Akumulirani gubitak rafinerije nafte ˝Brod˝ veći je od 260 miliona evra, dok su dugoročne obaveze 310 miliona, što je tri puta više od imovine preduzeća, zaključeno je u revizorskom izvještaju Rafinerije za 2014. godinu, koji je uradila nezavisna revizorske kuća „Deloitte“. Osim toga, revizor je iskazao sumnje u transferne cijene sa povezanim pravnim licima, kojima rafinerija duguje skoro 300 miliona evra. Analitičari ističu kako je samo pitanje vremena kada će se rafinerija ugasiti, jer se godinama preko nje izvlači veliki novac.
Rafinerije nafte ˝Brod˝ u prošloj godini iskazala je neto gubitak od 13 miliona evra, dok su kratkoročne obaveza Rafinerije veće od obrtne imovine za skoro 20 miliona evra, pa je revizor utvrdio da je neizvjestan opstanak preduzeća.
˝Sposobnost Rafinerije da nastavi poslovanje zavisi isključivo od kontinuirane finanansijske podrške matičnog preduzeća Njeftegazinkora Rusija˝, zaključila je nezavisna revizorska kuća „Deloitte“
Rafinerija povezanim pravnim licima samo po osnovu kamata za dugororočne kredite duguje 37 miliona evra, što je približno njenom ukupnom godišnjem prihodu koji jeu 2014. godiniIznosio blizu 40 miliona. Tako ukupne dugoročne obaveze Rafinerije iznose 310 miliona evra,a od tog iznosa čak 298 miliona evra odnosi se na na obaveza prema povezanim pravnim licima. (Optima grupa, Zarubežnjeft, Njeftegazinkor, Rafinerija ulja Brod i Nestro Petrol Banjaluka).
Treba napomenuti i da Rafinerija ima dug prema Poreskoj upravi Republike Srpske od 53 miliona evra za beskamatno reprogramirane poreske obaveze, a duguje i Vladi RS-a 1,7 miliona evra, koliko je Vlada umjesto nje platila opštini Brod za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta.
Revizor je u revizorskom izvještaju iskazao i sumnju u zakonitost transfernih cijena Rafinerije sa povezanim pravnim licima.
“Društvo ima značajne transakcije sa povezanim pravnim licima. Iako rukovodstvo Društva smatra da Društvo posjeduje povoljnu i adekvatnu dokumentaciju u vezi sa transfernim cijenama, postoji neizvjesnost da se zahtjevi i tumačenja poreskih i drugih organa razlikuju od tumačenja rukovodstva“, ocjenjeno je u izvještaju.
Ekonomista Zoran Pavlović ističe da se novac iz rafinerije transfernim cijenama izvlači godinama.
˝Rafinerija prema mojim informacijama prerađuje samo za potrebe 'Nestro grupe', dakle ne radi i za druge preradu, tako da se transfernim cijenama dobit prebacuje u 'Nestro grupu'. Očigledno je da je to sve na teret rafinerije koja će vjerovatno biti u jednom momentu odvedena i u bankrot. Nevjerovatno je da Poreska uprava Republike Srpske nije primjenila Zakon koji definiše postojanje transfernih cijena povezanih lica i nije izvršila analizu po kom osnovu se može stvoriti gubitak u povezanom pravnom licu, a dobit prenijeti u drugi privredni subjekt˝, zaključuje Pavlović.
Damir Miljević
Ekonomista Damir Miljević smatra da se u rafineriji ˝Brod˝ sve odvija kao u slučaju zvorničke fabrike glinice ˝Birač˝.
˝Ono što nas najvjerovatnije očekuje kada je u pitanju rafinerija je to da će sadašnji vlasnik rafinerije kad tad isporučiti čitav problem rafinerije poreskim obveznicima Republike Srpske, odnosno imaćemo najvjerovatnije novu aferu 'Birač'. Pitanje je samo dokle će organi koji su zaduženi da se bave kriminalom i korupcijom da gledaju šta se dešava, a ništa da ne rade˝, kaže Miljević.
Siniša Vukelić, urednik portala ˝Capital.ba˝, kaže da je sve sumnjivo sa poslovanjem Rafinerije, i napominje da još uvijek javnost nije imala na uvid ugovor i anekse ugovora o prodaji i privatizaciji naftne industrije, te da nikada nije objelodanjeno ko su vlasnici matične kompanije rafinerije u Brodu, ˝Njeftegazinkora˝.
˝Znamo da je 40 posto vlasnik 'Njeftegazinkora' državna ruska kompanija 'Zarubezhneft', međutim većinski vlasnici od 60 posto su tri pravna lica od kojih za jedno mnogi tvrde da je osnovano tek mjesec dana prije nego što će kupiti rafineriju nafte u Brodu˝, kaže Vukelić.
Da podsjetimo, Ruska kompanija ˝Neftegazinkor˝, osnovala je 2008. godine "Optima grupu" koja kontorliše ulaz i izlaz sirove nafte i roba iz rafinerija. I dok rafinerija u Brodu ima akumulirani gubitak od 260 miliona evra, istovremeno ˝Optima grupa˝ ima više od 600 miliona evra godišnjeg prometa, po čemu je2013. bila jedna od tri najjače kompanije u BiH, a nalazi se i na listi 500 najvećih firmi u centralnoj Evropi.