Meštani Severne Mitrovice, Leposavića, Zubinog Potoka i Zvečana, u kojima živi većinsko srpsko stanovništvo, od 1999. godine pa ni danas ne plaćaju račune za struju i vodu, a ima i onih koji ne izmiruju ni poreske obaveze prema državi Kosovo.
Procenjuje se da dug za utrošenu električnu energiju u tim opštinama, na godišnjem nivou iznosi oko 12 miliona evra. Od 1999. do 2017. godine, ovaj dug su paušalno plaćali građani Kosova iz ostalih opština južno od Ibra, tako što su im računi bili veći za 3,5 odsto.
Pročitajte i ovo: Kosovo: Sever troši struju, a jug plaćaMeđutim, nakon brojnih žalbi, Apelacioni sud je krajem 2017. godine odlučio da suspenduje ovu praksu jer je bila nezakonita.
Struju troše, ali ne plaćaju
Meštani opština sa severa Kosova nisu izmirili svoje obaveze za potrošnju električne energije ni tokom 2019. godine. U godišnjem izveštaju Regulatorne kancelarije za energiju nisu uključeni finansijski gubici, ali se navodi da „neovlašćena potrošnja” električne energije iznosi 13,04 odsto od čega je 5,53 odsto ili 294 gigavata (GWh) električna energija koja nije naplaćena u četiri opštine na severu Kosova.
Domaćinstva na severu se snabdevaju električnom energijom koju proizvodi Energetska korporacija Kosova dok se računi plaćaju pri službi za Distribuciju električne energije.
Meštani sa severa Kosova nisu dobijali ni račune za struju jer službenici iz sektora energetike nisu imali pristup tamošnjim domaćinstvima, tako da brojila za utrošenu električnu energiju nisu očitana.
Kosovo i Srbija potpisali su sporazum o energetici 2013. godine u okviru dijaloga koji se u Briselu vodi posredstvom Evropske unije. Međutim, Srbija još uvek nije sprovela ovaj sporazum.
Pročitajte i ovo: Srbija i dalje kontroliše energetski sistem KosovaBriselski Sporazum o energetici predviđa osnivanje nove elektroenergetske kompanije za snabdevanje potrošača po kosovskim zakonima koja će delovati u četiri opštine na severu Kosova sa većinski srpskim stanovništvom. Nadležne vlasti na Kosovu su ispunile sve kriterijume i uslove za osnivanje ove kompanije, međutim Srbija nije učinila isto.
Meštani sa severa Kosova nisu dobijali ni račune za struju jer službenici iz sektora energetike (na fotografiji tokom jedne od intervencija na mreži) nisu imali pristup tamošnjim domaćinstvima
Ne plaća se ni voda
Osim što duguju 12 miliona evra godišnje za utrošenu električnu energiju, meštani opština sa severa Kosova još od 1999. godine ne izmiruju svoje obaveze ni kada je u pitanju plaćanje računa za potrošenu vodu, pa taj dug sada iznosi preko 15 miliona evra.
Meštane ovih opština pijaćom vodom snabdeva Regionalno vodovodno preduzeće „Mitrovica“. Ova kompanija funkcioniše u okviru Regulatornog autoriteta za usluge vode. Predstavnici ovog preduzeća su u ranijim izjavama za Radio Slobodna Evropa naveli da je tokom 2019. godine u opštinama na severu Kosova distribuirano preko 6 miliona kubnih metara vode.
Cena utrošene vode je niža na severu Kosova, odnosno kubni metar vode u tim opštinama košta 0,17 evra, dok potrošači u opštinama južno od Ibra za iste usluge plaćaju duplo više.
Inače, Vodovodna kompanija otežano funkcioniše upravo zbog toga što građani sa severa ne plaćaju račune pa zato Vlada Kosova gotovo svake godine subvencioniše različite projekte kako se omogućio njen rad. Državne subvencije za vodovodnu kompaniju "Mitrovica" se isplaćuju kroz naplatu poreza.
Na severu Kosova nema ni fiskalnih računa
Većina preduzeća na severu Kosova nisu registrovana i ne ispunjavaju svoje poreske obaveze.
Pročitajte i ovo: Fiskalnih računa nema na severu KosovaPrema podacima Poreske uprave Kosova, u četiri opštine na severu Kosova sa većinski srpskim stanovništvom, Severnoj Mitrovici, Leposaviću, Zvečanu i Zubinom Potoku, registrovano je 981 preduzeće sa ukupno 1.316 aktivnih jedinica. Međutim, od ovog broja, samo 255 vlasnika izmiruje svoje obaveze prema Poreskoj upravi Kosova, pokazuju podaci te institucije.
U periodu od januara do septembra ove godine, prikupljen porez od ovih preduzeća, bez doprinosa za penziju, iznosi 663.000 evra, navode zvaničnici iz Poreske uprave.
Proces uvođenja fiskalnih kasa na Kosovu počeo je 2009. godine sa ciljem da se izbegne utaja poreza jer se putem fiskalnih računa evidentira svaka prodaja. Prema zakonu na snazi, kažnjivo je neizdavanje fiskalnog računa. Zvaničnici Poreske uprave Kosova su za RSE rekli da je u tom delu primena kosovskih zakona slabija iz bezbednosnih razloga.
U periodu posle 1999. godine, Kosovo nije uspelo da uspostavi potpunu kontrolu u opštinama na severu Kosova, u kojima živi većinsko srpsko stanovništvo.