Brinete li da li vaš kućni ljubimac može da se zarazi i prenese infekciju COVID-19? Ova dilema muči i naučnike koji kažu da je COVID-19 još nedovoljno istražen kod životinja iako su nesumnjivo zabilježeni slučajevi zaraze korona virusom različitih životinjskih vrsta.
U rubrici Zašto? tražimo odgovore na pitanja - kako se infekcija COVID-19 manifestuje kod životinja i mogu li se opasne mutacije virusa pojaviti kod kućnih ljubimaca i životinja u divljini?
Dokazi da SARS-CoV-2, virus koji uzrokuje COVID, može da zarazi mačke pojavili su se u gradu Vuhanu u Kini u aprilu 2020. Istovremeno, potvrđeno je da se virus može, pod specifičnom uslovima, prenositi među mačkama. U Vuhanu je korona virus prvi put identifikovan kod ljudi krajem 2019. godine.
Nakon toga, početkom pandemije u aprilu 2020. svijet je obišla vijest da je tigrica u zoološkom vrtu u Bronxu u New Yorku zaražena korona virusom. Četvorogodišnja tigrica Nadia registrovana je kao prvi slučaj životinje pozitivne na korona virus. Simptomi respiratornih bolesti u ovom zoološkom vrtu pojavili su se kod još pet tigrova i lavova dok ostale životinje nisu pokazivale simptome bolesti. Utvrđeno je da je životinje zarazio zaposlenik vrta, dok se brinuo o njima, koji je bio pozitivan na korona virus, ali nije imao simptome.
Pročitajte i ovo: Korona virusom zaražena i tigrica iz zoološkog vrta u New YorkuZabilježeni su slučajevi sa farmama nerca u Holandiji i Danskoj o prenosu među životinjama. U oktobru 2020. Danska je uništila milione nercova na sjeveru zemlje nakon što su zabilježene infekcije COVID-19 kod ovih životinja. Rečeno je da je u cijeloj je zemlji zaraženo najmanje 216 od 1.139 farmi krzna.
- Sjeverna Danska u blokadi zbog mutiranog virusa na farmama nerca
- Zašto je industrijski uzgoj životinja rizik za nove pandemije?
Nekoliko životinjskih vrsta kao što su kune, psi, mačke, lavovi, tigrovi i rakuni imali su pozitivne testove na korona virus nakon kontakta sa inficiranim ljudima.
Životinjsko porijeklo virusa?
Naravno, treba se sjetiti i da SARS-CoV-2 najvjerovatnije potiče od slijepih miševa kao i da druge divlje vrste životinja mogu biti inficirane što je vezano za teoriju o karici koja nedostaje, odnosno međuvrsti koja je sa slijepog miša prenijela virus na ljude.
Pročitajte i ovo: Bića korona virusa: Slijepi miševi i druge životinjeKako je krajem marta 2021. zajednička studija o porijeklu COVID-19 Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) i Kine navela da je prenos virusa sa slijepih miševa na ljude preko drugih životinja najvjerovatniji scenario širenja COVID-19. Međutim, konačne potvrde da virus nije izašao iz laboratorije još uvijek nema i razmatra se i taj scenario.
Mnoga su istraživanja provedena kako bi se saznalo više o tome kako virus utiče na različite životinje, navodi se na zvaničnoj stranici američkog Centra za kontrolu bolesti (CDC). Ovi nalazi temelje se na malom broju životinja i ne pokazuju mogu li životinje prenositi infekciju na ljude. Prema posljednjim dostupnim podacima, navodi CDC, rizik da se infekcija sa životinje prenese na ljude je mali. Nema dokaza da životinje igraju značajnu ulogu u širenju virusa na ljude.
Nedavna eksperimentalna istraživanja pokazuju da se mnogi sisari, uključujući mačke, pse, voluharice, voćne šišmiše, hrčke, kune, svinje, zečeve, rakune i rovke, mogu zaraziti virusom.
Mačke, voćni šišmiši, hrčci, rakuni i bijelorepi jeleni takođe mogu da šire infekciju na druge životinje iste vrste što je potvrđeno ispitivanjima u laboratorijskim uslovima.
Takođe dosta se istraživalo primate kao model za infekciju kod ljudi. Različite vrste makaki majmuna i pavijana, na primjer, mogu se zaraziti SARS-CoV-2 i razboljeti u laboratorijskim uslovima.
Postoje i dokazi koji ukazuju na to da se laboratorijski miševi, koji nisu bili podložni zarazi izvornim sojevima SARS-CoV-2, sada mogu biti zaraženi novim varijantama virusa, navodi CDC.
Kako pokazuju naučna ispitivanja, kokoške i patke se ne inficiraju niti šire infekciju.
Kako se infekcija korona virusa manifestuje kod životinja?
Neke životinje mogu imati prave simptome bolesti dok je kod većine virus prisutan u asimptomatskom obliku.
Prema nedavnom istraživanju, holandskih naučnika, COVID se često javlja kod pasa i mačaka, kućnih ljubimaca čiji vlasnici su imali korona virus.
Brisevi su uzeti sa 310 kućnih ljubimaca iz 196 domaćinstava gdje su ljudi bili zaraženi. Od ovog broja šest mačaka i sedam pasa je imalo pozitivne rezultate na PCR testovima, a 54 ljubimca su imali antitijela.
"Ako imate COVID, trebalo bi da izbjegavate kontakt sa vašom mačkom ili psom, baš kao što to radite i sa ljudima", rekao je doktor Els Broens sa Univerziteta u Utrehtu.
"Glavni razlog za zabrinutost nije zdravlje životinja, već moguća opasnost da ljubimci mogu da posluže kao rezervoar za virus i da ga vrate među ljude".
Autori ove studije, objavljene početkom jula 2021., navode da nije bilo dokaza prenosa virusa sa ljubimaca na vlasnike, ali da je to svakako teško evidentirati pošto se virus i dalje lako širi među ljudima.
Pročitajte i ovo: Mladunci bijelog tigra uginuli od COVID-a 19Zaraženi kućni ljubimci većinom su bili asimptomatični ili su imala samo blaže simptome poput gubitka apetita i otežano disanje. Dodatna ispitivanja pokazala su da većina životinja koje su bile pozitivne na PCR testu, su ozdravile i razvile antitijela.
Vakcinacija životinja?
Rusija je u martu 2021. registrovala prvu vakcinu u svijetu protiv COVID-19 za životinje nakon što su testovi pokazali da stvara antitijela protiv korona virusa kod pasa, mačaka, lisica i nerca.
Masovna proizvodnja vakcine, nazvane Carnivac-Cov započela je u aprilu, a vakcinacija životinja protiv korona virusa počela je u maju kako je saopštila savjetnica direktora Federalne službe za vetarinarski i fitosanitarni nadzor Rusije Julija Melano.
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) izrazila je zabrinutost zbog prenosa korona virusa između ljudi i životinja.
Ruski regulator je rekao da će vakcina moći da zaštiti ranjive vrste i spriječi virusne mutacije.
Takođe, neki zoološki vrtovi počeli su s testnom vakcinacijom životinja. Na primjer, u zoološkom vrtu u Kaliforniji u julu tigrovi i druge životinje dobile su eksperimentalnu vakcinu protiv COVID-a 19.
S druge strane, doktor Els Broens sa Univerziteta u Utrehtu, kaže da sada ne vidi nijedan naučni dokaz za takvu odluku "jer se čini da kućni ljubimci nemaju važnu ulogu u pandemiji", odnosno širenju virusa.
Mogu li nove opasne mutacije nastati kod životinja?
Do sada je potvrđeno da virus SARS-CoV-2, ne samo da može da pređe sa ljudi na druge životinje, već može i da inficira širok spektar životinjskih vrsta, od hrčka do gorile.
Pročitajte i ovo: Rizik od zaraznih bolesti leži u narušenoj prirodiDugoročni rizik od SARS-CoV-2 kod drugih vrsta je da bi se, ako virus počne cirkulisati unutar jedne vrste, mogla pojaviti nova varijanta koja nije prepoznata kao problematična dok se ne vrati na ljude, piše magazin The Conversation.
SARS-CoV-2 se razvijao kod ljudi tokom pandemije, što je rezultiralo pojavom mnogo novih varijanti, a čini se da su dva faktora ključna u nastanku različitih sojeva.
Prvo je veliki broj infekcija kod ljudi širom svijet, jer u takvim uslovima virus ima priliku da mutira svaki put kada se razmnoži. Drugo je mnogo manji broj hroničnih infekcija koje se događaju kod ljudi čiji imunološki sistem ne funkcioniše dobro. Kad se suoči sa slabim imunološkim sistemom, virus ne nestaje brzo, pa ima i vremena da razvije načine da izbjegne odgovore imunološkog sistema.
Postavlja se pitanje, da li je moguće da se ovi scenariji evolucije virusa dese i kod životinja, a da ljudi toga nisu svjesni?
Što se tiče imunosupresije, odnosno potiskivanja i slabljenja normalne imunološke reakcije organizma kao posljedice dejstva različitih supstanci iz spoljne sredine ili stvorenih u organizmu, kod divljih životinja bi značilo nedovoljnu sposobnost za preživljavanje.
Naime, malo je vjerojatno da bi životinje s oslabljenim imunološkim sistemom preživjele dovoljno dugo da se u njihovom organizmu desi velika evolucija akutnog virusa poput SARS-CoV-2.
Međutim, zabilježene su manje mutacije u eksperimentalnim infekcijama (opet u ranim istraživanjima koja čekaju pregled i potvrdu), što sugeriše da je neka evolucija teoretski moguća čak i u kratkom vremenskom periodu.