Etiopske vlasti su uputile ultimatum Narodnooslobodilačkom frontu Tigraja (TPLF) do srede da položi oružje ili će uslediti sveopšti napad na prestonicu ove regije koju kontroliše pomenuta grupacija.
U međuvremenu, njihov lider Debrecion Gebrmajkl (Debretsion Gebremichael) kazao je za Rojters da je ova pretnja pokriće za pregruprisavanje federalnih snaga nakon poraza na tri fronta.
Sukobi u kojima je poginulo najmanje nekoliko stotina, a moguće je i hiljada ljudi, i više od 40 hiljada izbeglo, rezultat je dugogodišnje napetosti između moćnog Narodnooslobodilačkog fronta u Tigraju i centralne vlade Etiopije, koje su eskalirali u junu kada je premijer Abij Ahmed odložio izbore zbog pandemije korona virusa.
Narodnooslobodilački front Tigraja smatra centralnu vladu nelegitimnom, tvrdeći da Abij Ahmed više nema mandat da vodi državu.
Rizik od humanitarne katastrofe
Premijer Abij Ahmed je pozvao Narodnooslobodilački front Tigraja, koji vlada ovom planinskom regijom sa šest miliona stanovnika, da položi oružje u naredna dva dana, ili će uslediti sveopšti napad federalne armije na njenu prestonicu Mekele koja se nalazi na 2.500 metara nadmorske visine.
Pukovnik Dejene Cegaje kazao je da je etiopska armija do sada izbegavala svaki cilj koji bi mogao da izazove žrtve, ali da u slučaju Mekelea, “situacija može biti drugačija,” prenosi Gardijan (Guardian).
“Želimo da pošaljemo poruku stanovnicima Mekelea da se spasu od bilo kog artiljerijskog napada i spasu sebe od hunte. Ona se sada štiti koristeći građane kao štit i zato moraju da se distanciraju od hunte. Nakon toga, neće biti milosti,” kazao je Cegaje.
Koordinatorka UN Ketrin Sozi (Catherine) zatražila je bezbednosne garancije za humanitarne radnike, više od pola miliona stanovnika Mekelea, te zdravstveni, školski i vodovodni sistem.
Više od 36 hiljada ljudi izbeglo je u Sudan sa kojim se graniči Tigraj, a veliki broj je u pokretu bežeći od sukoba.
Abijova vlada je u više navrata istakla da su na udaru jedino čelnici TPLF-a i vojne pozicije ove grupacije u cilju uspostavljanja reda nakon što su se pobunili protiv federalnih vlasti.
"Naši vojnici su pokazali veliku brigu za zaštitu civila tokom dosadašnjih operacija u Tigraju," saopštio je štab federalnih snaga koje deluju u Tigraju.
Međutim, lideri Narodnooslobodilačkog pokreta su optužili federalne snage zbog ubistava nedužnih civila gađajući crkve i domove, prenosi CNN. Za sada nije moguće dobiti nezavisnu potvrdu tvrdnje nijedne od strana u sukobu.
Narodnooslobodilački front tvrdi da su centralne vlaste "napale" njen region u nameri da dominiraju nanoseći štetu bez "milosti" stanovnicima.
"Mi smo ljudi od principa i spremni smo da umremo u odbrani našeg prava da upravljamo našom regijom," kazao je za Rojters lider TPLF-a Debrecion Gebrmajkl.
Sukobi u drevnom središtu kraljice Sabe
U međuvremenu, Narodnooslobodilački fron je uništio aerodrom u antičkom gradu Aksum, prenose državni mediji.
Ovo mesto je pod zaštitiom Uneska i stecište turista širom sveta.
U njemu se između ostalog nalazi i obelisk iz četvrtog veka kada je Aksumsko carstvo bilo na vrhuncu moći i prihvatilo hrišćanstvo, zbog čega Etiopija tvrdi da je jedan od najstarijih centara ove vere.
Legenda kaže da je Aksum jedno vreme bio i dom biblijske kraljice Sabe, te da se u crkvi u ovom gradu nalazio i Zavetni kovčeg sa deset božjih zapovesti koji se, kako navodi predanje, nestao nakon uništenja Solomonovog hrama u 6. veku pre nove ere.
Rizik od dugotrajnog gerilskog rata
Oružani sukobi su počeli 4. novembra i proširili su se izvan Tigraja. Nakon što je eitopska avijacija bombardovala položaje Narodnooslobodilačkog fronta on je gađao raketama susednu oblast Amhara kao i preko granice sa Eritrejom zbog njihove podrške akciji federalnih vlasti.
Međunarodni apeli za prekid borbi, od UN i iz Afrike i Evrope, za sada nisu dali rezultate. Vlada Etiopije je u subotu odbacila u subotu pokušaje afričkih diplomata da posreduju.
Iako federalne snage planiraju da okončaju sukob u narednih nekoliko dana završnim operacijama u Mekeleu, u poverljivoj proceni UN u koju uvid imao Gardijan, navodi se da Narodnooslobodilački pokret Tigraja pruža snažniji otpor nego što to proizilazi iz saopštenja vlasti u Adis Abebi.
Stoga postoji opasnost dugotrajno gerilskog rata “iznurivanja”.
“Iako su regionalne snage Tigraja u početku bile potisnute zbog brzog napredovanja federalnih snaga, teren u istočnom delu ove oblasti je lakše braniti…i ako utvrde svoje pozicije mogu da zaustave dalje napredovanje etiopske armije,” navodi se u analizi.
“To može promeniti prirodu sukoba i preraste u rat iznurivanja,” zaključuje se u ovom dokumentu.
Postoji bojazan da će nasilje biti nastavljeno čak i ako Abij ostvari cilj potiskivanjem TPLF i upostavom federalnu vlast u Tigraju.
“Čak i ako etiopska armija bude uspešna u zauzimanju Mekelea, to neće biti nužno i kraj sukoba,” navodi se u proceni Ujedinjenih nacija.
“To će verovatno biti dugotrajni asimetrični sukob i pobuna će se nastaviti. Sa humanitarnog stanovištva, što je konflikt duži, kriza će postati sve teža,” dodaje se u ovoj analizi.
Mulu Nega, čelnik privremene administracije za Tigraj koga je imenovala federalna vlada, kazao je da su planirani novi lokalni izbori u cilju uspostavljanja mira nakon zbacivanja lidera Narodnooslobodilačkog fronta.
Duga istorija tenzija
Rat je kulminacija višemesečnih tenzija između Narodnooslobodilačkog fronta Tigraja i federalnih vlasti u Adis Abebi. Kada su zbog pandemije odloženi izbori, TPLF ih je organizovao u Tigraju što je izazvalo trzavice.
Abij (45), najmlađi afrički lider i dobitnik Nobelove nagrade za mir prošle godine - zbog okončanja teritorijalnog spora sa Eritrejom i posredovanjem u Sudanu - pokrenuo je operaciju protiv TPLF optuživši ga za napad na vojna postrojenja da bi došao u posed oružja.
Iako ova oblast ima samo šest miliona od 110 miliona stanovnika Eitopije, druge po brojnosti afričke zemlje, njeni predstavnici su suštinski decenijama vladali zemljom.
Vojnici iz Tigraja su do pre dve godine kada je Abij došao na vlast, bili najjača snaga u multietničkoj koaliciji. Tigrajski narodno oslobodilački front (TPLF) je bio na čelu koalicije od četiri partije koja je vladala Etiopijom od 1991. godine nakon zbacivanja vojnog režima koji je vladao 17 godina.
Naime, vojni režim Derg, koji je uživao podršku Sovjetskog Saveza, ukinuo je monarhiju 1974. nakon smrti cara Hajlea Selasija koji je vladao Etiopijom od 1930.
Inače, Etiopija je uz Liberiju bila jedina afrička zemlja u 19. veku koja nije bila pod kolonijalnom upravom, ali ju je 1936. okupirala Italija, da bi se oslobodila tokom Drugog svetskog rata.
Tokom 1994. je uspostavljen federalni sistem u kome različite etničke grupacije drže kontrolu u 10 regiona.
Za vreme vladavine ove koalicije, Etiopija je ostvarila napredak, ali je međunarodna zajednica upozoravala na kršenja ljudskih prava.
Na kraju je došlo do protesta i Abij je postao premijer nastojeći da sprovede liberalne reforme.
Abij je liberalizovao politiku, osnovao novu stranku (Partija prosperiteta) i smenio ključne lidere vlade iz Tigraja optužene za korupciju i represiju.
Abij - čiji su roditelji iz Oromo i Amhara kao većih etničkih grupacija – optužio je bivše ministre iz Tigraja za korupciju i represiju, oslobodivši nekoliko hiljada političkih zatvorenika i obećavši da će okončati dominaciju jedne zajednice.
