu”, kazao je Dačić.
A Aleksandar Vulin, ministar unutrašnjih poslova Srbije je izjavio da će tražiti da se, onima koji su u Skupštini Crne Gore glasali za Rezoluciju o genocidu u Srebrenici, zabrani ulazak u Srbiju.
„Neka svoje porodice, dobro raspoređene po Beogradu, viđaju u Crnoj Gori“, napisao je Vulin u saopštenju za javnost 18. juna.
- Šef diplomatije Srbije: Licemeran i ciničan ton Ministarstva Crne Gore
- Dodik: Crnogorska rezolucija u Srebrenici neprijateljski čin
I prvi čovjek Srpske pravoslavne crkve Patrijarh srpski Porfirije kritikovao je 20. juna vlast u Crnoj Gori jer je, kako je kazao, iznevjerila povjerenje pokojnog mitropolita Amfilohija i da se stavila u službu sila ovog svijeta koje postoje samo i isključivo na polarizacijama.
Vladajući Demokratski front na liniji zvaničnog Beograda
Predstavnici vladajućeg Demokratskog fronta (DF), koji su glasali protiv Rezolucije, smatraju da je usvajanjem ovog dokumenta sprski narod proglašen genocidnim.Optužbe DF, ovim povodom, na istom su fonu kao i srpskih vlasti i usmjerene uglavnom prema premijeru Zdravku Krivokapiću.
Iako u tekstu Rezolucije doslovno piše: „Osuđuju se svaki pokušaj pripisivanja odgovornosti ili krivice srpskom, bošnjačkom, hrvatskom ili bilo kojem drugom narodu za genocid, zločine protiv čovječnosti ili druge zločine, jer odgovornost može biti isključivo individualna, a nijedan narod ne može biti označen kao genocidan ili zločinački“, dio medija u Srbiji Rezoluciju o Srebrenici predstavljaju kao akt koji sprski narod predstavlja genocidnim.
„Sramno“, „Izdaja“, „Đukanović, Bečić i Krivokapić proglasili Srbe za genocidan narod“, „Najcrnji, najgori udar na Srbiju“, „Veleizdaja“ - neki su od naslova iz srpske štampe ovih dana.Na udaru su se osim poslanika koji su glasali za Rezoluciju, našli i predsjednik parlamenta Aleksa Bečić i premijer Zdravko Krivokapić.
Crnogorska opozicija ogorčena ponašanjem srpskih zvaničnika
Politički vrh Srbije i crkveni velikodostojnici kontinuirano i otvoreno se na najbrutalniji način miješaju u unutrašnja pitanja u Crnoj Gori, ocijenio je za Radio Slobodna Evropa funkcioner opozicione Socijaldemokratske partije Ivan Vujović.
„Poziv predsjednika Skupštine Srbije Ivice Dačića mitropolitu Jaoanikiju da riješi pitanje krize vlasti u Crnoj Gori pokazuje da je Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori zapravo institucija države Srbije“, navodi Vujović.
Komentarišući napade na crnogorske zvaničnike, Vujović navodi da se svako „ko se drzne“ da u bilo kom političkom trenutku vodi računa o interesima Crne Gore smatra izdajnikom srpstva i nekim ko je neprijateljski nastrojen prema Srbiji.
Zbog toga bi, smatra Vujović, dijelu parlamentarne većine koji sebe nazivaju građanskim (URA i Demokrate) reakcije iz Srbije trebale da budu nauk.
„Oni bi trebalo da naprave otklon od političkih struktura sa kojima su u vlasti. Prije svega od Demokratskog fronta i da shvate da su napravili pogrešan izbor, strateškom saradnjom sa ekstremno nacionalističkim desnim političkim snagama nakon izbora 30. avgusta“, kaže Vujović.
Vladajuću većinu u Crnoj Gori čine prosrpski Demokratski front, Demokrate i Građanski pokret URA.
Vujović podsjeća i da je Skupština Srbije 2010. godine usvojila gotovo istovjetan tekst deklaracije.
Reagovali i iz Demokrata i URA
“Svima treba da bude jasno, a naročito zvaničnicima iz Beograda, koji se u poslednje vreme poprilično bave Crnom Gorom, da je ovo nezavisna država koja samostalno odlučuje o svojoj sudbini i ne pristaje na poniženja”, poručio je potpredsjednik crnogorske Vlade Dritan Abazović podgoričkim "Vijestima".
“Građani Crne Gore, osmjeh na lice. Konačno je došlo vrijeme da se Crnom Gorom upravlja iz institucija Crne Gore. Pobijedićemo prljave centre moći u i van Crne Gore, to vam obećavam”, napisao je predsjednik Skupštine Aleksa Bečić na Twitter-u, 21. juna.
Rezolucijom o Srebrenici koja je usvojena u Skupštini Crne Gore, bolje se čuva i brani Srbija, nego što to radi predsjednik Skupštine Srbije Ivica Dačić, saopšteno je dan ranije iz Bečićevih Demokrata.
Premijer Krivokapić se nije konkretno oglasio povodom najnovijih napada iz Srbije ali jeste na navode jednog od lidera DF, Andrije Mandića da je izdajnik.
"Oni koji uporno pokušavaju da uruše moj ugled i ugled Vlade Crne Gore, urušavaju Crnu Goru i vraćaju nas na lošu politiku vođenu proteklih 30 godina. Ja imam obavezu i odgovornost samo prema narodu Crne Gore. Nemam dugove ni prema kome sa ove ili sa one strane i neću dozvoliti da neki svoje dugove naplaćuju preko države, njenih građana, pa čak i Crkve. Ja sam u životu izdavao samo naučne radove i knjige, a šta su sve izdali ”profesionalni Srbi” i ”profesionalni Crnogorci”, znaće se vrlo brzo", navodi se u reagovanju premijera Krivokapića.
Milivojević: Glavni igrači Vučić i Đukanović
Cvijetin Milivojević, politički analitičar iz Srbije kaže za RSE da je Rezolucija o Srebrenici donijeta u nezgodnom trenutku, a da trenutna situacija između dvije države može rezultirati padom crnogorske Vlade.
„Očigledno da ovo nije bio spontan korak Vlade Crne Gore, niti je Skupština to uradila spontano, nego vjerovatno po nekom nalogu. Ova Vlada je formirana sa velikim očekivanjima iz Srbije, da će sa jedne strane zaštititi imovinu Mitropolije SPC u Crnoj Gori, a sa druge da će povući neke korake u planu odustajanja od priznanja Kosova, što je bilo nerealno očekivati jer je riječ o koalicionoj Vladi. S obzirom na to da očekivanja nisu ispunjena, sada zvanični Beograd podmeće priču da je prioritet Krivokapića da se bavi 'izmišljenim genocidom u Srebrenici i izmišljenim zločincima iz redova srpskog naroda'“, ocijenio je Milivojević.
On kaže da ovakve reakcije iz Srbije imaju cilj da „udare na sve što dolazi od nove izvršne vlasti u Crnoj Gori“, kao i da da Srbija dodatno destabilizuje sadašnju vlast u Crnoj Gori, uz pomoć Mila Đukanovića.
„Ovo je pokušaj da se vrati ona politika kada su apsolutni vladari, u Srbiji je to Vučić a u Crnoj Gori Đukanović, a koja se svodila na brutalno raspirivanje anticrnogorstva u Beogradu i brutalno raspirivanje antisrpstva u Podgorici. Gledano iz ugla poslovno-političkog partnerstva Vučića i Đukanovića, njima je ova situacija idealna. Mislim da je to jedna netaktična i nemudra politika“, kaže Milivojević.
Prema njegovim riječima Vučić pokušava da u Crnoj Gori uradi isto što čini na Kosovu, „gdje ima jednu satelitsku stranku, kao što je Srpska lista, koja se više bavi stranačkim pitanjima opstanka Vučića na vlasti, nego problemima lokalnog stanovništva “.
U Crnoj Gori Vučić ima bliske političke veze sa Demokratskim frontom.
Baletić: Ko će doći u zemlju gdje se ne zna 'ko pije, a ko plaća'
A problem miješanja zvaničnika iz Srbije u unutrašnja pitanja Crne Gore režiser Branko Baletić vidi u činjenici da Srbija odbija da se suoči sa realnošću više od 30 godina i dodaje da bi „susret Srbije sa realnošću bio bi veliki tresak koji ne bi mogao proći bez turbulencija, ne samo u Srbiji već i u regionu zbog nagomilanih problema“.
Baletić, koji je i jedan od članova Savjeta Građanske inicijative 21. maj za RSE kaže da ogovori iz Crne Gore treba da se zasnivaju na faktima i da imaju konstruktivan pristup bez politikantskog rječnika.
„Ali one priče o dva brata od iste majke i oca su nevjerovatne floskule, koje se iznova ponavljaju. Ta dva brata meni liče na dvojicu koja u istim pantalonama pokušavaju da se kreću, tamo - ovamo. Čitav taj rečnik je iz devedesetih, neprimjeren i ovom vremenu i poziciji u kojoj se obje, nesrećne tvorevine u nalaze. Zašto kažem nesrećne? Zato što je nevjerovatno da se ovim bavimo a u isto vrjeme želimo da što prije postanemo dio EU“, zaključuje Baletić.
Baletić smatra da činjenica da se zvanicnici Srbije obraćaju Crkvi da riješi političku krizu u Crnoj Gori govori o tome da znaju da se crkva miješa u sve pore društvenog života.
„Nadam se da zbog ovih zaoštrenih odnosa neće doći do većih sukoba jer sam uvjeren da najveći broj Crnogoraca ne mrzi Srbe i obratno ali neodgovorna politika obje strane doprinosi ovakvoj atmosferi“, dodaje.
- Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore osudilo negativnu retoriku iz Srbije
- Ministarstvo spoljnih poslova Srbije odgovorilo na optužbe iz Crne Gore
S obzirom da je trenutno glavni politički sukob u samoj vladajućoj većini u Crnoj Gori, između sa jedne strane Demokratskog fronta, kojeg podržava Beograd, a sa druge ostatka vladajuće većine (Demokrata i URA) i Vlade premijera Zdravka Krivokapića, Baletić smatra realnijim neku vrstu srpsko-srpskog obračuna, gdje su svi ostali građani Crne Gore kolaterala.
„Nije kompletna krivica za cijelu situaciju na Srbiji ali je činjenica da ne prestaju sa pritiskom na komšije, traženjem izlaska iz situacije otvaranjem novih frontova. U tom sklopu treba gledati ovo farsično jednoglasje povodom dešavanja u Crnoj Gori. U pozadini je i izazivanje haosa jer je započela turistička sezona. Ko će doći u zemlju gdje se ne zna ko pije, a ko plaća i ko je opozicija i vlast, koja je uloga crkve“, pita Baletić.
Posljednjih mjeseci intenzivirane su tenzije iz vremena prije i tokom parlamentarnih izbora avgusta 2020. na kojima je nakon tri decenije promijenjena vlast u Crnoj Gori.
Vladavinu Demokratske partije socijalista (DPS), stranke suverenističkog i procrnogorskog opredjeljenja, zamijenila je koalicija predvođena prosrpskim Demokratskim frontom (DF), Demokratama i Građanskim pokretom URA. Manjine su godinama bile i ostale politički partner DPS.
Na izborima Srpska pravoslavna crkva otvoreno je podržala tadašnju opoziciju i Zdravka Krivokapića.
Pojačane tenzije između pristalica procrnogorske opozicije, predvođene DPS-om, i podržavalaca vladajućeg prosrpskog DF u kontinuitetu proizvode proteste, sukobe, kao i porast govora mržnje na društvenim mrežama.