Pišu: Mark Krutov, Sergej Dobrinin i Maja Živanović
Bivši izaslanik Kremlja za Evropsku uniju (EU) kojeg evropski diplomatski izvori povezuju sa ruskim obavještajnim službama poslan je u Centralnoafričku Republiku (CAR) kako bi nadgledao koordinaciju između plaćenika Wagner grupe i lokalnih sigurnosnih snaga, otkrila je nova istraga Radija Slobodna Evropa (RSE).
Denis Pavlov je tajnoviti ruski diplomata koji je napustio svoju poziciju u Briselu početkom 2023. Njegov dolazak u glavni grad Centralnoafričke Republike, Bangui, desio se u trenutku kada Moskva traži način da održi svoj uticaj u Africi nakon smrti šefa Wagner grupe, Jevgenija Prigožina, koja se desila u avgustu.
Prigožinove snage, koje je ruska država obuzdavala i učinkovito apsorbirala, imale su bliske sigurnosne veze sa vladom CAR-a koje je odobrio Kremlj i podržavale su hunte drugdje u Africi, gdje je Rusija širila svoj uticaj tokom protekle decenije.
Više izvora u CAR-u kaže da je zadatak povezivanja Wagnerovih plaćenika i lokalne policije pripao Pavlovu, dok fotografski dokazi nezavisno potvrđuju prisutnost diplomata zajedno s ruskim vojnim liderima u afričkoj državi, zajednička istraga Ruskog servisa RSE i nezavisne istraživačke organizacije iz Švajcarske, All Eyesa On Wagner (AEOW, što znači Sve oči na Wagneru).
Dva izvora koji rade za međunarodne i humanitarne organizacije u CAR-u rekli su da je Pavlov, koji je takođe služio u stalnoj ruskoj misiji pri kancelariji Ujedinjenih nacija (UN) i drugim međunarodnim organizacijama u Ženevi i Parizu, stigao prije nekoliko mjeseci kako bi preuzeo koordinaciju rada s lokalnom policijom.
Ovu ulogu je prije obavljao Vitalij Perfiljev, plaćenik koji se u februaru našao na listi sankcija EU i sankcija SAD u septembru zbog toga jer je bio savjetnik za bezbjednost predsjednika CAR-a, rekao je izvor AEOW-u, pod uslovom da ostane anoniman jer strahuje za svoju bezbjednost.
Nedatirana fotografija na kojoj se vide ruski plaćenici grupe Wagner na Maliju.
Snage Wagnera su optužene za ubistva bez suđenja i druga kršenja ljudskih prava u Centralnoafričkoj Republici i drugim afričkim državama.
"S obzirom na njegovu uticajnu poziciju u CAR-u i njegovu vodeću ulogu u grupi Wagner, on je odgovoran za niz kršenja ljudskih prava koje je počinila grupa Wagner u Centralnoafričkoj Republici", navela je EU u saopštenju sankcija koje ciljaju na Perfiljeva.
Jedan od izvora je rekao za AEOW da su vlasti Centralnoafričke Republike bile unaprijed obavještene o dolasku Pavlova preko pisma koje je poslao Sergej Nariškin, šef ruske obavještajne službe za inostrane poslove, poznate pod skraćenicom SVR.
Novinari to nisu mogli nezavisno da potvrde. Ali tri evropska diplomatska izvora tvrdila su nezavisno jedan od drugog da je Pavlov (46) radio za rusku obavještajnu službu.
Rusko ministarstvo inostranih poslova, koje je u procurjelim ruskim bazama podataka navedeno kao Pavlovljev službeni poslodavac, nije odgovorilo na zahtjev za komentar, kao ni SVR. Pavlovljeva kancelarija nalazi se u zgradi ruske ambasade u Banguiju, prema izvorima AEOW-a.
Kad je novinar nazvao telefonski broj povezan s Pavlovim, javila se njegova supruga Jevgenija Pavlova, ali je rekla da nazove drugi put jer ni ona ni njen suprug nisu bili dostupni za razgovor. Na naknadne pozive niko nije odgovorio.
Ni Pavlov ni njegova supruga nisu odgovorili na zahtjev za komentar koji je poslan putem e-maila.
Pavlov se još uvijek nalazi na spisku Stalne misije Rusije u EU u Briselu kao politički savjetnik, ali izvor koji je blizak sa EU rekao je za RSE da je on napustio to mjesto u proljeće 2023.
Identifikovanje 'pukovnika' Pavlova
Početkom septembra, ruska delagacija na visokom nivou posjetila je CAR. Među zvanicama su bili zamjenik ruskog ministra odbrane Junus-Beg Jevkurov i Andrej Averjanov, zamjenik šefa ruske glavne vojne obavještajne uprave, poznate kao GRU, koji je povezan s trovanjem bivšeg ruskog špijuna Sergeja Skripala u Engleskoj i djelima sabotaže u Evropi.
Ruska delegacija na sastanku sa zvaničnicima ministarstva odbrane CAR-a u Banguiju 1. septembra.
U ruskoj delagaciji koja je posjetila Bangui bio je Konstantin Mirzajanc, koji je povezan sa privatnom vojnom kompanijom iz Moskve, Redut-Security, koja je regrutovala plaćenike prvenstveno za rat u Siriji i Africi. (GRU operiše sa tajnom mrežom za regrutovanje koja se takođe zove Redut i za plaćenike u ratu u Ukrajini, iako su moguće veze sa tom mrežom sa Mirzajancom nepotvrđene, otkrila je nedavna istraga RSE).
Većina ruske delegacije se mogla lako identifikovati putem fotografija, izuzetak je bio čovjek koji je sjedio nešto dalje od Mirzajanca, obučen u plavi sako, pisao je u notes.
Koristeći softver za prepoznavanje lica i ruske pasoše koje su dobili reporteri RSE je uspio da utvrdi da se radi o Denisu Pavlovu, čovjeku koji je prema izvorima u CAR-u, imao zadatak da nadgleda saradnju Wagnera sa lokalnom policijom.
Denis Pavlov (desno) na sastanku zvaničnika odbrane CAR-a i ruske delegacije na visokom nivou, 1. septembar 2023.
Za razliku od Averjanova, koji je nedavno izašao pred oči javnosti, Pavlov gotovo da nema prisustvo na internetu, a procurjele baze podataka o ruskim zaposlenicima koje je pregledao RSE, ne ukazuju na njegovo radno mjesto između 2003. i 2019. godine. On je 2003. godine dobijao platu preko odjeljenja za imovinska pitanja ruskog ministarstva inostranih poslova, dok je 2019. i 2021., na spisku naveden kao službenik ministarstva inostranih poslova, pokazuje evidencija.
Ali RSE je uspio da pronađe fotografije Pavlova sa novogodišnje zabave u školi u Ženevi, krajem 2011., kada je bio prikazan kao drugi sekretar pri stalnoj ruskoj misiji u kancelariji UN-a.
Pavlov se pojavio na fotografijama s novogodišnje zabave u ženevskoj školi 2011. godine.
Pavlovljevo ime se takođe pojavljuje među službenicima stalne ruske delegacije u UNESCO-u 2007.
Jedan evropski diplomatski izvor rekao je za RSE da se Pavlov prije odlaska iz Brisela ranije ove godine držao povučeno, dok je drugi evropski diplomatski izvor rekao da je Pavlov ipak bio na radaru obavještajnih krugova u Briselu. Ovi izvori i drugi koji se citiraju u ovom izvještaju govorili su pod uslovom anonimnosti zbog osjetljivosti teme.
I Belgija i EU su protjerali na desetine ruskih diplomata nakon što je Rusija u februaru 2022. pokrenula invaziju na Ukrajinu. Neke zbog navodnog špijuniranja.
Pavlov nije bio na listi ruskih diplomata u EU koji su protjerani.
Andrej Averjanov povezivan je s trovanjem bivšeg ruskog špijuna Sergeja Skripala u Engleskoj.
Belgijska služba državne bezbjednosti nije odgovorila na zahtjev za komentar o Pavlovu, dok je belgijsko ministarstvo inostranih poslova navelo da se pitanja trebaju direktno uputiti diplomatskom tijelu EU, EEAS-u.
Upitan o Pavlovu, portparol EEAS-a uputio je RSE na belgijsko ministarstvo inostranih poslova, rekavši da je ministarstvo odgovorno za registraciju svih stranih diplomata koji rade u Briselu, čak i ako su u stalnoj misiji u EU.
Jedan evropski diplomatski izvor tvrdio je da Pavlov ima čin pukovnika u SVR-u, iako se to nije moglo nezavisno potvrditi.
Međutim, zapisi koje su pregledali novinari pokazuju da je Pavlovljeva supruga dokumentovala veze s ruskom obavještajnom službom.
Procurili vladini podaci objavljeni na internetu navode mjesto zaposlenja Jevgenije Pavlove 2017. kao vojnu jedinicu br. 35690, specijalnu jedinicu ruske Federalne službe bezbjednosti (FSB), glavne agencije nasljednice sovjetskog KGB-a.
U međuvremenu, Pavlovljev svekar, Aleksandar Merinov, ranije je služio u Upravi B Centra za posebne namjene FSB-a, Vimpel, i član je grupe veterana. Porodica Jevgenije Pavlove prijavljena je u stambenoj zgradi u ulici Suzdalskaja na periferiji na zapadu Moskve koja je navedena kao stambeni objekt FSB-a.
'Osunčaj se u Centralnoafričkoj Republici'
Pavlovljev dolazak u CAR dešava se u trenutku dok Rusija nastavlja da šalje plaćenike u Afriku pod pokroviteljstvom ruskog ministarstva odbrane, kako pokazuju prepiske u chat grupama na Telegram kanalu za rodbinu boraca Wagnera.
"Malo obavještenje, ako ima onih koji bi htjeli da se malo osunčaju u Centralnoafričkoj Republici, početnika ili onih koji su služili u SVO-u. Molim vas, javite mi se (direktnom porukom)", stoji u jednoj poruci objavljenoj 3. decembra, koristeći Ruski akronim za "specijalnu vojnu operaciju" (SVO), što je izraz kojim Kremlj karakteriše rat protiv Ukrajine.
Ruski podaci o vazdušnom saobraćaju takođe pokazuju da je 30. novembra transportni avion Il-76 ruske teretne aviokompanije Abakan Air poletio s vojnog aerodroma u bjeloruskom gradu Babruisk i konačno sletio u CAR, prema vojnoj grupi za nadgledanje Bjeloruski Hajun. Sličan let dogodio se u oktobru.
Babrujsk je u blizini sela Cel, gdje su Wagnerovi borci postavili terenski kamp nakon Prigožinove neuspjele pobune u junu koja je izazvala odmazdu ruske vlade kako bi plaćeničku grupu prisilila na poslušnost.
Koga ili šta su teretni letovi tačno prevozili u CAR ostaje nejasno, iako je Bjelorus Hajun rekao da su mogli prevesti i plaćenike i njihove stvari u Centralnoafričku Republiku i Mali.