Sandžak kao prekogranična evroregija je ideja koju zastupam od 1990. godine, kaže za Radio Slobodna Evropa predsednik Stranke demokratske akcije Sandžak (SDA) i prvi čovek Bošnjačkog nacionalnog vijeća Sulejman Ugljanin na pitanje da prokomentariše peticiju kojom nekoliko hiljada potpisnika traži da sandžačke opštine u Srbiji i Crnoj Gori dobiju specijalni status, prvenstveno u ekonomskom smislu.
Dok pokretači ove ideje – Rožaje Free Press i nevladina organizacija "Sandžak-EUREGIO" – tvrde da nemaju nameru da menjaju državne granice, mišljenja stanovnika ovog područja su podeljena.
Visoka stopa nezaposlenosti, emigracije stanovništva, propala privreda – to su karakteristike koje povezuju pogranične gradove Srbije i Crne Gore na području Sandžaka, gde većinsko stanovništvo čine Bošnjaci. Tako barem tvrde zagovornici prekogranične evroregije Sandžak.
Kako objašnjavaju inicijatori peticije, državne vlasti su zapostavile ovo područje, zbog čega su meštani prinuđeni da bolji život traže u nekoj od zemalja Evropske unije.
Iako napominje da ova inicijativa nema veze sa odlukama Bošnjačkog nacionalnog vijeća, predsednik ovog tela i šef Stranke demokratske akcije Sandžaka Sulejman Ugljanin kaže da podržava ideju.
"Ne samo da podražavam, nego ja kao predsjednik jedne parlamentarne stranke od 1990. godine, i na lokalnom i na republičkom i na saveznom nivou dobijam podršku građana već 26, 27 godina na toj tezi. To je naš program", kaže Ugljanin.
Sulejman Ugljanin: Sandžak bi imao i ekonomsku autonomiju
Dve organizacije – Rožaje Free Press i Sandžak-EUREGIO – pokrenule su peticiju da 14 opština u Srbiji i Crnoj Gori postanu deo prekogranične evroregije Sandžak.
Rešenje za postojeće teško stanje na ovom području oni vide u modelima koji već postoje u pojedinim zemljama Evrope.
"Jedno od rješenja je formiranje prekogranične euroregije Sandžak što bi omogućilo svim sandžačkim gradovima povlačenje velikih novčanih sredstava iz fonda EU namijenjenog za preogranične regione što bi u ogromnoj mjeri pomoglo oporavak svih gradova ove regije", navodi se u opisu peticije koju je do sada podržalo više od 4.000 ljudi.
Prema predlogu inicijatora, u evroregiju ušle bi opštine: Novi Pazar, Pljevlja, Bijelo Polje, Berane, Tutin, Rožaje, Prijepolje, Priboj, Plav, Sjenica, Gusinje, Nova Varoš, Petnjica i Andrijevica.
Mišljenja stanovnika ovog kraja o osnivanju prekogranične regije su podeljena.
Stanovnik Priboja Feris Ćelović podržava ovaj predlog.
"To je za bolje sutra. Čudi me da se do sad čekalo, ovde stagnacija traje već duže vrijeme, zadnjih 17 godina. Mora se nešto uraditi da bi mladež iz ovog kraja imala svoju budućnost", stav je Ćelovića.
S druge strane, Slavko Pjevčević, takođe iz Priboja, smatra da se iza ove inicijative kriju politički motivi.
"Ne želim to. Iskustvo mi je pokazalo da je to drukčije. Uvijek postoji nešto skriveno iza tih namera. Šta će nam to? Mi smo ionako mali", tvrdi Pjevčević.
"Nerealna inicijativa"
Inicijatori prekogranične regije, koji do zaključenja ovog teksta nisu odgovorili na poruke Radija Slobodna Evropa, navode da njihov projekat "neće uticati na promenu granica između Srbije i Crne Gore već će upravo ta granica omogućiti formiranje prekograničnog regiona po modelu EU".
Sulejman Ugljanin navodi da bi Sandžak statusom prekogranične regije prvenstveno imao ekonomsku autonomiju, te da već postoje slični modeli u Evropi, poput Južnog Tirola u Italiji.
Ugljanin smatra da aktuelna vlast u Beogradu nema razumevanja za ovakvu inicijativu.
"Proći će i ova šovinistička garnitura u Srbiji. Doći će neki drugi ljudi sa kojima će moći da se razgovara normalno", dodaje Sulejman Ugljanin.
Direktor Centra za regionalizam Aleksandar Popov kaže da realizacija ovakve inicijative nije nerealna, ali da je za to potreban dogovor kako na nivou sandžačkih opština, tako i između Srbije i Crne Gore.
Popov dodaje da je potrebno mnogo truda da bi se evroregija održala i podseća da u Srbiji već postoji evroregija Dunav-Keriš-Mureš-Tisa, koja povezuje Vojvodinu, Mađarsku i Rumuniju.
"Ona je formirana sredinom devedesetih i imala je zamah u početku. Bila je pre svega usmerena na povezivanje posredstvom infrastrukturnih projekata, ali i na jačanje kulturnih veza. Ali, ona kao da je na neki način izgubila energiju i ne vidim da sada daje neke rezultate, niti da je vidljivo njihovo postojanje", objašnjava Popov.
Predlog o formiranju evroregije Sandžak je, prema rečima inicijatora ove ideje, nedavno iznet i na vanrednoj sednici Skupštine opštine Rožaje i prosleđen je Vladi Crne Gore.