Lider njemačke Hrišćansko-demokratske unije (CDU) desnog centra, suočio se s oštrim reakcijama u svojoj stranci sugerišući da bi CDU mogao sarađivati s krajnje desnom Alternativom za Njemačku (AfD) na lokalnom nivou.
Komentari, dati u televizijskom intervjuu 23. jula, razbili su jedan od najvećih tabua u njemačkoj politici: odbijanje glavnih stranaka da imaju bilo kakve veze s nacionalističkim i antiimigrantskim AfD-om, koji ima bliske veze s ekstremnom desnicom, pišu svjetski mediji.
Povlačenje izjave
Njemački opozicioni lider Fridrih Merc (Friedrich Merz) insistirao je u ponedjeljak, 24. jula, da neće biti "saradnje" na lokalnom nivou između njegove stranke i krajnje desne Alternative za Njemačku nakon što je njegova očigledna sugestija da bi mogli raditi zajedno izazvala nelagodu unutar konzervativnog bloka, piše Asošiejtid pres (The Associated Press).
Hrišćansko-demokratska unija dugo je govorila da neće raditi s AfD-om, koja sve više odmiče udesno. Merc je u nedjelju ponovio da neće biti saradnje u nacionalnom, državnom ili evropskom parlamentu s AfD-om.
Međutim, ističe AP, Merc je dan ranije u televisijskom intervjuu za ZDF bio dvosmisleniji o situaciji na nižim nivoima vlasti, nakon što su prvi kandidati AfD-a nedavno pobijedili na lokalnim izborima u istočnoj Njemačkoj.
To su bili demokratski izbori koje "moramo prihvatiti", rekao je Merc. "A onda se, naravno, moraju tražiti načini u lokalnim parlamentima da se grad, selo ili okrug organizuju zajedno."
Predsjednik njemačke Hrišćansko-demokratske unije (CDU) Friedrich Merz u sjedištu stranke u Berlinu, 17. decembra 2021.
Merzov CDU je jedna od dvije stranke koje čine glavni konzervativni opozicioni blok. Lider druge stranke, bavarske Hrišćansko-socijalne unije, rekao je da njegova stranka odbacuje bilo kakvu saradnju s AfD-om.
"AfD je neprijateljski nastrojen prema demokratiji, krajnja je desnica i dijeli naše društvo", napisao je lider stranke i guvener Bavarske Markus Seder (Soeder) na Tviteru (Twitter).
Pročitajte i ovo: Nemački CDU izabrao lidera u potrazi za novim smeromSam Merc je tada tvitao da postojeći stav CDU ostaje važeći i da "neće biti saradnje CDU sa AfD-om ni na lokalnom nivou", ističe AP, dodajući da je lider demohrišćana i prošle sedmice izazvao kritike jer je opisao konzervativni blok kao "alternativu za Njemačku sa sadržajem".
Vicekancelar Robert Habek (Habeck) iz stranke Zelenih, koju je Merc identifikovao kao ključnog protivnika, rekao je da je zabrinut nakon Mercovih komentara o "stabilizujućoj ulozi" konzervativnog bloka, koji je vodio Njemačku 16 godina do 2021. pod Angelom Merkel.
Munjeviti zaokret
Mercov zaokret u roku od 24 sata uslijedio je nakon žestokog negodovanja cijelog političkog spektra jer saradnja s krajnjom desnicom izazva protivljenje njemačkih tradicionalnih stranaka još od vremena Trećeg Rajha, ističe Juronjuz (Euronews).
"Ako se bira odbornik, gradonačelnik, a on pripada Alternativi za Njemačku, prirodno je da moramo tražiti načine da u tom gradu nastavimo da radimo zajedno", rekao je Merc u intervjuu za televizijski kanal ZDF komentarišući nedavni izborni uspjeh AfD-a.
Iako je dan poslije promijenio izjavu, njegov nedjeljni komentar je, naglašava evropski televizijski kanal, izazvao veću zabrinutost jer je došao na dan parlamentarnih izbora u Španiji, gdje je na planu bilo savezništvo između tradicionalne desnice i ultranacionalističke stranke Voks (Vox).
Vaš browser nepodržava HTML5
Neuspeh španske ultradesnice na izborima
Za Nilsa Dideriha (Diederih), profesora na Slobodnom univerzitetu u Berlinu, Mercov zaokret "pokazuje koliko on ne zna koju strategiju da usvoji u odnosu na AfD". Međutim, napominje: "Populistički stav CDU neće učiniti apsolutno ništa za ovu formaciju jer će birači uvijek preferirati original nego kopiju."
Partija AfD, osnovana 2013., doživjela je spektakularan uspon posljednjih nekoliko mjeseci u anketama javnog mnijenja, pozicionirajući se ispred Socijaldemokratske partije kancelara Olafa Šolca (Scholz) i odmah iza konzervativaca.
Rekordnih 22 posto ljudi izrazilo je namjeru da glasa za AfD u anketi Inse koju je 23. jula objavio dnevni list Bild. Ovo je dvostruko više nego godinu dana ranije i samo četiri poena manje od konzervativaca (26 posto), prenosi Juronjuz ukazujući da krajnja desnica, osim inflacije i imigracije, iskorištava nezadovoljstvo dijela javnosti aktuelnom vladinom koalicijom koju čine socijaldemokrate, ekolozi i liberali.
Početak kraja 'zaštitnog zida'
Osim ogorčenih reakcija na sugestiju o mogućoj saradnji demohrišćana s krajnje desničarskom AfD, Mercove primjedbe su izazvale strah da bi u budućnosti on mogao biti otvoren za kršenje fundamentalnog, višedecenijskog tabua u njemačkoj politici o postojanju "zaštitnog zida" između njemačkih konzervativaca i krajnje desnice, ukazuje Gardijan (The Guardian).
U Njemačkoj je "zaštitni zid" između CDU-a i AfD-a bio žestoko zaštićen pod vodstvom Angele Merkel, naglasio je list, podsjetivši da je 2020., njena imenovana nasljednica, Anegret Kramp-Karenbauer (Annegret Kramp-Karrenbauer), dala ostavku na mjesto lidera stranke kada se činilo da nema autoriteta da spriječi demohrišćanske delegate u Tiringiji da glasaju s AfD-om za svrgavanje lijevog premijera pokrajine.
AfD je prošlog mjeseca osvojio svoje prvo njemačko okružno vijeće u istočnoj saveznoj državi Tiringiji, a početkom jula je osigurao svoju prvu gradonačelničku funkciju u Saksoniji-Anhaltu, ističe Gardijan.
- Njemački ekstremni desničar upravitelj Sonnenberga
- Polovična pobjeda Šolcove koalicije na izborima u Donjoj Saksoniji
- Njemački sud odobrio nadzor ultradesničarskog AfD
Dijeleći vijesti o Mercovim nedjeljnim komentarima u tvitu, činilo se da ih je jedan od lidera AfD-a Tino Krupala (Chrupalla) pozdravio kao početak kraja stava "zaštitnog zida" koji je spriječio desni centar da sarađuje s krajnjom desnicom. "Zajedno ćemo srušiti ovaj zid u okruzima i na saveznom nivou", rekao je Krupala.
Međutim, gradonačelnik Berlina Kai Vegner (Wegner) iz Hrišćansko-demokratske unije, snažno se distancirao od komentara lidera svoje stranke u nedjelju navečer. "CDU ne može, ne želi i neće raditi sa strankom čiji je poslovni model mržnja, podjela i isključivanje", napisao je Vegner u tvitu.
Širom Evrope, dodaje Gardijan, nekoliko konzervativnih stranaka se posljednjih godina povuklo od zabranjenog stava o radu s krajnjom desnicom.
U Švedskoj, nacionalistička stranka Švedske demokrate funkcionišu kao stranka podrške vladi desnog centra, dok je španska konzervativna Narodna stranka (Partido Popular) formirala regionalne koalicione vlade s krajnje desnim Voksom i mogla bi pokušati formirati pakt o podjeli vlasti nakon izbora 23. jula.
Otvaranje vrata desničarima
Mercovo prvobitno signaliziranje da je CDU spremna da razbije tabu i sarađuje s radikalnom desnicom na lokalnom nivou odražava rastuću paniku u stranci bivše kancelarke Merkel, zbog sve veće popularnosti AfD-a, ističe Tajms (The Times).
Ankete, dodaje list, pokazuju da bi AfD mogao postati najjača snaga na lokalnim izborima u istočnoj Njemačkoj sljedeće godine ili u zapadnim pokrajinama Bavarskoj i Hesenu u oktobru ove godine.
Pročitajte i ovo: Zašto raste homofobija u Njemačkoj?Iako je Merc odustao od opcije saradnje, nakon iznenađujuće brze, široke i snažne kritike unutar svoje stranke, analitičari smatraju da je ta epizoda oslabila njegovu poziciju i umanjila mu šanse da postane kandidat za kancelara na izborima 2025. godine.
Komentatori su, ukazuje londonski list, upozorili da je Mercova prvobitna sugestija vjerovatno ojačala AfD dajući mu legitimitet. S druge strane, CDU je usvojio snažniji antiimigrantski stav nastojeći da zaustavi svoje glasače da se okrenu AfD-u.
Prošle sedmice je Torsten Fraj (Thorsten Frei) iz CDU, izazvao negodovanje predlažući ukidanje prava pojedinaca da podnose zahtjev za azil u EU i uspostavljanje sistema kvota za prijem izbjeglica iz ratom razorenih zemalja.
Istraživanja javnog mnijenja pokazuju da strategija ne funkcioniše, ističe Tajms dodajući da je AfD, a ne CDU, ta koja kapitalizira nezadovoljstvo javnosti zbog krize troškova života, rasta imigracije, troškova ekološke politike vlade lijevog centra i straha od vojne podrške Njemačke Rusiji.
Merc ne uspijeva da pozicionira CDU kao efikasnu alternativu politici lijevog centra, rekao je Gero Nojgebauer (Neugebauer), politički analitičar na Slobodnom univerzitetu u Berlinu. U razgovoru za Tajms, Nojgebauer kaže da bi saradnja CDU s AfD-om na lokalnom nivou, desničarima "otvorila vrata" kao što se to desilo u drugim zemljama.
"Konzervativne stranke u drugim zemljama koje su to učinile na kraju su se rasparčale i postale male. Pogledajte Italiju, Španiju i Francusku", kazao je Nojgebauer.