Među tragovima sukoba kosovske policije sa naoružanim napadačima u Banjskoj, na severu Kosova, na ulazu u selo stoji oštećen kamion sa logom jedne firme iz Srbije.
Radio Slobodna Evropa (RSE) nije mogao nezavisno da potvrdi da li je firma "VS Energy", čije je ime ispisano na vratima kamiona, vlasnik tog vozila.
Ali, istraživanje RSE je dokazalo poslovne veze te firme sa Milanom Radoičićem, potpredsednikom Srpske liste – vodeće partije Srba na Kosovu koja uživa podršku zvaničnog Beograda.
Radoičića vlasti Kosova optužuju za organizaciju i učešće u napadu na kosovsku policiju 24. septembra u Banjskoj, a i ranije ga je zvanična Priština dovodila u vezu sa kriminalnim aktivnostima.
Firma "VS Energy" je poslovni partner sa putarskim preduzećem "Novi Pazar-put", čiji su vlasnici Radoičić, biznismen sa severa Kosova Zvonko Veselinović i njegov brat Žarko Veselinović.
Kamion sa obeležjem firme "VS Energy" je, prema navodima policije Kosova, jedno od vozila koje je služilo oružanoj grupi da u noći između subote i nedelje, 24. septembra blokira put ka selu.
Nakon što je policija, kako je saopšteno, pokušala da ukloni barikadu, policijski službenici su napadnuti.
Ubijen je policajac Afrim Bunjaku, a nekoliko drugih je povređeno.
Kasnije su u razmeni vatre u Banjskoj ubijena trojica napadača srpske nacionalnosti.
Kakve su veze kamiona sa barikade sa firmom u Srbiji?
Na narandžastom građevinskom kamionu, kiperu marke volvo, pored probušenih guma i razlupanih stakala, pažnju privlače tamna latinična slova na vratima - ime i logo firme "VS Energy".
Na vratima kamiona nalazi se natpis sa imenom firme "VS Energy"
Logo "VS Energy" je RSE uočio na fotografijama i snimcima nastalim nakon što su mediji pušteni u Banjsku 27. septembra, nakon trodnevne policijske blokade.
Na vratima je ispisana adresa sedišta firme u Beogradu i broj telefona sa pozivnim brojem Srbije.
Firma VS Energy nije odgovorila na pitanja RSE upućena mejlom da li je kamion i dalje u njihovom vlasništvu i kakve su veze te firme sa barikadom u Banjskoj.
Predstavnik "VS Energy" koji se javio na zvanični broj telefona firme, rekao je da nema dovoljno podataka i da će se redakciji javiti neko upućeniji.
Do objavljivanja ovog teksta više niko nije odgovarao na pozive RSE.
Na pitanje imaju li saznanja u čijem su vlasništvu kamioni korišćeni u blokadi i da je poznato kako su dospeli na Kosovo, za RSE nisu odgovorili ni iz kosovske policije.
Zvonko Veselinović, kao ni MIlan Radoičić, nisu bili dostupni za komentar.
RSE nije uspeo nezavisno da utvrdi da li je kamion, uslikan na ulazu u Banjsku, bio u vlasništvu firme "VS Energy" u momentu napada na kosovsku policiju.
Na fotografijama vozila nisu vidljive registarske oznake.
Kako je pokazala analiza RSE, podaci ispisani na vratima kamiona iz Banjske poklapaju se sa podacima sa zvaničnog sajta firme koja je u privrednom registru Srbije zavedena pod imenom "VS Energy 2015 DOO".
Slika drugog kamiona u vlasništvu firme koja je objavljena na sajtu ove kompanije
Kakve su veze firme sa Milanom Radoičićem i Zvonkom Veselinovićem?
"VS Energy" je poslovni partner sa putarskom firmom "Novi Pazar-put", koja je u vlasništvu braće Zvonka i Žarka Veselinovića i Milana Radoičića.
U januaru 2023. dobili su tender za održavanje ulica i puteva u opštini Vrnjačka Banja, podaci su sa portala javnih nabavki koje je analizirao RSE.
Na konkursu za taj posao zajedno su dali ponudu.
Da dve kompanije sarađuju može se videti i iz finansijskog izveštaja firme "VS Energy" za 2022. godinu.
Ukupni prihodi od prodaje proizvoda i usluga firme "VS Energy" za prošlu godinu, bili su nešto više od 880 miliona dinara ili 7,5 miliona evra.
Kako se navodi u napomenama uz finansijske izveštaje, gotovo 2 miliona evra je prihod koji se odnosi na "podizvođačke usluge za firme Energotehnika i Novi Pazar-put na izgradnji dalekovoda".
Nije precizirano kolika je transakcija sa firmom "Novi Pazar-put", koja je u vlasništvu braće Veselinović i Milana Radoičića od januara 2020. godine.
I firma i vlasnici su od decembra 2021. pod sankcijama Sjedinjenih Američkih Država (SAD), zbog sumnji na organizovani kriminal i korupciju.
Tada je američko ministarstvo finansija uvelo sankcije protiv još 10 građana i više od 20 firmi koje se dovode u vezu sa Radoičićem i braćom Veselinović.
Međutim, Srbija, koja nema međunarodnu obavezu da se tim sankcijama pridruži, na mere SAD se ne obazire.
Istraživanje RSE je pokazalo da je firma "Novi Pazar-put" višestruko uvećala zaradu otkako su je preuzeli Veselinović i Radoičić i sklapala milionske poslove sa državom – pored ostalog, više ugovora za održavanje i izgradnju lokalnih puteva.
Na jednom od tih ugovora, "VS Energy" se pohvalila saradnjom sa firmom "Novi Pazar-put".
"VS Energy" je u decembru 2020. i februaru 2021. godine, kako je pokazala analiza RSE, na svom Instagram profilu objavljivao fotografije mašina na gradilištu, sa opisom "izvođenje radova na pristupnim saobraćajnicama na lokaciji Voćareve Livade" u Kraljevu.
Objava na Instagram profilu kompanije VS Energy
Izgradnja saobraćajnica u naselju Voćareve Livade, gde se grade stanovi za pripadnike snaga bezbednosti, posao je vredan 2,6 miliona evra kojeg je "Novi Pazar-put" dogovorio sa gradom Kraljevo.
Ko je vlasnik VS Energy?
"VS Energy" je građevinska firma sa sedištem u naselju Novi Beograd. Glavna delatnost im je "izgradnja stambenih i nestambenih zgrada".
Od 2020. godine, vlasnica i direktorka firme je Vidosava Pandrc.
A među ranijim zastupnicima firme, pojavljuje se ime Miloša Pandrca, osuđenog za šverc droge u postupku protiv klana Darka Šarića.
Miloš Pandrc je bio među zastupnicima firme od 2015. do januara 2018. godine.
Kako su mediji izvestili 2012. godine, Pandrc je bio među šestoricom koji su se sa Tužilaštvom za organizovani kriminal nagodili i priznali učešće u švercu više od dve tone kokaina iz Latinske Amerike u zapadnu Evropu u oktobru 2009. godine, u zamenu za blaže zatvorske kazne.
Pandrc je tada dobio kaznu od deset i po godina zatvora.
Mediji su tada preneli i izjavu tužioca, u kojoj je potvrdio da je Pandrc priznao da je bio pripadnik Šarićeve grupe za koju je krijumčario kokain na području Brazila 2008. i u Urugvaju oktobra 2009., koji je zaplenjen u akciji "Balkanski ratnik".
"VS Energy", prema podacima privrednog registra Srbije, ima i tri ogranka – dva u okolini Vrnjačke Banje, gde je bilo i prvo sedište firme kada je osnovana, i jedan u Kraljevu.
U Vrnjačkoj Banji, pored ostalog, bave se eksploatacijom šljunka i drugim građevinskim poslovima, a u Kraljevu je fabrika betona.
Kako navode na svom sajtu, raspolažu različitim vozilima za građevinsku delatnost – bagerima, kiperima, šleperima, vozilima za prevoz betona, cisternama i terencima.
Ranije barikade i komunalna vozila
Među teškom mehanizacijom, kojom su predstavnici Srba na severu Kosova krajem jula 2022. napravili barikade i blokirali gotovo sve puteve koji vode do prelaza Jarinje i Brnjak, bila su i vozila gotovo identična onim koja koriste srpske komunalne službe u opštinama na severu Kosova, pokazalo je ranije istraživanje RSE.
Te službe, kao što je Javno komunalno preduzeće (JKP) "Standard" iz Severne Mitrovice, pod kontrolom su Srpske liste, vodeće partije Srba na Kosovu koja je bliska Srpskoj naprednoj stranci (SNS) predsednika Srbije Aleksandra Vučića.
Fotografije blokada na severu Kosova
Kamere RSE su na barikadama 31. jula i 1. avgusta zabeležile i prisustvo radnika preduzeća "Standard", koji su bili u uniformama.
Predstavnici Srpske liste tada nisu bili dostupni za odgovor šta su radnici i kamioni preduzeća "Standard" radili na barikadama.
Mnogi kamioni na barikadama bili su neobeleženi, neki čak i bez registarskih tablica, a vozači kamiona su uglavnom nosili maske preko lica.
Barikade na severu Kosova su u više navrata postavljane u protekle dve godine, kada je dolazilo do krize u dijalogu između Beograda i Prištine, zbog više pitanja – kao što su priznavanje ličnih dokumenata i registarskih tablica.
Uklanjane su nakon diplomatske akcije SAD i Evropske unije, pod čijim se okriljem vode pregovori.
Barikade su postavljene i 2011. godine, kako Kosovo ne bi uspostavilo vlast na severu. KFOR je te 2011. godine označio Zvonka Veselinovića kao osobu koja je organizovala postavljanje barikada i izazivanje nereda u tom delu Kosova.