Problem Sandžaka nije za međunarodne posrednike

Nemiri u Novom Pazaru, septembar 2010. Foto: Samir Delić

Ideja sandžackog muftije Muamera Zukorlića da internacionalizacije pitanje Sandžaka zahtevom za slanje međunarodne posmatračke misije u ovaj region, srpske vlasti ali i organizacije za zaštitu ljudskih prava ocenjuju kao “preterano dramatizovanje situacije iza koga stoje politicke aspiracije Zukorlića”. Čuju se međutim, i upozorenja da je to i finale lošeg odnosa države prema Sandžaku.

Pošto nije mogao da nađe zajednički jezik sa vlastima u Beogradu muftija sandžački je rešio da internacionalizuje napetost u Sandžaku koja raste poslednjih nedelja sa obrazloženjem da su sve učestalije pojave diskriminacije i kršenja prava na verskoj i etničkoj osnovi.
Nemiri u Novom Pazaru, septembar 2010. Foto: Samir Delić

U Bošnjačkom nacionalnom veću, koje Ministarstvo za ljudska i manjinska prava ne priznaje, tvrde da su to učinili pošto nije bilo odgovora od najviših zvaničnika Srbije na više puta upućivan poziv na razgovor. Hoće li biti odgovora sa neke od međuanarodnih adresa, odnosno da li zaista ima razloga za upućivanje međunarodne posmatračke misije u Sandžak pitali smo vršioca dužnosti šefa Misije OEBS-a u Srbiji Tomasa Mura.

“OEBS misija u Srbiji je potpuno uverena da srpske vlasti poseduju sredstva da zaštite prava svih građana Srbije, uključujuci i one koji žive u jugozapadnoj Srbiji. Što se tiče internacionalizacije, međunarodna zajednica je bila vrlo značajno uključena u ovom regionu od devedesetih i OEBS je samo jedan deo međunarodnog prisustva u Srbiji. Misija će biti uključena u pitanja širom Srbije, uključujući i jugozapadnu Srbiju, i mi verujemo da je to dovoljno da se zaštite prava svih građana kao i interesi zemalja OEBS-a,” kazao je Mur.
OEBS misija u Srbiji je potpuno uverena da srpske vlasti poseduju sredstva da zaštite prava svih građana Srbije, uključujuci i one koji žive u jugozapadnoj Srbiji, rekao je Tomas Mur.

Odgovor ministra za ljudska i manjinska prava Svetozara Čiplića, koji pak tvrdi da je spreman da razgovara ali da čeka poziv, bio je da muftija Islamske zajednice u Srbiji Muamer Zukorlić /IzuS/ pokušava da izgradi političke pozicije za sebe i da namerava da pregovara u ime Bošnjaka. Državna sekretarka u ovom ministarstvu Aniko Hajnrih Muškinja pojašnjava da su posmatrači OEBS-a i Saveta Evrope bili prisutni u Sandžaku u vreme izbora za nacionalne savete nacionalnih manjina.

“Ne vidim vezu između razloga za pozivanje posmtrača i ovlašćenja nacionalnog saveta. Čak i da je legitiman problemi zbog kojih pozivaju posmatrače nije u nadležnosti nacionalnog saveta,”
objašnjava ona.

Nesporazumi između Vlade Srbije i Islamske zajednice u Srbiji koju predvod Zukorlić eskalirali su nakon što je Beograd pokušao menjanjem pravila u toku izbora za nacionalne savete da utiče na to ko će sedeti u Bošnjačkom nacionalnom veću, zatim nepriznavanjem tog tela koje je Zukorlić, kao nosilac liste koja je dobila najviše glasova ipak uspeo da formira, pa do izbacivanja iz vladinog tela koje brine o verskoj nastavi muftijinog pristalice.

Kap koja je prelila čašu nezadovoljstva muftije bio je incident oko zemljišta za izgradnje obdaništa, za koje IZuS tvrdi da je njihovo, dok opštinske vlasti to negiraju. Zbog toga je u subotu uhapšeno nekoliko osoba u Novom Pazaru.

Finale lošeg odnosa države

Emir Elfić, potpredsednik nepriznatog Bošnjačkog nacionalno veća, i neko ko slovi za budućeg formalnog lidera najavljene treće političke opcije Bošnjaka u Sandžaku, inače brat jedne od dve Zukorlićeve žene, kaže da se već tri godine u ovom regionu krše prava Bošnjaka.
Nemiri u Novom Pazaru, septembar 2010. Foto: Samir Delić

“Bošnjaci su već u nekoliko navrata pozivali Beograd na razgovore, i naša ruka je i dalje ispružena, međutim, ruke sa druge strane nema. Sami izbori za Bošnjački nacionalni savet, gde su se Bošnjaci odredili da najviše glasova daju Bošnjačkoj kulturnoj zajednici, i nepriznavanje konstituisanja Bošnjačkog nacionalnog saveta od strane države sa svim malverzacijama, pokazuje, da Beograd ne želi da ima pravog sagovornika i pravog predstavnika Bošnjaka. Zato smatramo da je neophodno da se u ovaj problem uključi i međunarodna zajednica, kao medijator koji će posredovati i stimulisati razgovore između Bošnjaka i Beograda”, navodi Elfić.

Međutim, za poslednje korake sandžačkog muftije koji se u poslednje vreme angažuje i politički, i koji odnedavno zagovora autonomiju za Sandžak nema razumevanja ni u samom Sandžaku izvan kruga njegovih sledbenika. Samiha Kačar iz Sandžačkog odbora za zaštitu ljudskih prava kaže da situacija u ovom regionu jeste napeta ali da nema razloga za međunarodnom posmatračkom misijom.

“Muamer Zukorlić pošto poto želi da internacionalizuje problem Sandžaka i on već duže vremena pokušava da stvori situaciju kao opasnu. Problem je ispao oko sporne parcele i to mislim da treba da urede zajedno opština, država i Islamska zajednica u Srbiji, a ne da se međunarodni posmatrači bave problemom nekog spornog placa”, smatra Kačar.
Greška se mora što pre ispraviti, mora se konsituisati Bošnjačko nacionalno veće kao legitimni predstavnik bošnjačkog nacionalnog korpusa, smatra Aleksandar Popov.

Za Aleksandra Popova, direktora Centra za regionalizam Zukorlićev pokušaj internacionalizacije problema u Sandžaku je preterano dramatizovanje situacije, ali i finale lošeg odnosa države prema Sandžaku.

„Sličnu situaciju smo imali 2005. godine u Vojvodini kada su bili učestali incidenti na nacionalnoj osnovi gde država nije blagovremeno i adekvatno reagovala, a istovremeno s druge strane bio je jedan od mađarskih lidera koji je tu situaciju dramatizovao, pa smo dobili dva ukora iz Brisela. Međutim, kada je država počela da radi svoj posao onda su se strasti smirile. Tako da mislim da se isti model mora primeniti i u Sandžaku. Greška se mora što pre ispraviti, mora se konsituisati Bošnjačko nacionalno veće kao legitimni predstavnik bošnjačkog nacionalnog korpusa i da se onda svi problemu uvedu u te legalne kanale rešavanja,“ smatra Popov.

Nakon subotnjeg incidenta Misija OEBS-a u Srbiji zatražila da se što pre pronađe rešenje za konstituisanje Bošnjačkog nacionalnog veća i izrazila zabrinutost zbog događaja koji su usledili nakon što je ono proglašeno neregularnim.