Olimpijske staze na Bjelašnici, Igmanu, skakaonica na Malom polju na Igmanu i bob staza na Trebeviću danas su podsjetnik na Zimske olimpijske igre održane u Sarajevu 1984. godine, ali i teška ratna razaranja. Trebaju li biti nacionalni spomenici Bosne i Hercegovine?
Ovo je pitanje oko kojeg se spore načelnici četiri sarajevske opštine i Komisija za zaštitu nacionalnih spomenika BiH.
Naime, načelnici sarajevskih opština Stari Grad, Ilidža, Hadžići i Trnovo pokrenuće tužbu protiv najavljene odluke Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika BiH koja želi proglasiti Olimpijska borilišta na Igmanu, Bjelašnici i Trebeviću spomenicima od nacionalnog dobra.
Smatraju da je takva odluka prije svega neustavna, te su sa advokatskim timom najavili borbu protiv ovakve odluke Komisije koja, kako kažu, parališe nadležnosti jedinica lokalne samouprave.
Pomoćnica načelnika za imovinsko – pravne odnose opštine Stari Grad Adela Plakalo kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) da ne postoji nikakvo obrazloženje da se olimpijska borilišta na Bjelašnici, Igmanu i Trebeviću proglase nacionalnim spomenikom, te da je najveći problem taj što se na ovakav načine zadire u nadležnosti opštine kao jedinice lokalne samouprave, zbog čega je peticija, kao i inicijativa - neosnovana.
„Ne postoji nikakvo obrazloženje da se olimpijska borilišta na Bjelašnici, Igmanu i Trebeviću – a, to su staze za olimpijski spust i veleslalom na Bjelašnici, staze za biatlon i skijaško trčanje na Igmanu, skakaonice na Malom polju na Igmanu i bob staza na Trebeviću, proglase nacionalnim spomenikom. To je i suštinski razlog zašto je peticija, kao i inicijativa neosnovana. To su sportski tereni od kojih su neki aktivni i danas i kao takvi treba i da ostanu. Apsolutno je nejasno ko i na osnovu čega, tj. s kakvim argumentima pokreće ovaj postupak. Također, nejasno je da li su inicijativom Komisije obuhvaćene i druge planine, na primjer Jahorina?“, smatra Plakalo.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH zatražila je od Opština Stari Grad, Hadžići i Trnovo da u što kraćem roku dostave raspoložive podatke o Olimpijskim borilištima na Igmanu, Bjelašnici i Trebeviću kako bi ih proglasila nacionalnim spomenikom, a postupak je pokrenula na osnovu peticije Udruženja građana Eko akcija.
Predsjedavajući Komisije Faruk Kapidžić objašnjava da su peticiju potpisali građani i da su njome obuhvaćene olimpijska borilišta na Igmanu i Bjelašnici, što ne znači da konačna odluka Komisije o proglašenju nacionalnih spomenika mora da ostane takva.
Kapidžić navodi da je vrlo moguće da se nacionalnim dobrom u ovom slučaju proglasi i Olimpijska dvorana Zetra, stadion Koševo, ili olimpijska borilišta na planini Jahorina, koji su takođe simboli Olimpijskih zimskih igara održanih u Sarajevu 1984. godine.
“To isključivo zavisi od rada Komisije. Olimpijada je jedna od tačaka u istoriji grada i države, jednako vrijedna kao i atentat Gavrila Principa na prestolonasljednika. To su neke tačke u gradu u istoriji koje su označile ovakav grad kakav jeste. Ovo su objekti koji se štite zato što smo mi u suštini društvo koje ništa ne može zaštititi normalnim urbanizmom i normalnim radom načelnika, već sve šta dohvatimo – uništimo”, tvrdi Kapidžić.
Šta su prava lokalne samouprave?
Iz opština Stari Grad, Ilidža, Hadžići i Trnovo naglašavaju da je vođenje ovog postupka suprotno Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, kao i Zakonu o principima lokalne samouprave u Federaciji BiH koji propisuju zabranu ograničenja, lišavanja, ili na drugi način umanjivanja nadležnosti jedinica lokalne samouprave.
Pomoćnica načelnika za imovinsko – pravne odnose opštine Stari Grad Adela Plakalo navodi da su opštine vlasnici dijelova zemljišta koje bi trebalo da se proglasi nacionalnim dobrom, te da svaki postupak koji ima za cilj da se neko ograniči ili liši u uživanju prava na imovinu, predstavlja povredu Ustava BiH.
Plakalo ističe da je opštinama ostavljen rok od 15 dana da dostave traženo i eventualne primjedbe i sugestije, zbog čega su načelnici uputili jasan i decidan odgovor Komisiji za očuvanje nacionalnih spomenika BiH kojim zahtijevaju potpunu dokumentaciju, kao i održavanje radno-konsultativnog sastanka radi zaštite Ustavom i zakonom zagarantovanih prava jedinica lokalne samouprave.
“Prema određenim zakonskim i podzakonskim aktima postoje norme koje se moraju ispoštovati, kriteriji koji se moraju ispoštovati, da bi se određeno dobro proglasilo nacionalnim spomenikom. Nama nikakve informacije tog tipa nisu dostavljene. Za početak, na ovom području nije utvrđeno ni vlasništvo, a krenulo se u postupak”, tvrdi Plakalo.
Advokat Nedim Ademović iz Sarajeva kojeg su načelnici opština Stari Grad, Ilidža, Hadžići i Trnovo angažovali za pokretanje tužbe protiv najavljene odluke Komisije smatra da je najveći problem u proceduri po kojoj Komisija želi proglasiti Olimpijska borilišta na Igmanu, Bjelašnici i Trebeviću spomenicima od nacionalnog dobra.
„Komisija za nacionalne spomenike BiH dostavila je opštinama dopis u kome kaže, mi smo zaprimili peticiju na osnovu koje želimo da proglasimo nacionalnim spomenicima Olimpijska borilišta na Bjelašnici, Igmanu i Trebeviću. To je jedno šturo pismo, na kojem ne piše ko je podnio peticiju, kakvi su argumenti u toj peticiji i zašto oni smatraju preliminarno da ta peticija ima osnova za pokretanje procedure. Znači, sve je ovijeno jednim velom tajne, što meni ukazuje da tu nema neke transparentnosti i da se pokušavaju sakriti nečiji ciljevi, iako ja ne mogu da govorim o kakvim ciljevima je ovdje riječ“, objašnjava Ademović za RSE.
Ističe da ukoliko se ova područja proglase nacionalnim spomenikom, opštine ne bi mogle na njima “kamen da pomaknu”, ukoliko to Komisija ne dozvoli.
“U tom slučaju biće veliki dio zemljišta gdje nećete moći ništa graditi, nikakvu dozvolu izdati, ništa prodati bez pitanja Komisije. Čemu to vodi? Vodi ka jednom suštinskom ograničavanju nadležnosti jedinice lokalne zajednice da upravlja svojom imovinom, a ne smijemo zaboraviti da je upravljanje opštinskom imovinom par excellence nadležnost jedinice lokalne samouprave”, zaključuje advokat Ademović.
Pitanje novca?
Na najavu tužbe protiv eventualne odluke Komisije, predsjedavajući Faruk Kapidžić ističe da se ovdje radi samo o novcu, te da je problem što bi se odllukom onemogućilo da se na nekom dijelu opštine gradi onako “kako predstavnici opštine misle da treba”.
“Ta gradnja je vezana samo za profit opštine, ili pojedinaca. I to nam se dešava dvadeset godina iza rata. Ova Komisija pokušava da spasi ono što je u njenoj nadležnosti da može da spasi. Nažalost, ne može masu drugih stvari, ali u konkretnom slučaju, ovo može. Mislim da će tužba biti formalna I najgore je što će je platiti građani, a ne načelnici iz svog džepa, jer kad tužiš Komisiju i njene odluke isto je kao da direktno tužiš Ustav, jer Komisija je ustavna kategorija“, naglašava Kapidžić.
Postupak da se neko dobro proglasi nacionalnim spomenikom BiH može izvršiti svaka pravna i fizička osoba, podnošenjem peticije Komisiji za zaštitu nacionalnih spomenika BiH.
Od osnivanja 2002. godine do danas ova Komisija je donijela 901 odluku o proglašenju pokretnih i nepokretnih dobara nacionalnim spomenicima BiH.
Veliki broj tih odluka odnosi se na zaštitu graditeljskih cjelina, istorijskih i arheoloških područja, te cijelih arhiva i zbirki, tako da broj pojedinačnih dobara obuhvaćenih zaštitom na osnovu odluka Komisije iznosi više hiljada pokretnih i nepokretnih spomenika.
Facebook Forum