Istorija studentskih protesta u Srbiji

Beogradske studentske demonstracije 1968. došle su u vreme pobuna u Evropi i Sjedinjenim Američkim Državama, uglavnom vezanim za pokrete za građanska prava i protiv rata u Vijetnamu. Studenti su tada, u doba politike nesvrstanosti SFRJ, tražili demokratizaciju društva i rešavanje pitanja nezaposlenosti.

Studentski protesti kod Terazijske česme marta 1991. bili su odgovor na reakciju države tokom velikih demonstracija protiv tadašnjeg režima Slobodana Miloševića.

Ishod protesta bila je smena rukovodstva Televizije Beograd, ministra policije Radmila Bogdanovića, oslobađanje opozicionog lidera Vuka Draškovića i smena direktora Radio-televizije Beograd Dušana Mitevića.

Srbija se 1992. suočavala sa velikim međunarodnim sankcijama, između ostalog, zbog učešća JNA u ratu u BiH. Kao reakcija na stanje u društvu, nastao je studentski protest.

Preko 10.000 studenata okupilo se 15. juna ispred zgrade Rektorata Univerziteta u Beogradu zahtevajući ostavku tadašnjeg predsednika države Slobodana Miloševića, raspuštanje Skupštine Srbije, raspisivanje izbora i formiranje koalicione vlade vlasti i opozicije. Iako je imao veliku podršku i profesora i javnih ličnosti i običnih građana, završen je bez ispunjenja zahteva.

Kada je režim Slobodana Miloševića 1996. falsifikovanjem zapisnika sa lokalnih izbora pokušao da ospori pobedu opozicione koalicije "Zajedno", studenti se pridružuju protestima koji su trajali tri meseca.

Tih meseci, krajem 1996. i početkom 1997. većina beogradskih fakulteta nije radila. Studenti su izlazili u šetnje sa pištaljkama, izvodili razne performanse, udarali u šerpe. Organizovali su i doček Nove godine u centru Beograda kada se okupilo više od 100.000 ljudi.

Protesti su završeni nakon dolaska specijalnog izaslanika OEBS-a Felipea Gonzalesa, februara 1997. godine, kada je Miloševićeva vlada pristala da donošenjem leks specijalisa prizna pobedu opozicije u Beogradu i drugim gradovima.

Na fotografiji: Studenti nude cveće policajcima tokom protesta u decembru 1996.

Studenti su se priključili i masovnim demonstracijama koje su kulminirale 5. oktobra. Jednu od ključnih uloga u tome odigrao je pokret Otpor.

Demonstracije su izbile nakon što su tadašnje vlasti odbile da prihvate rezulate izbora, po kojima je Vojislav Koštunica, kao kandidat opozicionog bloka pobedio Slobodana Miloševića na izborima u Saveznoj Republici Jugoslaviji, 24. septembra 2000. godine.

Studenti okupljeni u neformalnoj organizaciji "Protiv diktature", pokrenuli su 2017. proteste nezadovoljni rezultatima predsedničkih izbora na kojima je pobedio Aleksandar Vučić. Zahtevali su smene čelnih ljudi javnog servisa Radio televizije Srbije i članova Regulatornog tela za elektronske medije i proveru biračkog spiska. Nijedan od zahteva nije ispunjen.

Aktivisti "1 od 5 miliona" organizovali u septembru 2019. godine 12-dnevnu blokadu Rektorata Beogradskog univerziteta, tražeći poništavanje doktorata ministru finansija Siniši Malom koga je deo akademske javnosti optužio za plagiranje doktorskog rada.

Studenti su u decembru 2023. blokirali saobraćaj u centru Beograda protestujući zbog navoda o izbornoj krađi i tražeći od nadležnog ministarstva da otvori biračke spiskove.

Studenti pojedinih fakulteta Beogradu, Novom Sadu, Nišu i Kragujevcu, Subotici blokiraju fakultete i pozivaju na procesuiranje odgovornih za pad nadstrešnice u Novom Sadu 1. novembra, kada je stradalo 15 ljudi, a dve osobe su teško ranjene.