O viševjekovnoj tradiciji Bosne i Hercegovine svjedoče na stotine kulturnih dobara, pokretnog i nepokretnog naslijeđa, koje je proglašeno nacionalnim spomenicima. O njima se uglavnom brine državna Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, ali sa skromnim i ograničenim financijskim sredstvima.
Tako su tisuće stećaka, dvorci i tvrđave bosanskih kraljeva, te paleolitska i ilirska nalazišta vrlo često ostavljena zubu vremena, ali i nerazumijevanju politike i političara, koji u njima ne vide vrijednosti i bosanskohercegovačku tradiciju.
Kao i sve u Bosni i Hercegovini, nacionalno blago i šta ono predstavlja, definisano je Dejtonskim mirovnim sporazumom i po prvi put u savremenoj istoriji svijeta kulturno nasljeđe se tretira kao faktor uspostave mira.
O zaštiti kulturnog nasljeđa i nacionalnog blaga Bosne i Hercegovine brine istoimena državna komisija, a više od 500 kulturnih dobara, pokretnog i nepokretnog nasljeđa, proglašeno je nacionalnim spomenicima, od praistorijskih nalazišta, do industrijskih kompleksa rudnika soli u Tuzli, kaže član Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, Amra Hadžimuhamedović.
„U kulturno nasljeđe spada paleolitsko nalazište u Pećini i Pripečku u Stocu, zatim lokaliteti iz rimskog razdoblja, kao što su različiti hramovi, sve do helenističkih nalazišta, različitih srednjovijekovnih crkvi, stambenih kompleksa graditeljskih cjelina, ruralnog i urbanog karaktera, kao što je istorijska jezgra Jajca, Mostara i Počitelja. Potom imamo narodnu arhitekturu, koja je u cijelim kompleksima proglašena nacionalnim spomenicima, kao što su vodenice u Jajcu, mostovi i mlinice na Bregavi u Stocu, do monumentalnih objekata koji iskazuju najviše domete u arhitekturi u Bosni i Hercegovini do savremenog doba“, kaže Hadžimuhamedović.
Stećak je svakako jedan od najprepoznatljivijih bosanskohercegovačkih kulturno istorijskih spomenika, iako ih ima i u susjednim zemljama (video prilog iz magazina TV Liberti iz maja 2009):
Na području Bosne i Hercegovine nalazi se oko 66.000 stećaka. Hercegovina ih ima najviše (Bileća, Stolac, Trebinje, Gacko, dolina Neretve). Najpoznatija je nekropola Radimlja kod Stoca. Najslavniji pojedinačni stećak je Zgošćanski stećak, nađen u okolini Kaknja.
Za istoričare, stećci predstavljaju najoriginalniju kulturnu tvorevinu kroz istoriju Bosne i Hercegovine, ali su istovremeno i pisani spomenici koji svjedoče o vremenu u kome su nastali:
„Legoh 1094. ljeta kad bješe suša, pa u nebu ne bješe nijedne suze za me.“
Ovo je jedan od preko 300 poznatih epitafa sa stećaka koji govore o ljudima i običajima, kaže istoričar Dubravko Lovrenović.
„Za evropske, pogotovo srednjovjekovne kulturološke prilike, neuobičajena je činjenica da su se pod stećcima u isto vrijeme sahranjivali pripadnici triju kršćanskih konfesija - pravoslavne, katoličke i crkve bosanske. To nam daje osnova za tezu da se u srednjovjekovnoj Bosni radilo o jednoj vrsti mekoga multikulturalizma, gdje granice između određenih kultura i konfesionalnih identiteta nisu bile tako oštro iscrtane, kao u ostalom dijelu srednjevjekovne Evrope“, pojašnjava Lovrenović.
Priprema nominacije stećaka za upis na Listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a, zajednički je projekt Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore, pokrenut ove godine.
Za očuvanje nacionalnog i kulturnog nasljeđa u Bosni i Hercegovini brinu se i u Fondaciji Mozaik, koja je organizator manifestacije pod nazivom „Tragovima bosanskog kraljevstva“. Sedam dana, „kralj, kraljica i njihova svita“ pohodili su 10 kraljevskih gradova: Maglaj, Kakanj, kraljevu Sutjesku, Vareš, Fojnicu i druge:
„Posjetili smo 10 bosanskohercegovačkih gradova sa jednom poveznicom koja se odnosi na srednjovijekovnu Bosnu. Radi se i na restauraciji spomenika, onoliko koliko smo bili u mogućnosti, obzirom da su sredstva koja su došla u protekle tri godine bila u vrijednosti od 550.000 eura. Potrebno je puno više sredstva da bi smo obnovili sve naše tvrđave. Treba zaštiti kulturno nasljeđe, a sa druge strane pripremiti jedinstven turistički proizvod“, kaže Una Mesić iz Fondacije Mozaik.
Iako Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine raspolaže sa minimalnim finansijskim sredstvima, ove godine dobila je prestižnu evropsku nagradu za predanost u radu na zaštiti kulturnog nasljeđa, ali ta vrijednost kod domaćih političara, na žalost, nije prepoznata, kaže Amra Hadžimuhamedović.
„Kada dođemo do određenih razina političkog odlučivanja, tu nailazimo na probleme. Očigledno je još uvijek nasljeđe u Bosni i Hercegovini predmet ideološkog nadmetanja i očigledno postoje vrlo jasne političke strategije koje ne žele da bosansko-hercegovački identitet bude prepoznat, istraživan, zaštićen, koji žele taj identitet razdvojiti na jednostavne, ekskluzivističke komponente, a to je nemoguće. Oni žele na silu to pocijepati na ono što je neodrživo, na te čiste, zatvorene komponente tog kompleksnog identiteta. S druge strane, imamo na žalost političare koji su potpuno nekompetentni, koji nisu svjesni značaja kulturno-istorijskog značenja za postizanje onih ciljeva koji oni deklarativno, vrlo glasno, ističu u javnosti“, navodi Hadžimuhamedović.
A kako kulturno i nacionalno blago doživljavaju i prepoznaju građani Banja Luke i Sarajeva:
„Stari most, piramide, Kastel.“
„Sloga i razumijevanje.“
„U Banja Luci – Kastel, a u Sarajevu - Vrelo Bosne, Igman, Treskavica, Bembaša.“
*****
Svi prilozi iz Teme sedmice o nacionalnom blagu u zemljama regije:
Srbija: Nacija i nacionalna baština
Crna Gora: Ugroženo 70 posto naslijeđa
Hrvatska: Alkarske i političke igre
Kosovo: Država slabo štiti nacionalno blago
Tako su tisuće stećaka, dvorci i tvrđave bosanskih kraljeva, te paleolitska i ilirska nalazišta vrlo često ostavljena zubu vremena, ali i nerazumijevanju politike i političara, koji u njima ne vide vrijednosti i bosanskohercegovačku tradiciju.
Kao i sve u Bosni i Hercegovini, nacionalno blago i šta ono predstavlja, definisano je Dejtonskim mirovnim sporazumom i po prvi put u savremenoj istoriji svijeta kulturno nasljeđe se tretira kao faktor uspostave mira.
O zaštiti kulturnog nasljeđa i nacionalnog blaga Bosne i Hercegovine brine istoimena državna komisija, a više od 500 kulturnih dobara, pokretnog i nepokretnog nasljeđa, proglašeno je nacionalnim spomenicima, od praistorijskih nalazišta, do industrijskih kompleksa rudnika soli u Tuzli, kaže član Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, Amra Hadžimuhamedović.
„U kulturno nasljeđe spada paleolitsko nalazište u Pećini i Pripečku u Stocu, zatim lokaliteti iz rimskog razdoblja, kao što su različiti hramovi, sve do helenističkih nalazišta, različitih srednjovijekovnih crkvi, stambenih kompleksa graditeljskih cjelina, ruralnog i urbanog karaktera, kao što je istorijska jezgra Jajca, Mostara i Počitelja. Potom imamo narodnu arhitekturu, koja je u cijelim kompleksima proglašena nacionalnim spomenicima, kao što su vodenice u Jajcu, mostovi i mlinice na Bregavi u Stocu, do monumentalnih objekata koji iskazuju najviše domete u arhitekturi u Bosni i Hercegovini do savremenog doba“, kaže Hadžimuhamedović.
Stećak je svakako jedan od najprepoznatljivijih bosanskohercegovačkih kulturno istorijskih spomenika, iako ih ima i u susjednim zemljama (video prilog iz magazina TV Liberti iz maja 2009):
Na području Bosne i Hercegovine nalazi se oko 66.000 stećaka. Hercegovina ih ima najviše (Bileća, Stolac, Trebinje, Gacko, dolina Neretve). Najpoznatija je nekropola Radimlja kod Stoca. Najslavniji pojedinačni stećak je Zgošćanski stećak, nađen u okolini Kaknja.
Za istoričare, stećci predstavljaju najoriginalniju kulturnu tvorevinu kroz istoriju Bosne i Hercegovine, ali su istovremeno i pisani spomenici koji svjedoče o vremenu u kome su nastali:
„Legoh 1094. ljeta kad bješe suša, pa u nebu ne bješe nijedne suze za me.“
Ovo je jedan od preko 300 poznatih epitafa sa stećaka koji govore o ljudima i običajima, kaže istoričar Dubravko Lovrenović.
„Za evropske, pogotovo srednjovjekovne kulturološke prilike, neuobičajena je činjenica da su se pod stećcima u isto vrijeme sahranjivali pripadnici triju kršćanskih konfesija - pravoslavne, katoličke i crkve bosanske. To nam daje osnova za tezu da se u srednjovjekovnoj Bosni radilo o jednoj vrsti mekoga multikulturalizma, gdje granice između određenih kultura i konfesionalnih identiteta nisu bile tako oštro iscrtane, kao u ostalom dijelu srednjevjekovne Evrope“, pojašnjava Lovrenović.
Priprema nominacije stećaka za upis na Listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a, zajednički je projekt Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore, pokrenut ove godine.
Za očuvanje nacionalnog i kulturnog nasljeđa u Bosni i Hercegovini brinu se i u Fondaciji Mozaik, koja je organizator manifestacije pod nazivom „Tragovima bosanskog kraljevstva“. Sedam dana, „kralj, kraljica i njihova svita“ pohodili su 10 kraljevskih gradova: Maglaj, Kakanj, kraljevu Sutjesku, Vareš, Fojnicu i druge:
Tragovima bosanskog kraljevstva
„Posjetili smo 10 bosanskohercegovačkih gradova sa jednom poveznicom koja se odnosi na srednjovijekovnu Bosnu. Radi se i na restauraciji spomenika, onoliko koliko smo bili u mogućnosti, obzirom da su sredstva koja su došla u protekle tri godine bila u vrijednosti od 550.000 eura. Potrebno je puno više sredstva da bi smo obnovili sve naše tvrđave. Treba zaštiti kulturno nasljeđe, a sa druge strane pripremiti jedinstven turistički proizvod“, kaže Una Mesić iz Fondacije Mozaik.
Iako Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine raspolaže sa minimalnim finansijskim sredstvima, ove godine dobila je prestižnu evropsku nagradu za predanost u radu na zaštiti kulturnog nasljeđa, ali ta vrijednost kod domaćih političara, na žalost, nije prepoznata, kaže Amra Hadžimuhamedović.
„Kada dođemo do određenih razina političkog odlučivanja, tu nailazimo na probleme. Očigledno je još uvijek nasljeđe u Bosni i Hercegovini predmet ideološkog nadmetanja i očigledno postoje vrlo jasne političke strategije koje ne žele da bosansko-hercegovački identitet bude prepoznat, istraživan, zaštićen, koji žele taj identitet razdvojiti na jednostavne, ekskluzivističke komponente, a to je nemoguće. Oni žele na silu to pocijepati na ono što je neodrživo, na te čiste, zatvorene komponente tog kompleksnog identiteta. S druge strane, imamo na žalost političare koji su potpuno nekompetentni, koji nisu svjesni značaja kulturno-istorijskog značenja za postizanje onih ciljeva koji oni deklarativno, vrlo glasno, ističu u javnosti“, navodi Hadžimuhamedović.
A kako kulturno i nacionalno blago doživljavaju i prepoznaju građani Banja Luke i Sarajeva:
„Stari most, piramide, Kastel.“
„Sloga i razumijevanje.“
„U Banja Luci – Kastel, a u Sarajevu - Vrelo Bosne, Igman, Treskavica, Bembaša.“
*****
Svi prilozi iz Teme sedmice o nacionalnom blagu u zemljama regije:
Srbija: Nacija i nacionalna baština
Crna Gora: Ugroženo 70 posto naslijeđa
Hrvatska: Alkarske i političke igre
Kosovo: Država slabo štiti nacionalno blago