Gostujući u polusatnoj dijaloškoj emisiji BBC-a HardTalk, nešto kao Teški razgovor ili u slobodnijem prevodu teške teme, ministar spoljnih poslova Bosne i Hercegovine Igor Crnadak tako je naljutio predsjednika Republike Srpske da ga je ovaj izvrijeđao kao „perifernu ličnost“, „nedoraslog“, „skorojevića“, „prolaznu karikaturu u političkom životu“ i „turbo izdajnika“ iako je Crnadak u tom razgovoru rekao da u pitanjima statusa Repulike Srpske nema razlike između entitetske vlasti i opozicije. Na opasku voditelja emisije kako proslava „dana državnosti“ tog entiteta nije u skladu s evropskim opredjeljenjem i perspektivama, Crnadak je rekao kako ta proslava“nikome ne prijeti“ i kako je odluka Ustavnog suda o njenoj neustavnosti „jedna od najbesmislenijih odluka“ koja „nikome ne koristi“.
Svesrpsko jedinstvo oko proslave Dana Republike Srpske potcrtao je svojim prisustvom i predsjednik Vlade Srbije pridružujući se tako „vješanju mačku o rep“ odluke najvišeg pravosudnog organa države čiji suverenitet verbalno podržava.
Taj kontinuitet politike „guranja prsta u oko“ u oštrom je kontrastu s izjavama o odanosti Srbije „dobrim odnosima u regionu“ ali on se – na srednju i dužu stazu – može pokazati i kao krajnje štetan i za navodno proevropsko opredjeljenje aktuelne vlade u Beogradu: teško će, naime, dokazati odanost ideji vladavine prava ako bagateliše odluku Ustavnog suda susjedne države za koju su zapadne zemlje i institucije jednodušno zaključile da se mora poštovati.
Kao i svaka inat-politika, prošlonedjeljna „najspektakularnija do sada“ proslava u Banjaluci ujedinila je srpsku politiku – i vlast i opoziciju – iza pogrešnog datuma: između 9. januara kao datuma proglašenja samozvane i ni od koga priznate tvorevine koja je mogla zaživjeti samo masovnim progonom nesrpskog stanovništva i dana kada je u Dejtonu priznata Republika Srpska kao entitet u okviru Bosne i Hercegovine odlučili su da slave ovu prvu.
Opredjeljujući se za 9. januar kao datum nastanka entiteta srpski političari sami povezuju Republiku Srpsku s kontinuitetom „udruženog zločinačkog poduhvata“ i prije i poslije tog dana njenog jednostranog proglašenja.
Opredjeljujući se za 9. januar kao datum nastanka entiteta srpski političari sami povezuju Republiku Srpsku s kontinuitetom „udruženog zločinačkog poduhvata“ i prije i poslije tog dana njenog jednostranog proglašenja. Njeno ratno vodstvo, predvođeno Radovanom Karadžićem, već tokom 1991. godine je radilo na projektu „regionalizacije“ Bosne i Hercegovine organizujući zajednice srpskih opština i srpske autonomne oblasti na širokim prostorima pripremajući se za zauzimanje tih teritorija uključujući i opštine u kojima Srbi nisu bili većina. Od oktobra 1991. do aprila 1992. formirane su paralelne srpske vlasti na nivou Bosne i Hercegovine, uključujući Skupštinu srpskog naroda i Savjet ministara, sve u skladu s najavom Karadžića u telefonskom razgovoru s Miloševićem 24. oktora 1991. da će uspostaviti srpsku kontrolu nad 65 posto teritorije Bosne i Hercegovine. Savjet ministara imenovan je 21. decembra 1991. sa zadatkom da pripremi proglašenje srpske države u državi koja je i proglašena 9. januara kao Srpska Republika Bosna i Hercegovina čiji je ustav usvojen 28. februara. Tada je Karadžić u obraćanju srpskim poslanicima rekao: „Molim vas, do prije tri mjeseca mi smo se nadali da ćemo moći da igramo 'jugoslovensku katu' i da se pozivamo na jugoslovensku armiju, Jugoslaviju, legalitet. To nam izmiče iz ruku i zato smo krenuli drugim putem: srpska Bosna i Hercegovina, naša suverena prava, naša vojska“.
Banjaluka 9. januara 2015, foto: Milorad Milojević
Do 2. aprila već su formirani i „krizni štabovi“ u svim „srpskim opštinama“ koji će planirati, organizovati i nadzirati masovne progone nesrpskog stanovništva u zločinima kakvi u Evropi nisu viđeni od Drugog svjetskog rata: od Bijeljine i Zvornika, preko Foče i Višegrada, Prijedora i Sanskog Mosta, opsade Sarajeva i drugih gradova, sve do genocida u Srebrenici.
To dobrovoljno prihvatanje 9. januara kao datuma nastanka današnje Republike Srpske znači i poistovjećivanje njenog današnjeg političkog vodstva sa međunarodno osuđenim prethodnicima kojima, uostalom, ovi današnji žele posvetiti škole, trgove i ulice.
Ova temeljito dokumentovana hronologija „etničkog i teritorijalnog razgraničenja“ i euforično priznanje kontinuiteta današnje Republike Srpske s devetojanuarskom samporoglašenom Srpskom Republikom čini krajnje neuvjerljivim i najčešći propagandni narativ srpskih nacionalista o tome kako im je rat nametnut „nadglasavanjem“ u odlučivanju o nezavisnosti Bosne i Hercegovine: kako su „dva naroda“ mogla nadglasati „treći“ kad je odluka o nezavisnosti donošena po kriterijima, pod nadzorom i najzad s priznanjem Evrope, Sjedinjenih Država i Ujedinjenih nacija dok je „treći“ – mjesecima prije toga - već uveliko bio na putu zauzimanja i „čišćenja“ otetih teritorija.
Dobrovoljno, i čak entuzijastično, poistovjećivanje današnjih srpskih vođa s tom istorijom – uključujući i očekivane posljednje presude haškog tribunala – izbor je od kojeg se u međunarodnoj valorizaciji prirode i razmjera zlodjela iz devedesetih neće moći sklanjati iza ruskog veta. Vjerovanje kako bi se nekako moglo u Evropu sa opredjeljenjem i za Uniju i za Rusiju, za „poštovanje integriteta Bosne i Hercegovine“ i vješanje mačku o rep odluka njenog Ustavnog suda, politički je naivno i– samoporažavajuće.