Piše: Ionut Benea
Kineski ambasador u Rumuniji imao je puno posla tokom proteklih šest mjeseci.
Među institucijama koje je ambasador Han Čunlin posjetio tokom proputovanja po Rumuniji, zaustavio se na dva najbolja rumunska medicinska univerziteta kako bi promovisao jedan od skromnijih načina svoje vlade da izgradi kulturni uticaj u inostranstvu: tradicionalnu kinesku medicinu, piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RSE) na engleskom jeziku.
Dok detalji razgovora iza zatvorenih vrata između ambasadora i predstavnika ovih univerziteta nisu u potpunosti poznati, diplomatski kontakt Hana i kineske ambasade u Bukureštu daje rezultate u Rumuniji.
I Univerzitet za medicinu i farmaciju Carol Davila u Bukureštu (UMF Bukurešt) i Univerzitet za medicinu i farmaciju Grigore T. Popa u Jašiju (UMF Jaši), koji su dom nekih od najcjenjenijih rumunskih medicinskih programa, godinama za osoblje i studente organizuju događaje vezane za tradicionalnu kinesku medicinu, kao i plaćena studijska putovanja u Kinu. Oba univerziteta takođe nude kurseve na tu temu, a UMF Jaši bi trebao da pokrene i predavanja na jesen.
Drugi medicinski programi na rumunskim univerzitetima, kao što su Univerzitet Transilvanije u Brašovu i Zapadni univerzitet Vasile Goldis u Aradu, takođe su prihvatili tradicionalnu kinesku medicinu u svom nastavnom planu i programu, pri čemu Brašov nudi specijalizovane magistarske studije, a Arad upravlja centrom tradicionalne kineske medicine u kampusu.
Stalni prodori preko angažovanja kineskih zvaničnika predstavljaju uspješnu priču za zvanične napore Pekinga da ojača svoju meku moć u inostranstvu i promoviše tradicionalnu kinesku medicinu, koja se fokusira na prakse kao što su akupunktura, tai či i upotreba biljnih lijekova za lječenje zdravstvenih problema.
Kineski ambasador Čunlin (lijevo) i bivši rektor Univerziteta u Bukureštu Jinga u aprilu 2024.
U Rumuniji, ovaj pritisak na uticaj u oblasti medicine takođe je naišao na plodno tlo usred decenija smanjenog finansiranja, niskih plata ljekara i drugih problema koji su potkopali povjerenje javnosti u nacionalnu zdravstvenu službu i ostavili zemlju na začelju u rangiranju sistema zdravstva u Evropskoj uniji.
"Zdravstveni sistem je diskreditovan i kada imate određeno nepovjerenje, stav javnosti prema opšteprihvaćenim medicinskim tretmanima postaje vezan za nedostatke šireg medicinskog sistema", rekao je za RSE Stefan Popesku, bivši državni sekretar u rumunskom ministarstvu inostranih poslova.
"Kineska promocija tradicionalne medicine treba da bude viđena kao dio šire konstelacije inicijativa koje Peking koristi da produbi saradnju sa državama", rekao je Popesku. "Takođe, tako naglašavaju kinesku tradiciju na suprotan način Zapadu."
Univerzitet u Jašiju je u aprilu postao prvi rumunski medicinski fakultet domaćin Konfučijevog instituta, kineskog kulturnog i obrazovnog centra kojim upravlja organizacija pod okriljem kineskog ministarstva obrazovanja. Navedeni cilj centara je promocija kineskog jezika i kulture, ali su se takođe suočili s kritikama zbog pokušaja gušenja akademske slobode i korištenja neprimjerenog uticaja na podučavanje i istraživanje.
Čovjek sa medicinskim flasterima u bolnici tradicionalne kineske medicine u Šenjangu u Kini, juli 2024.
Govoreći na otvaranju Konfučijevog instituta u aprilu, rektor UMF-a Jaši Viorel Skripkariu rekao je da osim podučavanja kineskog, centar takođe može pomoći u integraciji i proširenju "aktivnosti obuke profesionalnih vještina u području tradicionalne kineske medicine". Ovo mišljenje je dijelio i ambasador Han u svojim javnim komentarima.
Nakon inauguracije institita, Han se istog mjeseca sreo sa Viorelom Jingom, rektorom UMF-a u Bukureštu, gdje su njih dvojica razgovarali o "budućnosti saradnje na polju tradicionalne kineske medicine", prema pisanom odgovoru dostavljenom RSE iz Jinginog kabineta.
Kineska ambasada u Bukureštu nije odgovorila za zahtjev RSE za komentar o sastancima ili naporima da se promoviše tradicionalna kineska medicina u zemlji.
'Nacionalno blago'
Dok napori kineskih diplomata u Rumuniji pokazuju neke od najnovijih pokušaja promocije tradicionalne medicine u inostranstvu, njen značaj za kinesku inostranu politiku otkriven je u Pekingu prije skoro osam godina.
Tradicionalna kineska medicina je decenijama bila dio inostrane medicinske pomoći u zemlji, ali njen ugled je ojačan tokom mandata kineskog lidera Si Đinpinga, koji se u svojim javnim govorima često poziva na kolekciju praksi koje datiraju hiljadama godina kao "nacionalno blago".
Žena miješa lijekove u apoteci bolnice Jueiang, koja je dio Šangajskog univerziteta tradicionalne kineske medicine. (arhivska fotografija)
Pod Sijem, Peking je 2016. pokrenuo globalnu kampanju koja se od tada zahuktala, a pogurali su je nezvanični dokument kojim se promoviše primjena tradicionalne kineske medicine ali i zakon koji ima za cilj svjetsku promociju.
Napori su dobili veliki podsticaj 2019. godine kada je Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) uključila tradicionalnu kinesku medicinu u svoj uticajni globalni dijagnostički zbornik, Međunarodnu klasifikaciju bolesti, što je potez koji su mnogi kritikovali kao antinaučan i potencijalno štetan, uključujući uticajne stručne publikacije kao što su Scientific American i Nature, koji su rekli da je malo dokaza da ove prakse pružaju efikasan tretman.
Tradicionalna kineska medicina je ubačena u važne kineske globalne projekte kao što je Inicijativa pojas i put, dok je Peking pokrenuo niz školarina kako bi sponzorisao strane studente da proučavaju ovu disciplinu u Kini.
Kineski zvaničnik koji isporučuju opremu tradicionalne kineske medicine u sklopu medicinske pomoći Rumuniji tokom pandemije COVID-19, 2020.
Promocija tradicionalne medicine je takođe zauzela istaknuto mjesto u odgovoru Kine na pandemiju COVID-19, sa svojim praksama preporučenim u zemlji kao dio plana liječenja od virusa, a tradicionalni kineski lijekovi su uključeni u pomoć inostranstvu koja se pružala tokom pandemije.
Promocija tradicionalne kineske medicine imala je i komercijalnu dimenziju, uključujući širenje tržišta vrijednog više milijardi dolara unutar Kine i rast međunarodnog tržišta, što daje dodatni podsticaj njenoj tekućoj zdravstvenoj diplomatiji širom svijeta.
"Strategija Kine sa tradicionalnom kineskom medicinom ima potencijal da bude mnogo efikasnija od druge meke moći jer je veoma vidljiva, a medicina je potrebna svugdje u svijetu", rekao je Popesku.
Prodor na medicinski univerzitet Jaši
Novi Konfučijev institut u Jašiju je peti takav centar u Rumuniji i ima za cilj da postane platforma za promociju kineske kulture u gradu na istoku Rumunije, ali i širom zemlje.
Dostizanje ove tačke rezultat je višegodišnjeg rada rektora UMF-a Jaši, koji je postavljao preduslove za kinesku saradnju još 2019. godine kada je najavio partnerski sporazum sa Univerzitetom kineske medicine Šaanki, za koji je rekao da će biti kamen temeljac za tradicionalnu kinesku medicinu na univerzitetu.
"Nadamo se da ćemo u UMF Jaši donijeti duh tradicionalne kineske medicine, koja ne uključuje samo medicinu, već i razumijevanje kulture jedne od najvrijednijih civilizacija na svijetu", rekao je tada Skripkaru u izjavi.
Grupna fotografija objavljena nakon inauguracije Konfučijevog instituta u UMF Jaši. Na slici, ambasador Han Chunlin (u sredini lijevo) stoji pored Viorela Skripkarua, rektora univerziteta, kao i drugog nastavnog osoblja.
Skripkaru je nastavio dalje i blisko je sarađivao sa kineskim zvaničnicima tokom godina. Nekoliko dana prije otvaranja Konfučijevog instituta u aprilu, Jaši univerzitet je zaključio još jedan sporazum sa Univerzitetom za medicinu Kunming na jugu Kine, koji je "pružio bilateralnu saradnju na polju obrazovanja i istraživanja".
Odgovarajući na pitanja RSE, Skripkaru je rekao da je Konfučijev institut dio procesa "internacionalizacije univerziteta" i da je širenje novih kurseva tradicionalne kineske medicine rezultat smjernica Svjetske federacije za medicinsko obrazovanje, nevladine organizacije koja se fokusirala na obuku i edukaciju ljekara širom svijeta, savjetovala je univerzitete da usvoje ovu disciplinu kao dio nastavnog plana i programa alternativne medicine.
"Integrisanjem tradicionalne kineske medicine u nastavni plan i program, UMF Jaši može studentima ponuditi raznolikije znanje o globalnoj medicinskoj praksi. Takođe, s vremenom je više od 250 učenika izrazilo interes za učenje kineskog jezika i upoznavanje kineske kulture", stoji u pisanoj izjavi koji je RSE dobio iz kabineta Skriparua.
"Odluku o otvaranju Konfučijevog instituta i uvođenju fakultativnog kolegija tradicionalne kineske medicine donijeli smo isključivo iz želje da obogatimo obrazovnu ponudu i proširimo akademske horizonte naših studenata i istraživača", stoji u saopštenju.
Kampanja za promicanje tradicionalne kineske medicine koju provodi UMF Jaši nastavila se u junu 2024. kada je na univerzitetu održana konferencija, prvi veliki događaj pod pokroviteljstvom novog Konfučijevog instituta.
Ali stvarnu organizaciju događaja vodilo je Rumunsko društvo tradicionalne kineske medicine (SRMTC). SRMTC, koji je osnovan 2008. i tvrdi da ima 83 člana, od 2018. više nema zakonsko pravo organizovati edukativne događaje poput junskog kongresa u Jašiju.
Ljudi kupuju tradicionalnu kinesku medicinu na pijaci bilja u Bozhouu, u istočnoj kineskoj provinciji Anhui, u februaru.
Prema rumunskom zakonu, medicinska konferencija spada u kategoriju "kontinuirane medicinske edukacije" i samo pružaoci usluga koje je akreditovao Kolegijum ljekara mogu organizovati takve događaje.
SRMTC nije na ovom popisu od 2018. kada je kolegijum ljekara odlučio drastično ograničiti način na koji "praktičari alternativne medicine" mogu nuditi svoje usluge.
Odgovarajući na pitanja RSE, predsjednica SRMTC Angela Tudor stala je u odbranu domaćina događaja, rekavši da je UMF Jaši glavni organizator konferencije.
Tudor je dodala da su konferenciji prisustvovali profesori sa univerziteta u Francuskoj, Italiji i Sjedinjenim Državama na kojima se u okviru nastavnog plana i programa predaje i tradicionalna kineska medicina.
"Tradicionalna kineska medicina nema nikakve veze sa politikom. Praktikuje se i proučava na svim kontinentima kao važan dio medicine", rekla je Tudor. "Mi smo ljekari i proučavamo sve što može da nas učini kompetentnijim u borbi protiv bolesti."
Predvodnik u Bukureštu i šire
Dok je program na UMF Jaši noviji razvoj pristupa meke moći Kine, kursevi tradicionalne kineske medicine postoje na dobrovoljnoj osnovi na UMF Bukureštu godinama.
U izjavi dostavljenoj za RSE, portparol rektorata navodi da je program alternativne medicine u skladu sa međunarodnim smjernicama i da se revidira i ocjenjuje svake godine.
Ipak, kineska ambasada u Bukureštu je aktivno uključena u univerzitet. Han je 16. maja posjetio kampus i sastao se sa Jingom, rektorom UMF-a u Bukureštu, gdje su razgovarali o "budućoj saradnji u oblasti tradicionalne kineske medicine", navodi se u saopštenju za štampu.
Han Čunlin (u sredini), kineski ambasador u Bukureštu, tokom posjete Univerzitetu u Bukureštu u aprilu.
Portparol rektorskog kabineta rekao je za RSE da su razgovori između Hana i Jinge u aprilu već doveli do novog programa razmjene koji je sponzorisalo kinesko ministarstvo trgovine koje je u julu poslalo dva ljekara sa UMF Bukurešta u Kinu na specijalizovani kurs tradicionalne kineske medicine.
"Svrha ovog kursa je bila da polaznicima pruži temeljno razumijevanje osnovnih principa tradicionalne kineske medicine", saopšteno je iz kabineta rektora.
Drugi medicinski univerziteti širom zemlje takođe su prihvatili tradicionalnu kinesku medicinu posljednjih godina.
Centralni rumunski Transilvanski univerzitet u Brašovu nudi ono što kaže da je jedinstveni magistarski stepen u Centralnoj i Istočnoj Evropi i čak je počeo da nudi kurseve na engleskom kroz partnerstvo sa Univerzitetom tradicionalne kineske medicine u Pekingu.
Zapadni univerzitet Vasile Goldis u Aradu, u zapadnom dijelu zemlje, je privatna ustanova u kojoj se nalazi prvi rumunski centar za tradicionalnu kinesku medicinu, gdje studenti mogu da vježbaju pod nadzorom ljekara iz Kine, pohađaju kurseve kineskog jezika i dobiju stepen stručnosti priznat od strane kineske vlade.
Pres službe Univerziteta Transilvanija i Zapadnog univerziteta Vasile Goldis nisu odgovorile na upite RSE o njihovim programima tradicionalne kineske medicine.