Dostupni linkovi

Dvadeset godina od Mitinga solidarnosti


Podgorica, nekadašnji Titograd, gdje je održan Miting solidarnosti.
Podgorica, nekadašnji Titograd, gdje je održan Miting solidarnosti.

Početak nadirućeg populizma u Crnoj Gori veže se uglavnom za današnji dan 20. avgust kada je 1988.godine u tadašnjem Titogradu održan takozvani Miting solidarnosti sa kosovskim Srbima i Crnogorcima. To je bio početak takozvane Antibirokratske revolucije nakon koje je na ulici smijenjeno dotadašnje crnogorsko rukovodstvo.

Dvadeset godina nakon ovog događaja stavovi su ostali isti, posebno neposredni učesnici ovog događaja sa jedne strane smatraju da im je Miting solidarnosti bio početak sprovođenja velikosrpskog projekta i najava krvavog raspada Jugoslavije, a sa druge strane legitimna aktivnost za prava kosovskih Srba.

Srbi i Crnogorci sa Kosova počeli su da pristižu u Podgoricu tod 20. avgusta 1988. godine u rano jutro, autobusima, automobilima i željeznicom. Njih oko 2.000 bili su predvođeni Miroslavom Šolevićem dočekali su ih građani Crne Gore i zajedno su krenuli ka Trgu Ivana Milutinovića gdje će nešto kasnije i pored protivljenja tadašnjeg crnogorskog komunističkog rukovodstva biti održan veliki Miting solidarnosti sa kosovskim Srbima i Crnogorcima koji su tvrdili da su ugroženi i tražili ukidanje autonomije Kosova. Tada se i prvi put pojavila ikonografija koju smo imali prilike da viđamo tokom čitave naredne decenije. Srpske nacionalne pjesme, skandiranje Srbiji i Crnoj Gori tadašnjem nacionalnom vođi u usponu Slobodanu Miloševiću uz slike Njegoša i Karađorđa i uz predstavnike crkve. Takođe su se čule parole u kojime je zahtijevana podjela oružja i odlazak na Kosovo, pa i oni najvulgarniji pozivi na vješanje albanskih političkih lidera. Govornici su poručivali da genocid nad Srbima i Crnogorcima na Kosovu traje decenijama, da srpski i crnogorski narod na Kosovu živi u neslobodi i da to treba da zabrine sve u Crnoj Gori, ali i poslato je upozorenje tadašnjem crnogorskom rukovodstvu zbog navodne neadekvatne podrške kosovskim Srbima.


Tadašnji rukovodilac Službe državne bezbjednosti Vladimir Keković, podsjećajući na taj događaj, kaže da je mitingu prethodilo duže djelovanje sprskih nacionalista na tlu Crne Gore i da je pripreman teren za nešto kasnije na rušenje tadašnje vlasti, a pod posebnom prismotrom su bili organizatori ispred prištinskog odbora za odlazak Srba i Crnogoraca na mitinge van Kosova:

"Oni su uspostavili čvrste veze sa licima koja su djelovala sa pozicija srpskog nacionalizma u Crnoj Gori, posebno u većim kolektivima: Radoje Dakić, Željezari, Pivari, Kombinatu aluminijuma, tako da ja kada govorim o tim događajima ovako formulišem. Crna Gora je formalno srušena 10. na 11. januar 1989. godine, a stvarno je pala kobnog 20. avgusta 1988. godine na Trgu Ivana Milutinovića na ulicama Titograda. "

Jedan od vođa tadašnjih mitinga kosovskih Srba i Crnogoraca bio je i Kosta Bulatović koji danas živi u Danilovgradu. Odgovarajući na pitanje da li je mogao da se nađe drugi put za odbranu prava Srba i Crnogoraca na Kosovu od otvaranja tog pitanja na mitinzima, kaže:

"Mi smo tražili saglasnost republika koje će da podrže stavove Republike Srbije da bi se dvije pokrajine podvele pod vlast Srbije jer su obje iskočile iz okvira ustavnih ingerencija Srbije. Crna Gora kao srpska država kroz vekove nama je bila potrebna da nam da podršku i mi smo zbog toga organizovali taj miting u tadašnjem Titogradu i mislim da je to bila prava stvar i da je narod Crne Gore to sve prihvatio, ali je novo rukovodstvo koje je došlo u Crnoj Gori to devalviralo i skrenulo je sa prvoga puta na stranputicu."

Marko Špadijer koji je tada bio predsjednik Savjeta za odnose sa inostranstvom ne sumnja da je Miting solidarnosti bio manipulacija planirana u Beogradu i od strane Slobodana Miloševića kojom je kroz korišćenje nacionalnog sentimenta i kroz populizam napravljena moćna mašinerija vjernika odanih stvaranju nove srpske države:

"To je bio jedan pripremljeni scenario za održavanje neke mini imperijie, solidarnost sa Srbima na Kosovu, Crna Gora je tu emotivno trebalo da odigra ulogu, ona je bila slaba u tom sentimentu po mnogima po šavovima po stanju povezanosti sa Srbima u prvom redu i ti su mitinzi bili tu jedan vid koji je razdrmao Crnu Goru, učinio je da ta njena politička nesigurnost bude još nesigurnija."

Kosta Bulatović odbacuje da su mitingaši i predstavnici Kosovara bili izmanipulisani od strane Slobodana Miloševića, odnosno da je njihov bunt iskoristio Milošević da bi zauzeo čvrste pozicije na vlasti. Međutim, u jednom segmentu Bulatović potvrđuje da je Miting solidarnosti u Titogradu imao veze sa Slobodanom Miloševićem, a to je dan održavanja 20. avgust:

"Izabran je taj datum zbog toga što je to rođendan Slobodana Miloševića jer je Slobodan Milošević prvi komunista u vlasti Srbije koji je našao za shodno da dođe u Kosovo Polje i da čuje krik toga naroda i da se sretne sa istinom. Svi drugi su to izbegavali. On nikada ne bi postao to što je postao da nije se nije ponio tako prema svom narodu."

Bulatović takođe odbacuje stavove da je miting u Titogradu utro put velikosrpskom nacionalnom projektu i raspadu tadašnje Jugoslavije:

"Hrvati, Slovenci iz Bosne s Kosova, oni, to je njihova teza, su morali za nešto da se dohvate, pa su mene uhapsili kao srpskoga nacionalistu i čoveka koji hoće da ruši državu, zbog toga što sam tražio da budemo ravnopravni u Jugoslaviji."

Prema riječima Marka Špadijera, tim mitingom se započeo proces urušavanja svih civilizacijskih dostignuća. Radnička klasa i srednji sloj koji su bili okosnica AB revolucije najviše su razbijeni kasnijih godina. Na pitanje zašto se tadašnje crnogorsko rukovodstvo nije oštrije suprotstavilo naletu srpskog nacionalizma Marko Špadijer i Vladimir Keković kažu:

"Mislim da je ona dobro postupila što nije izazvala građanski sukob u Crnoj Gori tada sa ove perspektive to je dobro, ali s druge strane nije dobro što nije pokazala jedna personalitet, jednostavno je bila slaba."

"Slaba i u jednom periodu isuviše blagonaklona prema onome što se dešavalo u posljednjih nekoliko mjeseci u Srbiji, pa možda i uvijek je bilo te nade da ćemo mi sa Srbijom, pa će se sve to srediti. Crnogorsko rukovodstvo je imalo kompletne informacije što se tada iza scene dešava, ko vuče konce, ko mešetari po Crnoj Gori, ali nije bilo spremno na energične mjere najvjerovatnije iz razloga da ne dođe do krvavog epiloga."

Međutim, i da je rukovodstvo pokušalo da se suprotstavi naletu nacionalizma opet ne bi imalo podršku naroda, kaže Keković:

"Toj anticrnogorskoj mobilizaciji nije se ama jedan glas čuo koji bi bio u odbrani državnog i nacionalnog identiteta Crnogoraca."

XS
SM
MD
LG