U maju u Bajicama kod Cetinja otkriven je spomenik u čast 90. godišnjice Božićnog ustanka protiv prisajedinjenja Crne Gore Srbiji, nakon Podgoričke skupštine 1918. godine.
Taj događaj i danas izaziva brojne kontroverze u Crnoj Gori.
Dok pojedini istoričari tvrde da je taj ustanak simbol borbe za obnovu crnogorske nezavisnosti, drugi poručuju da je taj događaj aktuelna vlast zloupotrebila u političke svrhe kako bi širila antisrpstvo u Crnoj Gori.
Božićni ustanak je izbio 6. januara 1919. godine i po jednoj istrijskoj verziji je označio otpor crnogorskog naroda srpskoj okupaciji aneksiji Crne Gore.
Prema takvom mišljenju istoričara cilj ustanka je bilo poništenje odluke Podgoričke skupštine iz 1918. godine o nelegalnom i nelegitimnom prisajedinjenju Crne Gore Srbiji.
Istoričar Aleksandar Stamatović, međutim, tvrdi da je to iskrivljena verzija tog događaja koju je aktuelna crnogorska vlast nametnula i iskoristila u političke svrhe:
"U posljednje dvije decenije na djelu je gruba zloupotreba ovog događaja. Čak se u Crnoj Gori razvija čitav jedan istoriografski pravac, takozvani dukljansko-separatistički, čiji je osnovni cilj razviti što veći antagonizam prema Srbiji i dokazati da Crnogorci nikada nijesu bili u nacionalnom smislu Srbi. To je ustvari nastavak čitavog jednog procesa ostalog poslije pobjede komunista u ratu i revoluciji 1945. godine i njihove doktrine o crnogorskoj naciji".
Istoričak Dragutin Papović kaže da su u vrijeme Podgoričke skupštine i Bijelaši i Zelanaši imali značajnu podršku, ali da je nesumnjivo većinsko raspoloženje bilo da se Crna Gora prisajedini Srbiji:
SKRIVENA STRANA ISTORIJE
"Međutim, postojala je velika podjela oko toga na koji način Crna Gora treba da uđe u tu zajedničku državu, odnosno u Jugoslaviju. Bjelaši ili organizatori Podgoričke skupštine su smatrali da Crna Gora treba da u Jugoslaviju uđe kao dio Srbije i zbog toga su oni izglasali prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, kako se kaže i u glavnoj odluci Podgoričke skupštine, dok sa druge strane protivnici tih odluka, odnosno Zelenaši koji su organizovali Božićni ustanak, Božićnu pobunu, prije svega tražili da se ispoštuje državno pravo Crne Gore i da Crna Gora na ravnopravan način uđe u zajedničku državu, odnosno tražili su da se Crna Gora obnovi kao država i da u skladu sa njenim ustavnim i pravnim poretkom odluči o daljoj sudbini države".
Za istoričara Aleksandra Stamatovića odluke Podgoričke skupštine o prisajedinjenju Crne Gore Srbiji ne mogu se dovoditi u pitanje. Stamatović objašnjava i zašto:
"Po svom karakteru Podgorička skupština je nesumnjivo bila multinacionalna, multikonfesionalna i multipolitička. Svakako da ona nije imala legitimitet prema crnogorskom Ustavu iz 1905. godine, a nije ni trebala da ga ima, pošto je taj Ustav bio akt samodržačke politike knjaza Nikole i oktroisan kod njega. Ovaj Ustav je samo ozvaničio autokratsku vlast knjaza Nikole. Skupština je bila po njemu samo jedan savjetodavni, a ne i stvarni organ vlasti".
"Različite interpretacije uzroka i značaja Božićnog ustanka kroz istoriju, ali i danas plod su stvrstavanja ljudi od struke na jednu ili drugu ideološku stranu", kaže Dragutin Papović:
"Poznato je to da je u našoj javnosti kako stručnoj tako i laičkoj postoje kontroverzni stavovi, međutim, ono što je glavni nedostatak ili glavna mana svih istoričara koji razmišlja na takav način je što oni prije svega izaberu stranu u tom sukobu i onda naravno sa tog stanovišta posmatraju događaje vezano za Podgoričku skupštinu i Božićnu pobunu. To su neobjektivni stavovi."
Sve dok devedestih godina prošlog vijeka profesor doktor Šerbo Rastoder nije objavio skrivenu stranu crnogorske istorije u kojoj su objavljeni događaji iz okupacije Crne Gore 1918. godine Božićni ustanak i podaci o zločinima koji su u kontinuitetu vršeni nad komitima od strane Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca govorilo se samo u okviru porodica, njihovih potomaka.
Od tada je, međutim, već objavljeno nekoliko istorijskih knjiga koje se bave tim značajnim događajem crnogorske istorije. Među njima je i prvi tom knjige istoričara Novaka Adžića sa imenima 144 od pet hiljada crnogorskih ustanika predvođenih brigadirom Krstom Zrnovim Popovićem.
Taj događaj i danas izaziva brojne kontroverze u Crnoj Gori.
Dok pojedini istoričari tvrde da je taj ustanak simbol borbe za obnovu crnogorske nezavisnosti, drugi poručuju da je taj događaj aktuelna vlast zloupotrebila u političke svrhe kako bi širila antisrpstvo u Crnoj Gori.
Božićni ustanak je izbio 6. januara 1919. godine i po jednoj istrijskoj verziji je označio otpor crnogorskog naroda srpskoj okupaciji aneksiji Crne Gore.
Prema takvom mišljenju istoričara cilj ustanka je bilo poništenje odluke Podgoričke skupštine iz 1918. godine o nelegalnom i nelegitimnom prisajedinjenju Crne Gore Srbiji.
Istoričar Aleksandar Stamatović, međutim, tvrdi da je to iskrivljena verzija tog događaja koju je aktuelna crnogorska vlast nametnula i iskoristila u političke svrhe:
"U posljednje dvije decenije na djelu je gruba zloupotreba ovog događaja. Čak se u Crnoj Gori razvija čitav jedan istoriografski pravac, takozvani dukljansko-separatistički, čiji je osnovni cilj razviti što veći antagonizam prema Srbiji i dokazati da Crnogorci nikada nijesu bili u nacionalnom smislu Srbi. To je ustvari nastavak čitavog jednog procesa ostalog poslije pobjede komunista u ratu i revoluciji 1945. godine i njihove doktrine o crnogorskoj naciji".
Istoričak Dragutin Papović kaže da su u vrijeme Podgoričke skupštine i Bijelaši i Zelanaši imali značajnu podršku, ali da je nesumnjivo većinsko raspoloženje bilo da se Crna Gora prisajedini Srbiji:
SKRIVENA STRANA ISTORIJE
"Međutim, postojala je velika podjela oko toga na koji način Crna Gora treba da uđe u tu zajedničku državu, odnosno u Jugoslaviju. Bjelaši ili organizatori Podgoričke skupštine su smatrali da Crna Gora treba da u Jugoslaviju uđe kao dio Srbije i zbog toga su oni izglasali prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, kako se kaže i u glavnoj odluci Podgoričke skupštine, dok sa druge strane protivnici tih odluka, odnosno Zelenaši koji su organizovali Božićni ustanak, Božićnu pobunu, prije svega tražili da se ispoštuje državno pravo Crne Gore i da Crna Gora na ravnopravan način uđe u zajedničku državu, odnosno tražili su da se Crna Gora obnovi kao država i da u skladu sa njenim ustavnim i pravnim poretkom odluči o daljoj sudbini države".
Za istoričara Aleksandra Stamatovića odluke Podgoričke skupštine o prisajedinjenju Crne Gore Srbiji ne mogu se dovoditi u pitanje. Stamatović objašnjava i zašto:
"Po svom karakteru Podgorička skupština je nesumnjivo bila multinacionalna, multikonfesionalna i multipolitička. Svakako da ona nije imala legitimitet prema crnogorskom Ustavu iz 1905. godine, a nije ni trebala da ga ima, pošto je taj Ustav bio akt samodržačke politike knjaza Nikole i oktroisan kod njega. Ovaj Ustav je samo ozvaničio autokratsku vlast knjaza Nikole. Skupština je bila po njemu samo jedan savjetodavni, a ne i stvarni organ vlasti".
"Različite interpretacije uzroka i značaja Božićnog ustanka kroz istoriju, ali i danas plod su stvrstavanja ljudi od struke na jednu ili drugu ideološku stranu", kaže Dragutin Papović:
"Poznato je to da je u našoj javnosti kako stručnoj tako i laičkoj postoje kontroverzni stavovi, međutim, ono što je glavni nedostatak ili glavna mana svih istoričara koji razmišlja na takav način je što oni prije svega izaberu stranu u tom sukobu i onda naravno sa tog stanovišta posmatraju događaje vezano za Podgoričku skupštinu i Božićnu pobunu. To su neobjektivni stavovi."
Sve dok devedestih godina prošlog vijeka profesor doktor Šerbo Rastoder nije objavio skrivenu stranu crnogorske istorije u kojoj su objavljeni događaji iz okupacije Crne Gore 1918. godine Božićni ustanak i podaci o zločinima koji su u kontinuitetu vršeni nad komitima od strane Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca govorilo se samo u okviru porodica, njihovih potomaka.
Od tada je, međutim, već objavljeno nekoliko istorijskih knjiga koje se bave tim značajnim događajem crnogorske istorije. Među njima je i prvi tom knjige istoričara Novaka Adžića sa imenima 144 od pet hiljada crnogorskih ustanika predvođenih brigadirom Krstom Zrnovim Popovićem.
