U Republici Srpskoj gotovo pola januara se ne radi zahvaljujući praznicima. Građani, ali i analitičari smatraju to luksuzom ako se ima u vidu teška ekonomska situacija. Samo jedan dan nerada donosi milionske gubitke privredi i budžetu, pa se sa pravom postavlja pitanje treba li u tom entitetu proslavljati neradno samo u januaru čak četiri praznika.
Za Republiku Srpsku često se zna reći da je evropski rekorder po praznicima u januaru. U prvih 15 dana janura, čak devet je zvanično neradno. Ne radi se 1. i 2 januar zbog Nove godine, 7. januar je neradni zbog pravoslavnog Božića, 9. januar se obilježava kao Dan i krsna slava Republike Srpske. Naknadno je entitetska vlada proglasila neradnim i 14. januar, dan kada se obilježava prvi dan Nove godine po julijanskom kalendaru.
Toliko praznika u kratkom vremenu, neke institucije, organizacije, pa čak i privatne firme iskoristile, pa ne rade svih 15 dana ili odrzavaju minimalni proces rada. Neradni dani loše utiču i na ukupni privredni ambijent, smatra ekonomista Saša Grabovac.
„Ovo sjeckanje, kako to ljudi kažu u realnom sektoru, predstavlja ogroman problem, ljudi gube navike, sve je nekakva letargija. S obzirom na situaciju u kojoj se nalazimo, svaki neradni dan nas više nego skupo košta", kaže Grabovac.
Pojedine ekonomske procjene govore da kada se u obzir uzme broj zaposlenih, njihova prosječna zarada, promet preduzeća i broj neradnih dana, privreda i budžet republike srpske po jednom neradnom danu izgubi i do dva miliona maraka.
Broj praznika bi svakako trebalo redukovati jer se neradom parališe čitav sistem, mišljenja je Željko Ninković iz Centara civilnih inicijativa. On smatra da bi u i dane praznika sve institucije morale održavati barem minimun radnog procesa.
„Većina praznika je za povlaštene kaste, za više društvene staleže koji su imali sreće da se zaposle u organima državne uprave i lokalnih samouprava. Ljudi koji rade na pijaci, u kafićima, u trgovinama, u buticima, najkrvavije rade upravo u ove dane i služe gospodu koja ima slobodne dane da hoda i da se čašćava i da poklanja svojim članovima porodice ili dragim ljudima", kaže Ninković.
Januar je mjesec koji odiše i jednonacionalnim nabojem, jer se u njemu, osim entitetskih, praznuju i nacionalni i vjerski praznici samo jednog naroda, kaže Ninković:
„Ipak ovdje treba voditi računa o konstitutivnosti. Mi imamo tri konstitutivna naroda i imamo ostale. Šta je sa pravima ostalih ljudi? Da radi u upravi u RS neko ko je Bošnjak, ko je Hrvat, njemu će isto biti zavorena vrata 14. janaura zbog tuđeg praznika, jer ako neko zaključa zgradu opštine ili zgradu vlade, to znači da i onaj ko ne doživljava taj praznik na isti način ne može taj dan da radi. Moramo se odlučiti jesmo li sekularno društvo ili nismo.“
Delegat kluba Bošnjaka u Vijeću naroda Republike Srpske Šefket Hafizović ističe da se sadašnjim brojem braznika, osim ekonomske štete, krši i načelo ravnopravnosti konstitutivnih naroda. Hafizović navodi kako je gotovo tri godine na inicijativu Bošnjaka vođena pravna bitka kako bi došlo do usvajanja novog entitetskog zakona o praznicima kojim bi se razdvojili vjerski od entitetskih praznika:
„To, nažalost, ima najviše veze s etničkim prefiskom. Vezuje se jedan čitav administrativno-teritorijalni prostor za jedan narod i u skladu sa tim mi ćemo prvi mjesec u godini praznovati i slaviti kojekakve krsne slave itd.“
U narodu je zbog praznovanja ovaj mjesec prozvan i sveti januar. No građani u našoj anketi se slažu da bi trebalo manje praznovati, a više raditi:
Vaš browser nepodržava HTML5
Građani o praznovanju
Podaci i iz zvaničnih institucija koje se bave prikupljanjem prihoda ukazuju da je januar posebno slab, što se može povezati sa neradnim danima.
Dok zvaničnici slave, organizuju prijeme i razne svečanosti, činjenica je i da privrednici, bez obzira radili ili ne radili, na kraju januara moraju platiti poreze i doprinose kao da praznika nije ni bilo.
