Sukob države Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve (SPC) zbog Zakona o slobodi vjeroispovijesti odrazio se i na odnose unutar opozicionih stranaka. Opozicione stranke su se sada jasno profilisale između onih koje podržavaju SPC i onih koje podržavaju Zakon.
Do skoro su opozicione stranke imale određenu programsku saradnju, a nakon usvajanja Zakona o vjeroispovijesti više niko ne pominje zajedničke zahtjeve prema vlastima.
Pročitajte i ovo: Opozicija ne vjeruje Đukanoviću da je ugrožena državaPodjele unutar opozicionih partija su sada izraženije nego u prethodnih nekoliko godina kada vjerske i nacionalne teme nisu bile u fokusu političkog djelovanja, kaže između ostalog politički analitičar Zlatko Vujović.
„Zakon je pokazao gdje svaka od opozicinih partija stoji u odnosu nacionalno-građansko“, podvlači Vujović, za Radio Slobodna Evropa (RSE).
„Vidjeli smo, kako je očekivano, da je Socijaldemokratska partija građanska sa jakim crnogorskim identitetom, Građanski pokret URA (Ujedinjena reformska akcija) se našla na građanskoj strani ali bez svrstavanja po crnogorsko-srpskoj liniji, dok ostale opozicione stranke na čelu sa Demokratskim frontom su stale jasno uz Mitropoliju SPC i njihove aktivnosti i formirale takozvani prosrpski blok“, kaže Vujović ocjenjujući da je Zakon probudio podjelu na takozvani prosrpski i procrnogorski blok.
Usvajanje Zakona podjelilo je crnogorsku javnost, a ovom aktu se oštro protivi SPC smatrajući da je odredbom da vjerske zajednice moraju da dokazuju vlasništvo nad crkvenom imovinom izgrađenom pre 1918. godine, otvoren put za oduzimanje njene imovine.
Vlast u Crnoj Gori odbacuju takve tvrde i podsjeća da se rješenja iz Zakona usvojenog u decembru 2019. godine odnose na sve vjerske zajednice.
Vaš browser nepodržava HTML5
Litija SPC u Podgorici: 'Ovo je prava Crna Gora'
Opoziciona saradnja prije Zakona
Podsjetimo, prije donošenja Zakona o slobodi vjeroispovijesti opozicione stranke su imale određenu vrstu programske saradnje, zajedno su donijele odluke o bojkotu rada parlamenta, a kasnije je jednoglasno odlučeno da opozicija bojkotuje lokalne izbore u Nikšiću.
Takođe, tokom prošle godine, poslanici svih opozicionih partija su jedinstveno potpisali Sporazum o budućnosti koji je sadržao zajedničke političke interese, zahtjeve i uslove za održavanje fer i slobodnih izbora.
Pročitajte i ovo: Novi rokovi ne garantuju dogovor o fer izborima u Crnoj GoriOdgovarajući da li opozicione partije mogu da pronađu zajednički interes i da li je moguće obnavljanje saradnje, posebno pred parlamentarne izbore koji će biti održani u tekućoj 2020. godini, analitičar Vujović navodi da je i prije usvajanja Zakona o slobodi vjeroipovijesti, nepovjerenje bili snažno između lidera ključnih opozicionih partija:
„Ja nisam od onih koji vjeruju da je tako moguće, osim neke tehničke vrste saradnje. Kada govorimo o nekom programskom objedinjavanju, teško je vjerovati da je tako nešto moguće. Jer je prevelika podjela, ideološka, personalna i programska. U ovom trenutku ne vidim oko čega bi se opozicione partije objedinjavale, naročito poslije otvorenog neprijateljskog stava u Skupštini između poslanika Socijaldemokratske partije i Demokratskog fronta.“
Kakvi su stavovi opozicionara?
Postojeće opozicione podjele samo su dodatno iznijansirane nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovjesti kaže za RSE Neđeljko Radulović. On podvlači da je opozicija podijeljena u generalno dva pravca:
„Mi u Crnoj Gori imamo na jednoj strani prilično ekstremnu grupaciju sa nacionalističkom retorikom i djelovanjem, sa pozivima za otkopavanje oružja i prizivanje sukoba. Što je ogromna razlika u odnosu na drugi dio kojem ja pripadam, a koji smatra da Crna Gora treba da se razvija u pravcu zapadnih evropskih demokratija“.
Najveći jaz među opozicionim partijama je stvoren između Demokratskog fronta i Socijaldemokratske partije (SDP) koja je podržala Zakon.
Poslanik Demokratskog fronta Milutin Đukanović smatra da je potrebno da svi, bez obzira na političko ili vjersko opredjeljenje podrže protestne litije SPC protiv Vladinog zakona o slobodi vjeroispovijesti.
Milutin Đukanović ocjenjuje da su od ranije bile jasne razlike među opozicionim strankama i problemi u saradnji:
„Mi na litijama imamo preko 150.000 i 200.000 ljudi i to je jasna volja građana. I ranije su demokratski principi bili problem u saradnji među opozicionim strankama. Neko se kao SDP se zaklinje u demokratiju i građanska prava, ali je ujedno spreman da zarad svog ideološkog, nacionalnog i drugog projekta, zgazi demokratiju. Tako sad ne vide ustanak pravoslavnih hrišćana. Mora da se poštuje volja građana, a nekim opozicionim grupacijama, mislim na SDP, očito nije interes. Sa takvim organizacijama se ne može sarađivati.“
Vaš browser nepodržava HTML5
Cetinjani protestovali protiv litija SPC
Na drugoj strani visoki funkcioner SDP-a Ivan Vujović kaže da je najnovija politička situacija profilisala građansku i nacionalističku grupaciju u opoziciji:
„Do kraja je ogoljena suštinu strukture opozicije u Crnoj Gori. Pored građanskih, imamo i nacionalističke subjekte koji i dalje žele da vode politiku velikodržavnog nacionalizma, koje nisu izašle iz ’90-tih godina i misle da mogu da iskoriste novu istorijsku priliku da ukinu državu Crnu Goru ili da je obesmisle. SDP nikada voditi neće politiku Demokratskog fronta, jer je SDP protiv te politike bila i kada su iza nje stajali tenkovi i Miloševićeva Srbija. Protiv te politike ćemo se žestoko braniti, kao i protiv korupcije i pljačke koju demonstrira vlast.“
Šta očekivati na izborima?
Kako se suprotni stavovi u odnosu na pitanje koje zaokuplja političku scenu Crne Gore, mogu odraziti na snagu opozicionih partija?
Politički analitičar Zlatko Vujović navodi da su protesti uticali da rejting vladajuće Demokratske partije socijalista (DPS) bude lošiji nego prije usvajanja Zakona.
Pročitajte i ovo: Brisel i Gordijev čvor crnogorske politike„Do izbora ima još dosta vremena i mi ne znamo kako će se u konkretnom slučaju ponašati glasači DPS-a. Da li je DPS izgubio nepovratno dio glasača, da li će DPS dobiti nove birače na koje ranije nije mogao da računa, da li će opozicija moći da motiviše birače da izađu na izbore? To što neko šeta u litijama ne znači da automatski podržava Demokratski front ili Demokrate. Dakle, ostalo je još dosta otvorenih pitanja“, kaže Vujović.
Vladajuća koalicija na čelu sa Demokratskom partijom socijalista i manjinskim nacionalnim strankama, u Skupštini Crne Gore je zastupljena sa 42 poslanika, a na osnovu rezultata izbora 2016. godine. Opozicione partije imaju zajedno 39 poslanika, od ukupno 81 poslaničkog mjesta.