Kako u Crnoj Gori, koja je ništa manje od drugih država bivše Jugoslavije izgrađivala i njegovala kult Titove ličnosti,čije je ime do početka 90-ih nosio glavni grad Titograd, 30 godina nakon njegove smrti gledaju na istorijsku zaostavštinu Josipa Broza?
Dok se političari i dalje spore da li je bio diktator ili vješt državnik i koliko je za njegove vladavine bilo političkih sloboda i represije, obični ljudi Titova vremena pamte po ekonomskoj i socijalnoj sigurnosti.
"Nakon trideset godina drug Tito se javlja definitivno i nesporno kao jedan od najvećih državnika 20 vijeka".
Ovo su riječi generalnog konzula SFRJ u Tivtu Marka Perkovića. Do njega je danas bilo lako doći. Još lakše do broja njegovog telefona čije su cifre 29 11 43. Pogađate da je to datum nastanka Titove, Avnojevske Jugoslavije. Uporan u odbrani lika i djela najvećeg sina jugoslovenskih naroda drug Perković odmah konstatuje kako je jugonastalgija u Crnoj Gori, koju personifikuje Josip Broz, u porastu:
"Što više vremena prolazi te emocije su daleko izraženije, posebno u ova krizna vremena kada ljudi neuporedivo teže žive oni se sjećaju onih srećnih vremena proživljenih u zajedničkoj domovini Jugoslaviji. Na žalost, sa svim ovim evroatlantskim i integrativnim tokovima koji nam prijete, nije postignut ni približan nivo sigurnosti koju je pružala Jugoslavija, a pogotovo ne u smislu identiteta, integriteta i dostojanstva".
Sa stanovišta istorije stvari jasne
A da li je 30 godina poslije Tita, nakon burnih događaja kroz koje smo prošli došlo da sveobuhvatne i objektivne analize istorijske uloge Josipa Broza. Visoki funkcioner Nove srpske demokratije koji se bavi istorijskom publicistikom Budimir Aleksić smatra da jeste.
"Sa stanovišta naučne istine stvari su potpuno jasne. Ključne odrednice njegove vladavine, po mom sudu, su sljedeće: totalitarni društveni poredak u kome nije bilo politčkih sloboda, u kome su brutalno gažena ljudska prava, u kome su proganjani i likvidirani politički neistomišljenici i politički protivnici, bio je jednostavno gospodar života i smrti u državi. Zatim, imamo njegov rasipnički odnos prema društvenoj imovini. To je čovjek koji je raspolagao sa 72 vile, koji je puno trošio. i kada danas kažu da nije ništa ostavio, postavlja se pitanje, pa šta će ostaviti kada je čitava država bila prosto njegovo vlasništvo. Poslije Drugog svjetskog rata on je uredio i pretvorio Jugoslaviju na štetu srpskog naroda. Suma sumarum, jedna izuzetno negativna ličnost balkanske i jugoslovenske, odnosno južnoslovenske istorije".
Tito je, ocjenjuje sa druge strane Marko Perković, nakon 30 godina izdržao sve neargumentovane napade na svoj lik i djelo koje su počele erozijom Jugoslavije:
"To je istorijski period, sasvim dovoljan od trideset godina, kada se sagleda genijalnost njegovih misli i pogotovo njegovo vizionarstvo, tako da jednoga dana kada budemo putovali od Triglava do Đevđelije bez pasoša i granica, moraćemo se sjetiti da smo mi jednom već davno živjeli na taj način u jednoj čudesnoj zemlji pod imenom Jugoslavija".
Kao što su mu za života klicali i kovali u zvijezde tako su Tita nakon smrti sve više negirali predstavljajući ga kao izvor svih zala koji će svoju kulminaciju doživjeti krvavim raspadom Jugoslavije.
A po čemu danas pamtimo Tita? Da je mit o lagodnom životu, odnosno ekonomska i socijalna stabilnost po kome se sjećaju njegovih vremena potisla sve optužbe o političkim neslobodama i ideološkom jednoumlju Titove vladavine, pokazuje naša anketa u Nikšiću. Koleginica Lela Šcepanović dobila je gotovo jednoobrazne odgovore.
*****
U Mostu RSE o Josipu Brozu Titu povodom tridesete godišnjice njegove smrti govorila su dva ugledna istoričara: Latinka Perović iz Srbije i Tvrtko Jakovina i Hrvatske.
Latinka Perović: Istorijska ličnost ne bira okolnosti u kojima će delovati, vrlo često okolnosti nju nalaze. I mislim da on spada u takve istorijske ličnosti koje je istorija uoči Drugog svetskog rata, tokom Drugog svetskog rata, i 1948. godine na izvestan način našla. Njegov raskid sa Staljinom 1948. je bio veliki iskorak. Taj proboj u ideološkom i vojno-političkom monolitu istočnog bloka, naročito posle blokovske podele sveta, bio je važan trenutak koji je celu Jugoslaviju deprovincijalizovao, otvorio je prema svetu i na neki način je humanizovao.
Tvrtko Jakovina: On je po svom opsegu, zamahu koji je jugoslavenska diplomacija imala, po brojnosti susreta bio vrlo važnom svjetskom figurom. Kao povjesničar koji se bavi razdobljem hladnoga rata, ja mogu reći da je to jedina povijesna ličnost koju ja, zapravo, mogu istraživati a da budem u koraku sa svijetom, jer je to vjerojatno jedini puta kada je i moj narod bio u nekakvoj špici svjetskih događanja što u svjetlu svega što se kasnije događalo na ovom području izgleda gotovo poput znanstvene fantastike.
Latinka Perović važi za najboljeg poznavaoca moderne srpske istorije. Jedan od je od rijetkih lokalnih istoričara koji govori o odgovornosti Srbije za protekli rat i potrebi da se srpsko društvo suoči sa istinom o tom ratu. O njenoj objektivnosti kao istoričara govori i činjenica da pozitivno ocjenjuje Titovu istorijsku ulogu, iako ju je Tito smijenio 1971. godine kada se kao mladi komustički funkcioner zalagala za demokratizaciju partije.
Tvrtko Jakovina je profesor na Odsjeku za istoriju Filozofoskog fakuleta u Zagrebu. Predaje svjetsku istoriju 20. vijeka. Njegova uža specijalnost je hladni rat. Objavio je knjigu “Američki komunistički saveznik, Titova Jugoslavija i Sjedinjene Američke Države”. To je bila i njegova doktorska teza. Kao gost držao je predavanja o Jugoslaviji i Titu na američkim i evropskim univerzitetima i institutima.
Ceo razgovor možete pročitati OVDJE
Dok se političari i dalje spore da li je bio diktator ili vješt državnik i koliko je za njegove vladavine bilo političkih sloboda i represije, obični ljudi Titova vremena pamte po ekonomskoj i socijalnoj sigurnosti.
"Nakon trideset godina drug Tito se javlja definitivno i nesporno kao jedan od najvećih državnika 20 vijeka".
Što više vremena prolazi te emocije su daleko izraženije, posebno u ova krizna vremena kada ljudi neuporedivo teže žive oni se sjećaju onih srećnih vremena proživljenih u zajedničkoj domovini Jugoslaviji.
"Što više vremena prolazi te emocije su daleko izraženije, posebno u ova krizna vremena kada ljudi neuporedivo teže žive oni se sjećaju onih srećnih vremena proživljenih u zajedničkoj domovini Jugoslaviji. Na žalost, sa svim ovim evroatlantskim i integrativnim tokovima koji nam prijete, nije postignut ni približan nivo sigurnosti koju je pružala Jugoslavija, a pogotovo ne u smislu identiteta, integriteta i dostojanstva".
Sa stanovišta istorije stvari jasne
A da li je 30 godina poslije Tita, nakon burnih događaja kroz koje smo prošli došlo da sveobuhvatne i objektivne analize istorijske uloge Josipa Broza. Visoki funkcioner Nove srpske demokratije koji se bavi istorijskom publicistikom Budimir Aleksić smatra da jeste.
Ključne odrednice njegove vladavine, po mom sudu, su sljedeće: totalitarni društveni poredak u kome nije bilo politčkih sloboda, u kome su brutalno gažena ljudska prava, u kome su proganjani i likvidirani politički neistomišljenici i politički protivnici
"Sa stanovišta naučne istine stvari su potpuno jasne. Ključne odrednice njegove vladavine, po mom sudu, su sljedeće: totalitarni društveni poredak u kome nije bilo politčkih sloboda, u kome su brutalno gažena ljudska prava, u kome su proganjani i likvidirani politički neistomišljenici i politički protivnici, bio je jednostavno gospodar života i smrti u državi. Zatim, imamo njegov rasipnički odnos prema društvenoj imovini. To je čovjek koji je raspolagao sa 72 vile, koji je puno trošio. i kada danas kažu da nije ništa ostavio, postavlja se pitanje, pa šta će ostaviti kada je čitava država bila prosto njegovo vlasništvo. Poslije Drugog svjetskog rata on je uredio i pretvorio Jugoslaviju na štetu srpskog naroda. Suma sumarum, jedna izuzetno negativna ličnost balkanske i jugoslovenske, odnosno južnoslovenske istorije".
Tito je, ocjenjuje sa druge strane Marko Perković, nakon 30 godina izdržao sve neargumentovane napade na svoj lik i djelo koje su počele erozijom Jugoslavije:
"To je istorijski period, sasvim dovoljan od trideset godina, kada se sagleda genijalnost njegovih misli i pogotovo njegovo vizionarstvo, tako da jednoga dana kada budemo putovali od Triglava do Đevđelije bez pasoša i granica, moraćemo se sjetiti da smo mi jednom već davno živjeli na taj način u jednoj čudesnoj zemlji pod imenom Jugoslavija".
Kao što su mu za života klicali i kovali u zvijezde tako su Tita nakon smrti sve više negirali predstavljajući ga kao izvor svih zala koji će svoju kulminaciju doživjeti krvavim raspadom Jugoslavije.
A po čemu danas pamtimo Tita? Da je mit o lagodnom životu, odnosno ekonomska i socijalna stabilnost po kome se sjećaju njegovih vremena potisla sve optužbe o političkim neslobodama i ideološkom jednoumlju Titove vladavine, pokazuje naša anketa u Nikšiću. Koleginica Lela Šcepanović dobila je gotovo jednoobrazne odgovore.
*****
Pročitajte i ovo:
Fenomen "Titostalgije"
Independent: Titovo nasljeđe je na Balkanu još živo
Tito - 30 godina poslije
Istine i zablude o Titu
Most RSE: Istine i zablude o Titu
Most RSE: Istine i zablude o TituU Mostu RSE o Josipu Brozu Titu povodom tridesete godišnjice njegove smrti govorila su dva ugledna istoričara: Latinka Perović iz Srbije i Tvrtko Jakovina i Hrvatske.
Latinka Perović: Istorijska ličnost ne bira okolnosti u kojima će delovati, vrlo često okolnosti nju nalaze. I mislim da on spada u takve istorijske ličnosti koje je istorija uoči Drugog svetskog rata, tokom Drugog svetskog rata, i 1948. godine na izvestan način našla. Njegov raskid sa Staljinom 1948. je bio veliki iskorak. Taj proboj u ideološkom i vojno-političkom monolitu istočnog bloka, naročito posle blokovske podele sveta, bio je važan trenutak koji je celu Jugoslaviju deprovincijalizovao, otvorio je prema svetu i na neki način je humanizovao.
Tvrtko Jakovina: On je po svom opsegu, zamahu koji je jugoslavenska diplomacija imala, po brojnosti susreta bio vrlo važnom svjetskom figurom. Kao povjesničar koji se bavi razdobljem hladnoga rata, ja mogu reći da je to jedina povijesna ličnost koju ja, zapravo, mogu istraživati a da budem u koraku sa svijetom, jer je to vjerojatno jedini puta kada je i moj narod bio u nekakvoj špici svjetskih događanja što u svjetlu svega što se kasnije događalo na ovom području izgleda gotovo poput znanstvene fantastike.
Latinka Perović važi za najboljeg poznavaoca moderne srpske istorije. Jedan od je od rijetkih lokalnih istoričara koji govori o odgovornosti Srbije za protekli rat i potrebi da se srpsko društvo suoči sa istinom o tom ratu. O njenoj objektivnosti kao istoričara govori i činjenica da pozitivno ocjenjuje Titovu istorijsku ulogu, iako ju je Tito smijenio 1971. godine kada se kao mladi komustički funkcioner zalagala za demokratizaciju partije.
Tvrtko Jakovina je profesor na Odsjeku za istoriju Filozofoskog fakuleta u Zagrebu. Predaje svjetsku istoriju 20. vijeka. Njegova uža specijalnost je hladni rat. Objavio je knjigu “Američki komunistički saveznik, Titova Jugoslavija i Sjedinjene Američke Države”. To je bila i njegova doktorska teza. Kao gost držao je predavanja o Jugoslaviji i Titu na američkim i evropskim univerzitetima i institutima.
Ceo razgovor možete pročitati OVDJE
