Bezbjednosna situacija je stabilna ali i komplikovana zbog visoke političke polarizacije društva, ocijenio je ministar unutrašnjih poslova Crne Gore Sergej Sekulović, komentarišući učestale incidenate sa političkom pozadinom.
Da politički i nacionalni incidenti dobijaju na intenzitetu, ocjenjuje i politički analitičar Boris Raonić, koji smatra da bi međunarodna zajednica, jasnim porukama, trebala da se odredi prema situaciji u Crnoj Gori.
„Ono što je sigurno jeste da im ne treba još jedno žarište na Balkanu“, poručuje Raonić za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Naime, tokom cijelog aprila pojačane su tenzije između pristalica pro-crnogorske opozicije, predvođene Demokratskom partijom socijalista (DPS) i podržavalaca vladajućeg Demokratskog fronta, koje su za rezultat imale više incidenata.
Da se incidenti, motivisani nacionalnim tenzijama, između podržavalaca pro-crnogorskih i pro-srpskih političkih opcija ubrzavaju, potvrđeno je i tokom prethodnog vikenda.
Tenzije su počele tokom izbornog procesa i samih izbora u avgustu prošle godine, a nastavile se nakon promjene vlasti.
Na izborima je smijenjena trodecenijska, vlast Demokratske partije socijalista, stranke suverenističkog i pro-crnogorskog opredjeljenja, a novu vlast su formirale koalicije predvođene prosrpskim Demokratskim frontom, Demokratama i građanskim pokretom URA. Tijesnom parlamentarnom većinom izabrali su Vladu, na čelu sa premijerom Zdravkom Krivokapićem.
Tokom vikenda više incidenata
Naime, u subotu 24. aprila na podgoričkom Aerodromu navijači su vrijeđali sportskog novinara Javnog servisa Nebojšu Šofranca dok je izvještavao sa dočeka reprezentativca Crne Gore, osvajača srebrne medalje u boksu. Oni su, osim mladom bokseru Liješeviću klicali Kosovu i Srbiji, uz dominaciju srpskih zastava. Šofranca su nazivali ustašom, pozivajući ga da "izađe pred Srbe". Sa navijačima je bio i funkcioner vladajućeg prosrpskog Demokratskog fronta Slaven Radunović.
Tenzija je bilo i dan kasnije tokom auto-kolona u Bijeloj, mjestu nadomak Herceg Novog na jugu Crne Gore, gdje se 9. maja održavaju lokalni izbori. Tom prilikom sukobili su se pro-crnogorski, anti-vladini učesnici iz kolone sa mještanima Bijele, koji podržavaju suprotnu političku opciju. Sedam osoba je privedeno.
Na društvenim mrežama objavljena je skaradna ilustracija na kojoj je ministarka prosvjete, nauke, kulture i sporta Vesna Bratić i episkop budimljansko – nikšićki Joanikije.
Službenici policije reagovali su u sva tri slučaja istragom o vinovnicima incidenata, odnosno autoru sporne ilustracije.
Povećanje tenzija očekivano
Politički analitičar Boris Raonić ocjenjuje da je povećanje incidenata bilo očekivano, imajući u vidu retoriku političkih subjekata u prethodnom periodu.
„Očigledno da ono što političke partije jedino mogu da ponude u ovom trenutku jeste etnička politika zasnovana na ugroženosti 'svojih' grupa. Ta 'igra sa vatrom' morala je da dovede do ovakve situacije“, ocjenjuje Raonić.
Prema njegovim riječima za tenzije su odgovorni i političari, koji na dnevnom nivou dižu tenzije kroz priču o ugroženosti nacija u Crnoj Gori.
„Ukoliko se uprkos tome odluče da idu u drugom pravcu onda možemo očekivati i eskalaciju jer je trenutni ambijent idealan za to, imajući u vidu ekonomsku, socijalnu i zdravstvenu i sve to nagomilano može da ode u nekom neželjenom pravcu“, poručuje Raonić.
Prema njegovim riječima, država Crna Gora ima objektivnu snagu da odgovori na tenzije.
„Država je vrlo efikasan i moćan aparat, ukoliko neko želi da ga upotrijebi. Da bi se upotrijebio neko mora pobjeći iz ugodnosti koji mu pruža manipulacija, zasnovana na etničkom i političkom“, navodi Raonić.
Ministar: Bezbjednost može izaći iz stabilnih okvira
Govoreći o bezbjednosti u Crnoj Gori, nakon više politički motivisanih incidenata, od parlamentarnih izbora na ovamo, ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović je saopštio da su održana 152 skupa kojima je prisustvovalo 133 hiljada građana, da su gotovo svi organizovani putem društvenih mreža i neprijavljeni.
Ovaj period su okarakterisale pojačane tenzije i podjela javnosti, uz netoleranciju i nasilje, rekao je Sekulović:
„Pojačane tenzije su rezultat političkog djelovanja. Takvi događaji duboko dijele javnost i podstiču nastanak ambijenta netolerancije i nasilja. Registrovani su napadi na vjerske objekte, raspirivanje vjerske i nacionalne mržnje, polarizacija građana po nacionalnom osnovu, međusobni incidenti i autokolone“.
Okupljanja su imala karakter protesta ili podrške u vrijeme usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti, najavljenih zakona o državljanstvu i registrima prebivališta.
„Sve navedeno je imalo za posljedicu pojačanu uznemirenost građana. Zbog ovakve polarizacije, čiije je izvorište u političkim odnosima, ona (situacija) može lako i relativno brzo da promijeni prirodu i pređe iz stabilne u drugi oblik. Što je čini posebno opasnom“, naglasio je Sekulović.
Opozicija nezadovoljna, manjine zabrinute
Opozicija tvrdi da policija nije adekvatno reagovala u više slučajeva, među kojima je nacionalističko skandiranje pred Centrom bezbjednosti u Pljevljima upereno protiv Bošnjaka i brutalno vrijeđanje sportskog novinara Javnog servisa Nebojše Šofranca na aerodromu u Podgorici od strane pristalica vladajućeg Demokratskog fronta prilikom dočeka sportiste koji je osvojio medalju.
Poslanik opozicione DPS Predrag Bošković, ujedno i bivši ministar odbrane, ocijenio je da su institucije i Vlada odgovorne za podizanje tenzija.
„Vaša odgovornost je možda ključna zajedno sa Vladom da obezbjedite poštovanje ljudskih, građanskih i manjinskih prava u Crnoj Gori. Da se niko ne osjeća građaninom prvog ili drugog reda i da je nebitno da li se neko krsti ili klanja. Bojim se da su dosadašnja postupanje policije u posljednja dva mjeseca su pokazala da ona nije u stanju da to obezbjedi“, rekao je Bošković.
I poslanik opozicione Bošnjačke stranke Ervin Ibrahimović je iskazao zabrinutost za bezbjednost bošnjačkog manjinskog naroda, posebno u Pljevljima gdje su sve češći nacionalistički incidenti.
„Ono što zabrinjava sve Bošnjake i pripadnike manje brojnih naroda je to da se ne osjećaju sigurno u ovoj Crnoj Gori. Da li vi kao ministar garantujete da su pripadnici manje brojnog naroda bezbjedni u Crnoj Gori i da neće eskalirati ovakve pojave u Crnoj Gori posebno prema manje brojnom narodu?“, pitao je Ibrahimović.
Odgovarajući na ovo pitanje, ministar Sekulović je rekao da se nada da se neće pogoršati situacija. „Tvrdim, iz pozicije ove Vlade, to se neće desiti, ali ne mogu da garantujem ništa“.
Politički analitičar Boris Raonić smatra da ne treba isključiti ni uključivanje međunarodne zajednice.
„Ali, ukoliko ne bude bilo želje i spremnosti političara u Crnoj Gori onda neka vrsta pomoći međunarodne zajednice bi bila više nego blagotvorna. To ne mora da bude medijacija, ali kroz raznorazne sofisticirane poruke sada je pravi trenutak da se međunarodna zajednica odredi po ovom pitanju jer mislim da im na Balkanu ne treba još jedno žarište“, smatra Raonić.
Incidenti tokom aprila
Samo tokom aprila održano je više protesta na kojima je bilo nekoliko incidenata.
Skupovi podrške ministru pravde Vladimiru Leposaviću, čija je ostavka tražena zbog negiranja genocida u Srebrenici održani su u više gradova. Okupljeni su nosili transparente kojima se negira genocid. Podsjetimo, nakon burnih reakcija domaće i međunarodne javnosti, premijer Zdravko Krivokapić predložio je smjenu ministra zbog izjave u Skupštini, “da je spreman da prizna genocid u Srebrenici kada se to i nedvosmisleno utvrdi”.
Nekoliko stotina građana protestovalo je 8. aprila, ispred zgrade Vlade povodom namjere Vlade da spusti kriterijume za dobijanje crnogorskog državljanstva nepoznatom broju ljudi koji živi u Crnoj Gori. Na protest je pozvao Patriotsko-komitski Savez, organizacija koja okuplja crnogorske suvereniste.
Dio učesnika protesta koje je policija spriječila da dođu na skup blokirao je put Nikšić-Podgorica, u mjestu Bogetići. Tokom blokade, dva demonstranta, u pokušaju da spriječe službeno auto da prođe, popela su se na haubu vozila, nakon čega ih je vozač, naglim pokretanjem vozila, oborio na asfalt.
Na Cetinju je uhapšeno pet osoba zbog sumnje da su u noći između 14. i 15. aprila ispred internata Bogoslovije Srpske pravoslavne crkve vrijeđali učenike i sveštenstvo, na vjerskoj i nacionalnoj osnovi, pozivajući na fizički obračun, uz pokušaj ulaska u vjerski objekat.
- Hapšenja zbog incidenta ispred internata Bogoslovije na Cetinju
- Fejzić o protestu: Ako ovo u Pljevljima nije šovinizam, ne znam šta je
U Pljevljima je 18. aprila zbog imenovanja Harisa Đurđevića za načelnika policije došlo do protesta građana, gdje se pjevalo ”ustala je Sparta srpska, neće ovo biti Turska, Milo lopove”. Lokalni ogranci partije koje su vlast na državnom nivou, u saopštenju su naveli da su protiv da šef policije jer je “jedan od najistaknutijih DPS vojnika”.