Jusovača, od najstarijeg podgoričkog zatvora do umjetničkog centra

Jusovača je naziv zatvorskog kompleksa u Podgorici, koji su osnovali otomanski osvajači sredinom 19. vijeka. Ime je dobio po zapovjedniku policijske stanice Jusu Mučinu Krniću, zvanom Jusuf - beg, koji ga je kasnije nadogradio.

Na fotografiji iz 1917. godine, tokom austrugarske okupacije, austrijski reporter zabilježio je radove na uređenju dvorišta zatvora, objašnjavaju za Radio Slobodna Evropa iz istorijskog odjeljenja Muzeja i galerija Podgorica.

Najburnije i najtragičnije razdoblje najstarijeg podgoričkog zatvora je doba italijanske okupacije do 1944. godine. U njemu su Italijani sprovodili selekciju ko je od zatvorenika za logor, strijeljanje ili vojni sud.

Na tajno napravljenoj fotografiji iz 1942. godine zatočenice idu na bunar po vodu. U koloni je i Olga Pajević Vujošević, odlikovana Partizanskom spomenicom, precizirali su iz Muzeja i galerije Podgorice.

Nekoliko godina nakon Drugog svjetskog rata zatvor je korišćen za smještaj političkih zatvorenika prije upućivanja na Goli otok, logor u Hrvatskoj.

Udaljen pedesetak metara od željezničke i autobuske stanice u Podgorici, Jusovača je prvo na šta naiđu putnici. 

Za nepokretno kulturno dobro proglašen je 1979. godine. Decenijama je u lošem stanju.

Iako su kameni zidovi zatvora i dalje u dobrom stanju, unutrašnjost objekta je potpuno ruinirana.

Objekat predstavlja opasnost za znatiželjne posjetioce.

I dom za beskućnike. 

Na rekonstrukciju prostora površine više od 3.000 kvadratnih metara biće uloženo preko tri miliona eura.

Predviđeni kreativni hub će, osim više od 70 radnih mjesta i 17 soba za goste - stvaraoce iz oblasti kulture i informacionih tehnologija, koji će boraviti u Podgorici.

Prema najavama, u rekonstruisanoj Jusovači biće galerije na otvorenom i zatvorenom, amfiteatar sa 200 mjesta, plato za filmske projekcije, koncerte, izložbe...