Studija objavljena u časopisu Science analizira više stijena pronađenih na dnu kratera Jezero na Marsu, nazvanom po opštini u Bosni i Hercegovini, gdje je rover Perseverance (Upornost) sletio 2020. godine, otkrivajući interakciju između stijena i tekuće vode.
Prvi Perseveranceov uzorak kamena s Marsa s jezgrom viđen je unutar zatvorene titanijske cijevi za uzorke, u krateru Jezero, Mars, 6. septembra 2021.
Stijene sadrže i dokaze u skladu s prisustvom organskih jedinjenja.
Postojanje organskih jedinjenja (hemijska jedinjenja s vezama ugljik-vodik) nije direktan dokaz života, jer se ova jedinjenja mogu stvoriti nebiološkim procesima.
Ugledni časopis navodi da će biti potrebna buduća misija vraćanja uzoraka na Zemlju da se to utvrdi.
Ovaj kolaž prikazuje tri udara meteora na Mars koje je detektirao seizmometar na NASA-inom InSight lenderu i snimio Mars Reconnaissance Orbiter agencije koristeći svoju HiRISE kameru. Slika objavljena 19. septembra 2022.
Studiju, koju su vodili istraživači s Caltecha, proveo je međunarodni tim koji uključuje istraživače Imperial koledža u Londonu.
Profesor Mark Sephton s Imeprial koledža
Profesor Mark Sephton, s Odsjeka za nauku o Zemlji i inženjerstvo u Imperialu, član je naučnog tima koji je učestvovao u operacijama rovera na Marsu i razmatrao je implikacije rezultata.
"Nadam se da bi jednog dana ovi uzorci mogli biti vraćeni na Zemlju kako bismo mogli pogledati dokaze vode i moguće organske materije, te istražiti da li su uslovi bili pravi za život u ranoj istoriji Marsa", rekao je.
Pokretna voda
Rover Perseverance je ranije pronašao organska jedinjenja u delti kratera Jezero, koji je dobio ime po opštini koja se nalazi u Bosni i Hercegovini.
Mjesto Jezero tokom slijetanje NASA-inog rovera Perseverance u krater Jezero na Marsu, februar 2021.
Delte su geološke formacije u obliku lepeze nastale na raskrsnici rijeke i jezera na rubu kratera.
Ovo je putanja koju je prošao NASA-in rover Perseverance otkako je sletio u krater Jezero na površini planete Mars, 18. februara 2021. Prateći njegovu rutu od područja zvanog Seitah do Maaza i do njegove sadašnje lokacije na jednoj od glavne karakteristike u krateru, identificirane su kao drevna riječna delta (gore lijevo). Crvene tačke označavaju lokacije uzorkovanja dna kratera, plave tačke označavaju trenutne lokacije Perseverance Rovera (lijevo) i helikoptera Ingenuity.
Naučnike, učesnike ove misije, posebno je zanimala delta Jezera, jer takve formacije mogu sačuvati mikroorganizme.
Delte nastaju kada rijeka koja prenosi sitnozrnaste sedimente uđe u dublju, sporiju vodu. Kako se riječna voda širi, ona naglo usporava, taloži sedimente koje nosi, zadržava i čuva sve mikroorganizme koji mogu postojati u vodi.
Lepeze i delte formirane od vode i sedimenta vide se u krateru Jezero na Marsu,
Međutim, dno kratera, na koje je rover sletio iz sigurnosnih razloga prije putovanja u deltu, je veća misterija.
U koritima jezera istraživači su očekivali da će pronaći sedimentne stijene, jer se voda taloži sloj za slojem sedimenta.
Zelena tačka označava mjesto na kojem je NASA-in Perseverance Mars rover sletio u krater Jezero na Marsu 18. februara 2021. godine, Fotografja napravljena kamerom HiRISE na NASA-inom Mars Reconnaissance Orbiteru.
Ovi minerali, kao što su karbonati i soli, zahtijevaju vodu da cirkulira u magmatskim stijenama, izrezujući niše. Voda taloži otopljene minerale u različitim područjima, kao što su šupljine i pukotine.
NASA je otkrila do sada najveću koncentraciju organskih molekula, što je potencijalni znak drevnih mikroba koji naučnici žele potvrditi kada uzorci stijena budu donijeti na Zemlju. Dok je organska materija na Crvenoj planeti i ranije pronađena, najnovije otkriće je došlo iz oblasti u kojoj je u dalekoj prošlosti bila delta, gdje su sedimenti i soli taloženi u jezero u uslovima u kojima je život mogao nastati.
NASA-in rover je izvukao dva jezgra kamenja i izbrusio kružni dio da bi istražio sastav stijene.
Nalazište se nalazi u delti gdje se prije više milijardi godina rijeka ulijeva u jezero u krateru Jezero. Naučnici smatraju ovo područje jednim od najboljih mjesta na Marsu za traženje potencijalnih znakova drevnog mikrobnog života.
Na nekim mjestima, podaci pokazuju postojanje organskih tvari.
Sve je otkrio SHERLOC?
Minerali i moguća organska jedinjenja otkrivena su pomoću SHERLOC-a ili instrumenta za skeniranje životnih okruženja s Raman & Luminescence for Organics & Chemicals.
Postavljen na robotsku ruku rovera, SHERLOC je opremljen brojnim alatima, uključujući Raman spektrometar koji koristi specifičnu vrstu fluorescencije za traženje organskih spojeva.
Također SHERLOC vidi kako su raspoređeni u materijalu, pružajući uvid i u to na koji način su sačuvani na toj lokaciji.
Bethany Ehlmann
Bethany Ehlmann, koautorica rada, profesorica planetarnih nauka i pomoćnica direktora Keck instituta za svemirske studije, rekla je:
"Mikroskopske kompozicione mogućnosti snimanja SHERLOC-a su zaista otvorile našu sposobnost da dešifrujemo vremenski poredak Marsa u prošlim okruženjima", prenosi Phys.org. Caltech.
Dok se rover kotrljao prema delti, uzeo je nekoliko uzoraka magmatskih stijena izmijenjenih vodom i spremio ih za moguću buduću misiju vraćanja uzoraka na Zemlju.
Visoka stijena, sa slojevitim naslagama sedimenata u daljini, koja označava ostatak drevne, davno nestale riječne delte u krateru Jezero, prikazana je na ovoj nedatiranoj slici koju je snimio NASA-in Mars rover Perseverance sa mjesta sletanja i dostavio za Reuters 5. marta 2021.
Uzorke bi trebalo vratiti na Zemlju i ispitati u laboratorijama s naprednom tehnologijiom kako bi se definitivno utvrdilo prisustvo i vrsta organskih tvari i imaju li ikakve veze sa životom na Marsu.