Krv na ulicama: Ruska ustavna kriza, 30 godina kasnije

  • RSE

Nakon dužeg sukoba između ruskog Kongresa narodnih poslanika i predsjednika Borisa Jeljcina, Jeljcin je raspustio parlament 21. septembra 1993. Poslanici su odbili da napuste zgradu parlamenta, a njihove pristalice su postavile barikade na ulicama.

Parlament je odgovorio na Jeljcinov dekret tako što ga je opozvao i proglasio potpredsjednika Aleksandra Ruckoja predsjednikom, što je pripremilo teren za obračun.

Dana 3. oktobra, hiljade proparlamentarnih demonstranata -- uglavnom pristalica komunista i nacionalista -- sukobilo se sa policijom za nerede.

Ruska pravoslavna crkva je bezuspješno pokušala posredovati u kompromisu između zakonodavne i izvršne vlasti.

Jeljcinovo Ministarstvo unutrašnjih poslova procijenilo je da je oko 600 teško naoružanih muškaraca preuzelo odbranu zgrade parlamenta do noći 3. oktobra. Proparlamentarni demonstranti su 3. oktobra probili policijske linije oko zgrade parlamenta. Jeljcin je proglasio vanredno stanje u Moskvi.

Pristalice parlamenta preuzele su kontrolu nad zgradom moskovske opštinske vlade i pokušale da upadnu u radio-difuzni centar Ostankino u noći 3. oktobra.

Demonstranti protiv Jeljcina razbijaju prozore u moskovskom emiterskom centru Ostankino u noći 3. oktobra.

Desetine ljudi poginulo je u borbama 3. oktobra. Prvi potpredsednik vlade Jegor Gajdar pojavio se na televiziji i pozvao Jeljcinove pristalice na demonstracije.

Oko 8 sati 4. oktobra tenkovi su otvorili vatru na gornje spratove zgrade parlamenta, pripremajući put za napad elitnih antiterorističkih jedinica.

Ruske specijalne snage u zaklonu ujutro 4. oktobra neposredno prije napada na zgradu parlamenta.

Do podneva, trupe su ušle u zgradu parlamenta i počele da je čiste sprat po sprat. Red se polako uspostavljao na ulicama, iako je povremena snajperska paljba nastavljena tokom dana.

Zgrada moskovske opštinske vlade izgorjela je 4. oktobra kada su pro-Jeljcinove vojne snage ponovo preuzele kontrolu.

Bivši predsjedavajući parlamenta Ruslan Khasbulatov (drugi slijeva) i bivši potpredsjednik Aleksandar Ruckoj (treći s desna) u pratnji iz zgrade parlamenta 4. oktobra.

Ruska vlada kaže da je skoro 200 ljudi ubijeno, a oko 500 ranjeno tokom desetodnevnog sukoba. Komunistički i drugi nevladini izvori navode da je broj poginulih više od 1.000. Bilo je to najgore nasilje u Moskvi od boljševičkog puča 1917. godine.

Nakon nasilja 1993. godine, zgrada parlamenta je doživjela opsežnu obnovu i danas je sjedište ruske vlade. Jeljcin je progurao novi ustav u decembru 1993. godine, dajući predsjedništvu velika ovlaštenja koja su povećana u posljednje tri decenije.