Medicina ulazi u novu eru liječenja, pored tradicionalnih farmakoloških i hirurških metoda - upravo liječenjem pomoću matičnih ćelija. Ove ćelije se razlikuju od zrelih operativnih ćelija: imaju zapanjujuću sposobnost ne samo da proizvode same sebe, već i da stvaraju nova tkiva prilikom svoje diobe i razvoja.
U Sarajevu je održana prva međunarodna konferencija o matičnim ćelijama i regenerativnoj medicini, odnosno mogućnostima koje pruža ova vrsta liječenja.
Izdvajanje i čuvanje matičnih ćelija jedno je od najvećih dostignuća savremene medicine. Ćelije iz krvi pupčane vrpce danas se koriste u liječenju više od 80 bolesti, a još 15 je u fazi kliničkih istraživanja koja svakodnevno donose nove uspješne rezultate.
Profesor regenerativne medicine na Univerzitetu u Njukastlu (Newcastle) Kolin MekGukin (Colin McGuckin) jedan je od vodećih evropskih i svjetskih stručnjaka iz oblasti istraživanja matičnih ćelija, koji je prvi razvio "mini jetru" iz krvi pupčane vrpce prilikom poroda.
„Ono što mogu reći da u 20 godina mog iskustva i rada sa matičnim ćelijama je da preporučim svakoj zemlji i porodicama da sačuvaju matične ćelije svoje djece iz pupčane vrpce prilikom poroda jer na taj način i zemlja i ljudi osiguravaju sebi zdravlje u budućnosti. Prije 20 godina kada sam ja počinjao da radim samo jedna bolest se liječila matičnim ćelijama, a danas čak 85. Neka od bolesti koje se uspješno liječe primjenom matičnih ćelija su leukemija, imunološke i bolesti centralnog nervnog sistema, te metaboličke bolesti. U Francuskoj je dobijena dozvola za liječenje ovih bolest. Nadam se da će to uskoro biti regulisano i u BiH. Uspješnost liječenja akutne leukemije kod djece sa matičnim ćelijama je oko 90 posto“, kaže MekGukin.
MekGukin, koji je i predsjednik Instituta za istraživanje matičnih ćelija u Lionu, i njegova grupa prva je otkrila matične ćelije slične embrionalnim u krvi pupčanika kod čovjeka i prva koja je napravila spektar ljudskih tkiva, uključujući tkivo jetre, beta ćelije pankreasa i amniona.
"Mi ih razvijamo ne samo u svrhe humane transplantacije, već i u svrhe testiranja i razvijanja novih, humanijih lijekova. Naš cilj je da terapije matičnim ćelijama učinimo dostupnim svim dijelovima svjetske zajednice. Čvrsto vjerujemo da liječenja matičnim ćelijama treba da budu dostupna cijelom svijetu, a ne samo ograničenom broju zemalja", kazao je MekGukin.
Profesor Adolf Lukanovič iz Ljubljane terapijom matičnim celijama uspješno liječi stres urinarnu inkontinenciju, laički rečeno probleme sa mokraćnim mjehurom i bešikom kod žena. O svojim iskustvima kaže:
„Procenat izlječenja u području liječenja stres inkontinencije je zasad jako dobar. Mi imamo 50 postupaka urađenih. Od toga samo jedna žena se tretira kao failure. Inače 94 posto uspjeh, ostalo je poboljšanje, a samo kod jedne žene neuspjeh. To je jako visok procenat za tzv. hirurški tretman.“
Profesor Lukanovič ističe da u Sloveniji postoji nekoliko banaka u kojima se čuva krv uzeta iz pupčane vrpce i jedna labaratorija u kojoj se odvajaju matične ćelije iz krvi.
Međutim, dodaje Lukanovič, to je u Ljubljani veoma skup proces, pa su iz tamošnjeg kliničkog centra bili prisiljeni potražiti slične usluge u susjednim zemljama.
„Laboratorijska priprema ćelija - to je jako skupo, a to nam rade Austrijanci. Inače, sve drugo snosi fond osiguranja. Sklopili smo ugovor sa Austrijacima da klinički dio posla radimo mi, a laboratorijski dio rade Austrijanci“, kaže Lukanovič.
Sve više zainteresovanih
U BiH za sada ne postoji ni jedna klinika koja se bavi liječenjem nekih od bolesti matičnim ćelijama, niti banka za njihovo čuvanje, ali za roditelje koji to žele matične ćelije se mogu uzeti prilikom poroda iz pupčane vrpce novorođenčeta. Za nešto više od godinu dana to je u BiH uradilo oko 450 bračnih parova, a veći dio uzet je u Banjoj Luci.
Prof. dr. Nebojša Jovanić, iz Kliničko-bolničkog centra Banjaluka, kaže kako su bh. ljekari već sasvim ovladali tehnikom prikuljanja matičnih ćelija prilikom poroda, te da liječenje matičnim ćelijama otvara neslućene mogućnosti i šanse:
„Ja vjerujem ovaj vijek je vijek regenerativne medicine, cijeli vijek. 18. i 19. vijek su bili vijekovi hirurgije, razvoja hirurških grana, operativnih grana, 20. vijek je vijek pencilina i vijek antibiotika, 21. vijek će biti vijek regenerativne medicine sigurno, to nema govora. Sigurno je isto tako da će sve te farmaceutske kuće pokušavati to malo da koče, ali istraživanja idu u tom pravcu. Amerika je prošle godine dozvolila ta istraživanja i za godinu dana urađeno je više nego za 10 godina u cijelom svijetu, samo za tu godinu dana otkad je Obama skinuo zabranu istraživanja i potpomogao, naravno, finansijski. Nužno je da finansije budu obezbijeđene“, navodi Jovanić.
Uzorci krvi iz pupčanika uzimaju se u Kliničkom centru i Opštoj bolnici u Sarajevu. Šefica Ginekološko-akušerske klinike pri Kliničkom centru u Sarajevu Jadranka Dizdarević kaže:
„Vrlo brzo smo to naučili. Sama metoda je zaista sigurna i za ženu, nije bolna, ne oštećuje nikog. I taj materijal, koji bi se inače bacio, i krv iz pupčanika i komad pupčane vrpce koja se također šalje u banku. Sarajevska Akušerska klinika gdje se to uzima je jedan servis, mi to ne naplaćujemo, nemamo nikakve obaveze zapravo, jedino poštujemo želju žene, želju toga para da to što pripada njima i njihovom djetetu njima na neki način vratimo. I to i činimo. Smatramo da je to tkivo koje je visoko upotrebljivo i da će služiti budućem djettetu i čovjeku. I smatramo da je to i ljudsko pravo na koje apsolutno imaju pravo“, kaže Dizdarevićeva.
Matične ćelije za liječenje mogu se uzimati iz koštane srži odrasle osobe, pulpe umnjaka, te masnog tkiva, ali one uzete iz pupčane vrpce prilikom poroda su najkvalitetnije i u malom uzorku nalazi ih se najveći broj. Stopostotno su pogodne za liječenje djeteta od kojeg su uzete, a mogu ih koristiti i članovi uže porodice ukoliko su genetski podudarne.
Vodeća evropska banka matičnih ćelija "Cryo-Save" iz Belgije, u BiH kao ovlaštenog partnera ima kompaniju "Family Plus" preko koje se vrši transport krvi i ugovaranje čuvanja do belgijskog grada Nila u kojem se banka nalazi.
U Sarajevu je održana prva međunarodna konferencija o matičnim ćelijama i regenerativnoj medicini, odnosno mogućnostima koje pruža ova vrsta liječenja.
Izdvajanje i čuvanje matičnih ćelija jedno je od najvećih dostignuća savremene medicine. Ćelije iz krvi pupčane vrpce danas se koriste u liječenju više od 80 bolesti, a još 15 je u fazi kliničkih istraživanja koja svakodnevno donose nove uspješne rezultate.
Profesor regenerativne medicine na Univerzitetu u Njukastlu (Newcastle) Kolin MekGukin (Colin McGuckin) jedan je od vodećih evropskih i svjetskih stručnjaka iz oblasti istraživanja matičnih ćelija, koji je prvi razvio "mini jetru" iz krvi pupčane vrpce prilikom poroda.
„Ono što mogu reći da u 20 godina mog iskustva i rada sa matičnim ćelijama je da preporučim svakoj zemlji i porodicama da sačuvaju matične ćelije svoje djece iz pupčane vrpce prilikom poroda jer na taj način i zemlja i ljudi osiguravaju sebi zdravlje u budućnosti. Prije 20 godina kada sam ja počinjao da radim samo jedna bolest se liječila matičnim ćelijama, a danas čak 85. Neka od bolesti koje se uspješno liječe primjenom matičnih ćelija su leukemija, imunološke i bolesti centralnog nervnog sistema, te metaboličke bolesti. U Francuskoj je dobijena dozvola za liječenje ovih bolest. Nadam se da će to uskoro biti regulisano i u BiH. Uspješnost liječenja akutne leukemije kod djece sa matičnim ćelijama je oko 90 posto“, kaže MekGukin.
MekGukin, koji je i predsjednik Instituta za istraživanje matičnih ćelija u Lionu, i njegova grupa prva je otkrila matične ćelije slične embrionalnim u krvi pupčanika kod čovjeka i prva koja je napravila spektar ljudskih tkiva, uključujući tkivo jetre, beta ćelije pankreasa i amniona.
"Mi ih razvijamo ne samo u svrhe humane transplantacije, već i u svrhe testiranja i razvijanja novih, humanijih lijekova. Naš cilj je da terapije matičnim ćelijama učinimo dostupnim svim dijelovima svjetske zajednice. Čvrsto vjerujemo da liječenja matičnim ćelijama treba da budu dostupna cijelom svijetu, a ne samo ograničenom broju zemalja", kazao je MekGukin.
Profesor Adolf Lukanovič iz Ljubljane terapijom matičnim celijama uspješno liječi stres urinarnu inkontinenciju, laički rečeno probleme sa mokraćnim mjehurom i bešikom kod žena. O svojim iskustvima kaže:
„Procenat izlječenja u području liječenja stres inkontinencije je zasad jako dobar. Mi imamo 50 postupaka urađenih. Od toga samo jedna žena se tretira kao failure. Inače 94 posto uspjeh, ostalo je poboljšanje, a samo kod jedne žene neuspjeh. To je jako visok procenat za tzv. hirurški tretman.“
Profesor Lukanovič ističe da u Sloveniji postoji nekoliko banaka u kojima se čuva krv uzeta iz pupčane vrpce i jedna labaratorija u kojoj se odvajaju matične ćelije iz krvi.
Međutim, dodaje Lukanovič, to je u Ljubljani veoma skup proces, pa su iz tamošnjeg kliničkog centra bili prisiljeni potražiti slične usluge u susjednim zemljama.
„Laboratorijska priprema ćelija - to je jako skupo, a to nam rade Austrijanci. Inače, sve drugo snosi fond osiguranja. Sklopili smo ugovor sa Austrijacima da klinički dio posla radimo mi, a laboratorijski dio rade Austrijanci“, kaže Lukanovič.
Sve više zainteresovanih
U BiH za sada ne postoji ni jedna klinika koja se bavi liječenjem nekih od bolesti matičnim ćelijama, niti banka za njihovo čuvanje, ali za roditelje koji to žele matične ćelije se mogu uzeti prilikom poroda iz pupčane vrpce novorođenčeta. Za nešto više od godinu dana to je u BiH uradilo oko 450 bračnih parova, a veći dio uzet je u Banjoj Luci.
Prof. dr. Nebojša Jovanić, iz Kliničko-bolničkog centra Banjaluka, kaže kako su bh. ljekari već sasvim ovladali tehnikom prikuljanja matičnih ćelija prilikom poroda, te da liječenje matičnim ćelijama otvara neslućene mogućnosti i šanse:
„Ja vjerujem ovaj vijek je vijek regenerativne medicine, cijeli vijek. 18. i 19. vijek su bili vijekovi hirurgije, razvoja hirurških grana, operativnih grana, 20. vijek je vijek pencilina i vijek antibiotika, 21. vijek će biti vijek regenerativne medicine sigurno, to nema govora. Sigurno je isto tako da će sve te farmaceutske kuće pokušavati to malo da koče, ali istraživanja idu u tom pravcu. Amerika je prošle godine dozvolila ta istraživanja i za godinu dana urađeno je više nego za 10 godina u cijelom svijetu, samo za tu godinu dana otkad je Obama skinuo zabranu istraživanja i potpomogao, naravno, finansijski. Nužno je da finansije budu obezbijeđene“, navodi Jovanić.
Uzorci krvi iz pupčanika uzimaju se u Kliničkom centru i Opštoj bolnici u Sarajevu. Šefica Ginekološko-akušerske klinike pri Kliničkom centru u Sarajevu Jadranka Dizdarević kaže:
„Vrlo brzo smo to naučili. Sama metoda je zaista sigurna i za ženu, nije bolna, ne oštećuje nikog. I taj materijal, koji bi se inače bacio, i krv iz pupčanika i komad pupčane vrpce koja se također šalje u banku. Sarajevska Akušerska klinika gdje se to uzima je jedan servis, mi to ne naplaćujemo, nemamo nikakve obaveze zapravo, jedino poštujemo želju žene, želju toga para da to što pripada njima i njihovom djetetu njima na neki način vratimo. I to i činimo. Smatramo da je to tkivo koje je visoko upotrebljivo i da će služiti budućem djettetu i čovjeku. I smatramo da je to i ljudsko pravo na koje apsolutno imaju pravo“, kaže Dizdarevićeva.
Matične ćelije za liječenje mogu se uzimati iz koštane srži odrasle osobe, pulpe umnjaka, te masnog tkiva, ali one uzete iz pupčane vrpce prilikom poroda su najkvalitetnije i u malom uzorku nalazi ih se najveći broj. Stopostotno su pogodne za liječenje djeteta od kojeg su uzete, a mogu ih koristiti i članovi uže porodice ukoliko su genetski podudarne.
Vodeća evropska banka matičnih ćelija "Cryo-Save" iz Belgije, u BiH kao ovlaštenog partnera ima kompaniju "Family Plus" preko koje se vrši transport krvi i ugovaranje čuvanja do belgijskog grada Nila u kojem se banka nalazi.