Krajem januara 2023., kolona ruskih vozila i stotine mjernaričke pješadije naletjeli su na udarnu snagu ukrajinske odbrane u blizini grada Vuhledara u regiji Donbas. Preživjeli su ponižavajući poraz koji je pokazao ukrajinske vojne poteze, ali i ruske ofanzivne operacije, često nespretno vođene.
Međutim, ta vremena su se promijenila.
Ukrajinska vojska je 2. oktobra potvrdila da povlači jedinice iz Vuhledara, suočena sa nemilosrdnom, višemjesečnom ofanzivom ruskih snaga duž širokog dijela ukrajinskog istočnog regiona Donbas.
Ako ništa drugo, to je znak koliko su loši izgledi za ukrajinsku vojsku, piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RSE) na engleskom jeziku.
Evo šta treba da znate o padu Vuheldara:
Da, vjerovatno ste već čuli za Vuhledar
Smješten oko 90 kilometara jugozapadno od Donjecka, grada pod ruskom kontrolom i najvećeg grada u Donbasu, Vuhledar je rudarski grad koji je imao 14.000 stanovnika prije invazije koji su živjeli u sivim stambenim blokovima u sovjetskom stilu smještenim u ravnom, otvorenom pejzažu.
Grad se nalazi na relativnoj visini, što ga čini idealnim za postavljanje artiljerijskih i raketnih sistema, da bi ugrozio glavni autoput istok-zapad, nazvan T-0509, kao i glavnu željezničku liniju.
U novembru 2022., devet mjeseci nakon početka sveobuhvatne invazije, ruske snage, predvođene 155. mornaričkom pješadijskom brigadom Pacifičke flote, potisnute su u Pavlivku, manji grad južno od Vuhledara. Povlačenje je bilo haos za brigadu, sa izuzetno velikim gubicima, a grupa oficira je kasnije objavila javno pismo kritikujući komandante jedinica.
Otprilike dva mjeseca kasnije, krajem januara, jedinice ruske pomorske pešadije napale su Vuhledar i pritom pretrpjele velike gubitke; sa različitim procjenama prema kojima se ruske žrtve kreću u nekoliko stotina.
Pročitajte i ovo: Bitka kod Vuhledara ukazuje na velike ruske vojne problemeZa vanjske posmatrače, neuspjeli napor je bio simbol dubokih problema sa kojima se ruska vojska suočavala, posebno na nivou komande jedinica, gdje su komunikacije i koordinacija bile sklerotične i nepovezane.
Šta se sada dešava?
Od početka 2024. godine, ruske snage polako povećavaju zamah preko linije fronta od 1.100 kilometara, koja se proteže od sjeveroistočne granice Ukrajine u blizini Harkova, južno prema Vuhledaru, zatim zapad-jugozapad prema oblasti Herson, na rijeci Dnjepar.
Na najmanje tri lokacije, uglavnom u Donbasu, ruske trupe, podržane prilivom dobro plaćenih vojnika dobrovoljaca, napredovale su, polako nadjačavajući ukrajinsku odbranu velikim dijelom samo brojčano u ljudstvu i artiljeriji.
U Čašivom Jaru, ruske snage su zauzele istočni dio grada, ali se bore da pređu kanal i zauzmu ostatak grada. Kao i Vuhledar, Čašiv Jar se nalazi na uzvisini, a kontrola nad njim bi omogućila ruskim snagama da ugroze Kostjantinovku, grad koji je željezničko čvorište na jugozapadu. Ukrajinske snage se u velikoj mjeri oslanjaju na željezničko čvorište i obližnji autoput za prevoz ljudi i zaliha u i oko Donbasa.
Oko 80 kilometara jugozapadno od Kostjantinovke nalazi se još jedno veliko uporište ukrajinskih snaga: Pokrovsk. Najmanje od ljeta, ruske snage sve više gađaju grad vazdušnim napadima, uključujući razorne "klizajuće bombe", dok su na tlu polako išli naprijed sa istoka, zauzimajući niz sela.
Ruske snage su sada manje od pet kilometara od autoputa N32, koji vodi od Pokrovska do Kostjantinovke. Zauzimanje autoputa bi prekinulo glavnu liniju snabdijevanja ukrajinskih snaga.
Ali ukrajinski komandanti i stratezi, koji su kritikovani zbog toga što nisu dali prioritet izgradnji odbrane i što nisu ubrzali napore za regrutaciju, uspjeli su da ojačaju linije istočno od Pokrovska i uspore napredovanje Rusije prema gradu u posljednja dva mjeseca.
U avgustu su ukrajinski komandanti takođe pokrenuli odvažnu prekograničnu invaziju na rusku teritoriju, u oblast Kursk, što je najveća invazija stranih trupa na rusku teritoriju od Drugog svjetskog rata.
Pročitajte i ovo: Šta stoji iza ukrajinskog upada u Rusiju?Napori su zatekli Rusiju, da ne spominjemo sve zapadne saveznike Ukrajine, nespremnu, i probušili još jednu veliku rupu u percepciji da su ruske oružane snage i komanda strašne ili potpuno kompetentne.
Napori u Kursku, koji još uvijek traju, bili su djelimično usmjereni na privlačenje ruskih snaga sa drugih mjesta u Donbasu, kako bi se smanjile ruske snage i njihova ofanziva na Donbas i ublažio pritisak na ukrajinsku odbranu.
To se nije desilo.
U međuvremenu, sa svoje strane, čini se da je Rusija Vuhledar, takođe poznat kao Ugledar na ruskom, učinila prioritetom, možda kao način da se zaobiđe ukrajinska odbrana Pokrovska i odvuče resurse od glavnog ruskog napada.
Pročitajte i ovo: Zašto bi proljetna ofanziva Ukrajine mogla biti presudna u ratu s Rusijom?Istaknuti analitičari otvorenog koda, uključujući i jednog koji je povezan sa ukrajinskom vojskom, rekli su 1. oktobra da su ruske snage ušle u Vuhledar. Dan kasnije, strateška grupa Horticija objavila je da su komandanti naredili jedinicama da se povuku.
"Viša komanda je dala dozvolu da se izvrši manevar povlačenja jedinica sa Ugledara radi očuvanja ljudstva i borbene tehnike, zauzimanja položaja za dalja dejstva", navodi se u saopštenju.
Istaknuti ruski ratni blogeri objavili su video snimke na kojima se navodno vidi kako ruski vojnici postavljaju zastave ispred gradskih zgrada i tvrde da su operacije čišćenja u toku. Jutarnji izvještaj ukrajinskog Generalštaba od 2. oktobra ne pominje Vuhledar.
Pogoršanje situacije za Ukrajinu: izvještaji da su dijelovi 72. mehanizovane brigade, koja je branila grad već oko dvije godine, bili opkoljeni i da im prijeti opasnost da budu zarobljeni.
"Ne želim da kažem da su opkoljeni, ali situacija je teška, a povlačenje je izazovno. To je najbolji način da se to izrazi", rekao je ukrajinski vojni analitičar Denis Popovič za Current Time
Koliko je negativan pad Vuhlendara za Ukrajinu?
Gubitak grada će pojačati pritisak na ukrajinsku odbranu u Pokrovsku, iako će prve ruske snage morati da se bore da preuzmu punu kontrolu nad rezervoarom izvan Kurahova, koji se nalazi sjeverno od Vuhledara i južno od Pokrovska.
Neki analitičari, uključujući Vašingtonski Institut za proučavanje rata, umanjili su značaj zauzimanja grada. Drugi su primijetili da bi povlačenje lišilo Ukrajinu mogućnosti da ugrozi ruske pozicije na istoku i jugu.
"U principu, svako povlačenje pogoršava situaciju", rekao je za Ukrajinski servis RSE David Handelman, izraelski vojni analitičar. "Konkretno govoreći, ako pogledate kartu gdje se nalazi na liniji fronta, Vuhledar, u poređenju sa Pokrovskom, predstavlja prijetnju ruskim pozicijama. Dugo vremena Vuhledar je bio čizma na grlu ruske vojske na ovome dijelu fronta."
"Ako Rusi uspiju da skinu taj teret sa vrata, to će olakšati njihove pozicije", rekao je on.
Pavlo Lakijčuk, ukrajinski vojni analitičar, kaže da je otvoreno pitanje da li će ruske snage moći da nastave svoj zamah, posebno imajući u vidu da se ljetnje vrijeme završava, da dolaze kiše koje ukrajinska polja pretvaraju u nevjerovatno blatnjave prepreke.
"Jesen se nazire, situacija će biti teška i za neprijatelja i za nas", rekao je on za Ukrajinski servis RSE. "Ako mogu da prošire svoju prednost, na talasu uspjeha u zauzimanju [Vuhledara], otvore bojno polje, moguće je da će dalje napredovati ka sjeverozapadu."