Nove tenzije se podižu u Crnoj Gori povodom predstojećeg obilježavanja Podgoričke skupštine iz 1918. godine, odnosno događaja u kojem je prije 100 godina Crna Gora izgubila status međunarodno priznate države i prisajedinjena Srbiji.
Prosrpski orijentisani politički i društveni subjekti ovaj događaj vide kao ujedinjenje srpskog naroda u jednu državu, dok crnogorska zvanična istorija ovaj događaj smatra okupacijom Crne Gore.
Podržavaoci i protivnici ovog kontroverznog događaja će, očigledno, narednih mjeseci pojačati već postojeće podjele u društvu.
Prosrpske stranke i organizacije se pripremaju da krajem novembra i početkom decembra obilježe stogodišnjicu Podgoričke skupštine oko čijih odluka se u Crnoj Gori i dalje vode oštre političke rasprave.
Predsjednik Srpskog nacionalnog Savjeta Momčilo Vuksanović kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) da su pripreme u toku i da će se manifestacija održati u više gradova u Crnoj Gori, a da vlasti nisu dozvolile da se godišnjica Podgoričke skupštine održi u Crnogorskom narodnom pozorištu.
"Odbijeni smo iz gotovo nerazumljivih razloga, a to svakako ne znači da se neće održati manifestacija obilježavanja Podgoričke skupštine i Dana ujedinjenja Crne Gore i Srbije. Raspored obilježavanja ćemo afirmisati u narednih desetak dana. Neće to biti samo u Podgorici već širom Crne Gore", riječi su Vuksanovića.
Podgorička skupština predstavlja kontroverzan događaj, na čijoj su sjednici krajem novembra 1918. godine donijete odluke o: ukidanju suvereniteta Crne Gore, njenom pripajanju Srbiji i detronizovanju kraljevske porodice Petrović Njegoš.
Te odluke su prouzrokovale stvaranje Komitskog pokreta koji je godinama pružao oružani otpor vlastima novostvorene države Kralja Aleksandra Karađorđevića.
Srpske nacionalne organizacije u Crnoj Gori ovaj događaj tumače kao ujedinjenje Crne Gore i Srbije i ostvarenje "vjekovnog sna srpskog naroda oda živi u jednoj državi".
Iz arhive RSE:
- Odluke Podgoričke skupštine su već poništene
- Mala država u Velikom ratu
- Zašto samoukidanje Crne Gore nije poništeno
Crnogorska zvanična istoriografija ocjenjuje Podgoričku skupštinu kao čin nasilnog i nelegalnog ukidanja nezavisnosti i državnosti Crne Gore te okupacijom koja je prouzrokovala "Bijeli teror" nad crnogorskim stanovništvom i pokušajem potpunog brisanja svake, političke, nacionalne, kulturne posebnosti Crne Gore.
Istoričar Dragutin Papović, koji je poslanik vladajuće Demokratske partije socijalista (DPS), smatra da predstojeće obilježavanje Podgoričke skupštine predstavlja čin namjere da se istorija ponovi.
"Namjera da se slavi Podgorička skupština, od dijela političkih partija u Crnoj Gori je, prije svega, poruka da je osnova njihovog političkog programa da ponovo ukinu državnost Crne Gore. To svjedoči da te političke partije nemaju drugog programa osim ukidanja crnogorske državnosti i pripajanje drugoj državi. Konkretno, mislim da je riječ o tome da se oni konstantno bave time da Crna Gora opet bude u jednom državnom zajedništvu sa Srbijom", ocjenjuje Papović.
Protivnici obilježavanja i proslave dana Podgoričke skupštine su u jednom broju crnogorskih gradova stavili plakate sa parolom "Nikad više 1918.".
Nepoznati autori su na tim plakatima, između ostalog, naveli posljedice odluka Podgoričke skupštine po crnogorsko stanovništvo.
Na pitanje kako komentariše činjenicu da za jedan dio stanovništva Crne Gore Podgorička skupština predstavlja okupaciju i da je neprimjerena proslava tog događaja predsjednik Srpskog nacionalnog Savjeta Momčilo Vuksanović kaže da je to "čista politizacija i nije istina".
"Svakome je jasno da je to bila plebiscitarna volja najvećeg dijela građana Crne Gore u tom vremenu. Potpuno je jasno da je ta manifestacija bila demokratskija nego svi izbori i referendumi koji su održani od tada pa do sada", tvrdi Vuksanović.
Istoričar Dragutin Papović kaže da su nelegitimne odluke Podgoričke skupštine poništene odlukama iz 1945. godine kada je Crnoj Gori vraćen suverenitet i sa tim statusom ušla u novu zajednicu južnoslovenskih naroda.
"Sa aspekta istorijske nauke je jasno da su odluke Podgoričke skupštine bile nelegalne i nelegitimne, koje su faktički poništene 1945. godine. Ako posmatramo namjeru da se slave odluke Podgoričke skupštine sa aspekta današnjih političkih dešavanja u Crnoj Gori, onda mislim da je to opasno vraćanje u prošlost i anahroni politički projekat koji može izazvati samo štetne posljedice i ništa više od toga", mišljenja je Dragutin Papović.
Podizanje tenzija i antagonizama zbog događaja koji se zbio prije sto godina, kao što je Podgorička skupština, predstavlja populizam koje politički subjekti koriste kada nemaju rješenje za današnje konkretne probleme građana, kaže Boris Raonić iz Građanske alijanse.
Raonić smatra apsurdnim da se u 21. vijeku obnavljaju sukobi od prije 100 godina.
"Malo je apsurdno da se u današnjoj Crnoj Gori, gdje su nagomilani socio-ekonomski problemi, bavimo ovakvim stvarima. Ali, očigledno, svima to odgovara. U atmosferi neznanja i populizma, ovakve teme odgovaraju brojnim političkim subjektima. Sa pravne strane, nakon NOB-a (Narodnooslobodilačke borbe, prim. aut.), nakon AVNOJ-a (Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije, prim. aut.), nakon referenduma o nezavisnosti, Crnu Goru neće ugroziti nikakav skup bilo kojih nacionalista, već je opasnost za ovakvu Crnu Goru na nekim drugim adresama", ukazuje Boris Raonić.
"Očigledno postoji konsenzus", dodaje Raonić, "ta dva dijametralno suprotstavljena pola, da im odgovaraju ovakve teme".
"Izlaz iz ovakvog stanja je da građani to prepoznaju i vide šta su njihovi pravi problemi i tako da se izađe iz ovog kola", ocjenjuje Raonić dodajući da "ukoliko želimo da bijemo ratove od prije 100 ili 70 godina, onda ćemo dugo živjeti na način kako sada živimo".
Opozicioni Demokratski front je najavio da će 1. decembra na platou ispred spomenika kralju Nikoli u Podgorici obilježiti "vijek od ujedinjenja Srbije i Crne Gore u kraljevinu Jugoslaviju".
Politički predstavnici Srba u Crnoj Gori su najavili obilježavanje stogodišnjice Podgoričke skupštine, tokom razgovora sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem.
Facebook Forum