Zašto su studenti izlazili na ulice poslednje tri decenije

Od Plišane revolucije, velikih protesta u zimu 96/97, preko petooktobarskih promena 2000, pa do protesta 2023.

To su bili veći studentski protesti u Srbiji od uvođenja višestranačja početkom 90-ih godina.

Protestovali su studenti zbog ratova i sankcija, protiv režima Slobodana Miloševića, ali i izborne krađe.

Pročitajte i ovo: Istrajnost građanskog otpora u Srbiji

Krajem 2023. ponovo su na ulicama Beograda protestujući zbog navoda o izbornoj krađi.

Studenti su u par navrata organizovali blokade u centru Beograda.

Zahtevajući otvaranje biračkog spiska, 29. decembra započeli su 24-časovnu blokadu u blizini Ministarstva za državnu upravu.

Ispred sedišta Republičke izborne komisije (RIK) svakodnevno se održavaju protesti dela opozicije, studenata i građana.

Državni vrh i vladajuća Srpska napredna stranka (SNS) odbacili su optužbe o izbornoj krađi.

RSE donosi pregled većih studentskih protesta od početka 90-ih godina.

Plišana revolucija kod Terazijske česme

Studentski protesti kod Terazijske česme, poznati i kao Plišana revolucija, bili su odgovor na reakciju države tokom velikih demonstracija protiv tadašnjeg režima Slobodana Miloševića 9. marta 1991.

Devetomartovske proteste, koje je predvodila tada najjača opoziciona partija Srpski pokret obnove (SPO), obeležili su žestoki sukobi policije i demonstranta.

Jedan učesnik protesta i jedan policajac su poginuli, a preko 100 ljudi je povređeno. Među više od stotinu uhapšenih bio je i lider SPO Vuk Drašković. Prvi put posle Drugog svetskog rata na ulice Beograda izvedeni su tenkovi.

To je izazvalo revolt studenata koji su ubrzo iz Studentskog grada na Novom Beogradu krenuli ka Terazijama.

Protesti nekoliko hiljada studenata i građana kod Terazijske česme trajali su do 14. marta, kada su Drašković i ostali uhapšeni tokom demonstracija, oslobođeni.

Skupština Srbije usvojila je ostavke direktora Radio-televizije Srbije Dušana Mitevića i ministra unutrašnjih poslova Radmila Bogdanovića, što su i bili glavni zahtevi protesta.

Studentski protest ’92

Bunt studenata, poznat kao Studentski protest '92, nastao je kao reakcija na tadašnje stanje u društvu.

U proleće 1992. počeo je rat u Bosni i Hercegovini.

Tadašnja Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), u okviru koje je bila Srbija, suočavala se sa velikim međunarodnim sankcijama zbog, između ostalog, učešća JNA u tom ratu.

Preko 10.000 studenata okupilo se 15. juna ispred zgrade Rektorata Univerziteta u Beogradu.

Tražili su ostavku tadašnjeg predsednika države Slobodana Miloševića, raspuštanje Skupštine Srbije, raspisivanje izbora i formiranje koalicione vlade vlasti i opozicije.

Tokom narednih 26 dana protesti su se uglavnom održavali u zgradama fakulteta, i to tako što su organizovane tribine, predstave, koncerti i različita predavanja, s namerom da se obustavi rad Beogradskog univerziteta.

Studentski protest 92. imao je veliku podršku - od profesora univerziteta, preko javnih ličnosti do običnih građana. Završen je bez ispunjenja zahteva.

Studentski protest 1996/97.

Studenti nude cveće policajcima tokom protesta u decembru 1996.

Tromesečni građanski protesti počeli su u decembru 1996, nakon što je režim Slobodana Miloševića falsifikovanjem zapisnika sa lokalnih izbora u 40-tak velikih gradova Srbije pokušao da ospori pobedu tada najveće opozicione koalicije "Zajedno".

To je na ulice izvelo desetine hiljada građana širom Srbije. Vrlo brzo, organizovali su se i studenti.

Protesti u glavnom gradu održavali su se svakodnevno, uprkos hladnom vremenu i represiji policije.

Tih meseci većina beogradskih fakulteta nije radila. Studenti su izlazili u šetnje sa pištaljkama, izvodili razne performanse, udarali u šerpe.

Organizovali su i doček Nove godine u centru Beograda kada se okupilo oko 500.000 ljudi.

Završeni su nakon dolaska specijalnog izaslanika OEBS-a Felipea Gonzalesa, februara 1997. godine, kada je Miloševićeva vlada pristala da donošenjem leks specijalisa prizna pobedu opozicije u Beogradu i drugim gradovima.

Revolucija 5. oktobra

Studentkinja pokazuje pesnicu, simbol Otpora

Pročitajte i ovo: Peti oktobar - puč ili pobeda?

Nakon NATO bombardovanja i rata na Kosovu 1999. raste nezadovoljstvo građana Srbije, jačaju građanske inicijative, a naročito studentski pokret Otpor, čiju su okosnicu činili istaknutiji članovi Studentskog protesta 1996/97.

Vojislav Koštunica, kao kandidat opozicionog bloka DOS (Demokratska opozicija Srbije), pobedio je Slobodana Miloševića na izborima u Saveznoj Republici Jugoslaviji, 24. septembra 2000. godine.

Međutim, tadašnje vlasti su ponovo odbile da prihvate rezultate zbog čega su izbile masovne demonstracije koje su kulminirale 5. oktobra u Beogradu, nakon čega je Milošević priznao poraz.

Jednu od ključnih uloga u tome odigrao je pokret Otpor. Ta organizacija iznedrila je pojedine ličnosti koje će kasnije imati važna mesta u političkom životu Srbije.

Protesti 'Protiv diktature'

Protesti "Protiv diktature", 3. maj 2017.

Nakon gotovo dve decenije od petooktobarskih promena, prvi veliki antirežimski protesti desili su se 2017. godine.

Nezadovoljni rezultatima predsedničkih izbora na kojima je pobedio Aleksandar Vučić, tada lider vladajuće Srpske napredne stranke (SNS) građani izlaze na ulice gradova širom Srbije.

Pokretači protesta bili su studenti nekoliko najvećih gradova u Srbiji, okupljeni u neformalnoj organizaciji "Protiv diktature".

Inicijalno organizovani preko društvenih mreža, protesti su prerasli masovne demonstracije protiv vlasti.

Zahtevali su smene čelnih ljudi javnog servisa Radio televizije Srbije (RTS) i članova Regulatornog tela za elektronske medije (REM) i proveru biračkog spiska.

Nijedan od zahteva nije ispunjen, a protesti su nakon nekoliko nedelja utihnuli.

'1 od 5 miliona'

Protesti "1 od 5 miliona", u Beogradu, 11. januar 2020.

Antivladini protesti u gradovima širom Srbije koji su počeli u jesen 2018, trajali su preko godinu dana.

Počeli su pod parolom "Stop krvavim košuljama", nakon što je u Kruševcu, na zapadu Srbije, pretučen jedan od opozicionih političara Borko Stefanović.

Pročitajte i ovo: Diže li akademska zajednica glas protiv vlasti u Srbiji?

Zahtevi su se na početku protesta odnosili na otkrivanje počinilaca i nalogodavaca napada na građane, novinare, aktiviste i političare.

Ubrzo se moto protesta menja u "1 od 5 miliona" kada je predsednik Srbije Aleksandar Vučić izjavio da nema nameru da ispuni zahteve učesnika i da ih se pet miliona skupi.

Aktivisti "1 od 5 miliona" su u septembru 2019. godine organizovali 12-dnevnu blokadu Rektorata Beogradskog univerziteta (BU), tražeći poništavanje doktorata ministru finansija Siniši Malom koga je deo akademske javnosti optužio za plagiranje doktorskog rada.

Blokada je okončana nakon što je rektorka Ivanka Popović odredila datum do kada bi trebalo da bude rešeno pitanje spornog doktorata.

Višegodišnji postupak utvrđivanja da li je doktorat Siniše Malog plagijat, još uvek nije okončan.

Protesti "1 od 5 miliona" završeni su početkom pandemije u martu 2020.

'Za Novu godinu želim slobodu': Studenti u protestu traže poništavanje izbora u Srbiji