Ministri i parlamentarci iz koalicione vlade Benjamina Netanjahua prisustvovali su konferenciji koja poziva na ponovno naseljavanje Izraelaca u Pojasu Gaze i "dobrovoljne migracije" palestinskih stanovnika na druge lokacije.
Zapažena uloga desničarskih ličnosti iz vlade na konferenciji čini se da krši odluku od 26. januara Međunarodnog suda pravde (ICJ) da Izrael mora da "preduzme sve mjere u svojoj moći" kako bi izbjegao djela genocida u ratu u Gazi, uključujući "sprječavanje i kažnjavanje genocidne retorike", pišu svjetski mediji.
Konferencija u Jerusalimu
Izraelski ultradesničarski ministar sigurnosti Itamar Ben-Gvir, na konferenciji u Jerusalimu u nedelju 28. januara, pozvao je jevrejske naseljenike da se vrate u Gazu što je naišlo na osude sa palestinske strane koja je rekla da su ovakvi pozivi jednaki prisilnoj deportaciji.
Izjava Ben-Gvira bila je u suprotnosti sa službenim stavom vlade, koji je ponovio premijer Benjamin Netanjahu, da Izrael ne namjerava da vrati stalnu prisutnost u Gazu nakon završetka rata s Hamasom kojeg su Evropska unija i SAD proglasile terorističkom organizacijom, prenosi Reuters.
Palestinske vlasti su brzo reagovale rekavši da takvi pozivi potiču prisilno raseljavanje Palestinaca i prijete sigurnosti i stabilnosti regije. Komentare sa konferencije takođe u ponedeljak osudili i Hamas i izraelska politička opozicija.
Ben-Gvir, koji vodi jednu od malih nacionalističkih stranaka u Netanjahuovoj desnoj koaliciji, rekao je na konferenciji da je povratak jevrejskih naseljenika i vojske jedini način da se osigura da se ne ponovi razorni napad militanata Hamasa na Izrael koji se desio 7. oktobra. "Ako ne želimo još jedan 7. oktobar, moramo da se vratimo kući i kontrolišemo zemlju."
Konvencija u Jerusalimu koja je okupila pripadnije ultradesničara i zajednice jevrejskih naseljenika u Jerusalimu, 28. januar 2024.
Izrael, koji je 2005. povukao svoju vojsku i naseljenike iz Gaze nakon 38-godišnje okupacije, pokrenuo je žestoke vazdušne napade i kopnene napade na enklavu u znak odmazde nakon napada Hamasa. Konferencija u nedelju naglasila je visoku napetost oko pitanja jevrejskih naselja, koja su decenijama u centru sukoba između Izraela i Palestinaca.
Prisutni na konferenciji skandiranjem su podržali obnovu jevrejskih naselja u Gazi i sjevernom dijelu okupirane Zapadne obale.
Osude i kritike s druge strane
Na konferenciji u Jerusalimu koja je nazvana "Pobjeda Izraela: Naselja donose sigurnost" govorili su prominentni ekstremisti iz Netanjahuovog kabineta, ministar sigurnosti Itamar Ben-Gvir i ministar finansija Bezalel Smotrič. Na konferenciji je bilo oko 1.000 učesnika, među kojima i 11 ministara vlade i 15 članova Kneseta, izraelskog parlamenta, od kojih su neki članovi partije Likud, kojoj pripada i premijer Netanjahu.
Rat u Gazi ulazi u četvrti mjesec, izazvan je nezapamćenim napadom koji je 7. oktobra izvela palestinska grupa Hamas na izraelske naseljenike kada je ubijeno 1.200 ljudi. Od tada, u odmazdi Izraela nastradalo je 26.400 Palestinaca, a Pojas Gaze sa 2,3 miliona stanovnika suočava se sa humanitarnom krizom.
U govorima su ministri, i Ben-Gvir i Smotrič, pozvali na ponovno uspostavljanje jevrejskih naselja u Gazi i na sjeveru Zapadne obale. Učesnicima konferencije, među kojima su bili uticajni rabini, lideri naseljenika i porodice vojnika koji se bore u Pojasu Gaze, predstavljene su mape i detalji priprema za ponovno uspostavljanje prisustva Jevreja unutar područja koja se međunarodno smatraju granicama potencijalne palestinske države, napisao je britanski Guardian.
Ben-Gvir je rekao da se "moraju ohrabriti dobrovoljne migracije. Neka odu. Dio ispravljanja greške koja nas je dovela do 7. oktobra je povratak kući (…) Moramo se vratiti kući, jer to je Tora, to je moral, to je istorijska pravda, to je logika i to je prava stvar." On je takođe ponovio podršku da se vrati smrtna kazna za kažnjavanje terorizma.
Smotrič je u govoru osudio mirovni sporazum iz Osla 1990-ih sa Palestinskom oslobodilačkom organizacijom (PLO). Sporazum je potpisan u Bijeloj kući septembra 1993. godine, a naredne godine je tadašnji predsjednik Izraela Šimon Peres dobio Nobelovu nagradu za mir koju je podijelio sa tadašnjim izraelskim premijerom Jicakom Rabinom i palestinskim liderom Jaserom Arafatom.
- Petrossian: 'Presuda je mehanizam za sprečavanje genocida'
- Međunarodni sud pravde naređuje Izraelu da poduzme hitne mere da spreči genocid
S druge strane, događaj je izazvao negativne reakcije izraelske opozicije, ali i kritike američke vlade koja je najvažniji saveznik Izraela.
Lider opozicije Jair Lapid, je rekao kako je Netanjahuova koaliciona vlada, izabrana 2022., "dosegla novu najnižu tačku", dodajući da "ovo predstavlja međunarodnu štetu, potkopava moguće pregovore, dovodi vojnike u opasnost i odražava strašan nedostatak odgovornosti".
Viši američki zvaničnik je rekao kako je konferencija i pozivi koji su sa nje odaslani "velika greška Netanjahua koji to nije spriječio", nazvavši izraelskog premijera njegovim nadimkom, Bibi, dodao je "pitanje je da li Bibi drži volan u svojim rukama".
Francusko ministarstvo inostranih poslova je u ponedeljak osudilo konferenciju. "Očekujemo od izraelskih vlasti da jasno izraze svoj stav", rekao je portparol ministarstva.
Kabinet Netanjahua nije komentarisao konferenciju, ali kada su ga dan prije pitali o konferenciji, rekao je kako učesnici "imaju pravo na svoje mišljenje".
Odgovornost vlade Izraela?
Gotovo trećina ministara izraelske vlade učestvovala je na ultradesničarskoj konferenciji u Jerusalimu u nedelju pozivajući da se ponovo uspostave jevrejska naselja u Gazi, što je izazvalo kritike opozicije.
Netanjahu je od izbijanja rata u Gazi govorio da ne podržava povratak jevrejskih naseljenika u Gazu, odakle se Izrael povukao 2005. dok su Sjedinjene Države takođe otvoreno rekle kako se protive takvom potezu.
Međutim, mnogi stanovnici Gaze strahuju da izraelska masivna upotreba sile u enklavi, u kojoj se interno raselilo više od 80 posto lokalne populacije, zapravo ima za cilj da prisili Palestince da se isele u Egipat, napisao je Financial Times, napominjući da su egipatske vlasti neprestano ponavljale da se tako nešto ne može dozvoliti.
Članovi zajednice jevrejskih naseljenika na konvenciji u Jerusalimu, 28. januar 2024.
Netanjahu je na pitanje o konferenciji rekao da ministri imaju pravo na "mišljenje" i da cijeli kabinet donosi odluke o politikama vlade. "Ono što obavezuje vladu su odluke kabineta", rekao je Netanjahu navodeći kako "niko nije donio odluku da ponovo uspostavi jevrejska naselja u Gazi, do danas". Međutim, kako piše Financial Times, prisustvo tako velikog broja ministara na konferenciji naglašava pritisak na premijera koji vrše ultradesničarski zastupnici od kojih zavisi njegova koalicija.
Od formiranja koalicije sa ultra-ortodoksnim partijama, Netanjahu je insistirao kako "drži volan u rukama", ali posljednjih sedmica se sklanjao od diskusija koje se tiču planova za Gazu nakon rata. Kritičari kažu da je razlog za to njegova nespremnost da se obračuna s ekstremno desnim članovima svoje koalicije.
Upravljanje ultradesnom vladom
Čini se da upozorenja iz Bijele kuće i najvišeg suda Ujedinjenih nacija, Međunarodnog suda pravde, nisu učinila mnogo da zaustave neke od izraelskih desničarskih ministara koji veličaju viziju koju je premijer zemlje odbacio, a to je ponovna izgradnja izraelskih naselja u Gazi nakon rata, napisao je američki NBC News.
Konferenciju, nazvanu "Naselja donose sigurnost", djelimično je vodila desničarska organizacija Nahala, grupa koja se zalaže za širenje jevrejskih naselja, koja međunarodna i humanitarna tijela smatraju ilegalnima.
Pročitajte i ovo: Izraelska naselja na Zapadnoj obali - nelegalna, legalna ili nelegitimna?Izrael je demontirao svoja naselja u Gazi nakon što se jednostrano povukao sa te teritorije 2005. nakon 38 godina okupacije. Enklava je ostavljena pod kontrolom palestinskih vlasti, a Hamas je preuzeo kontrolu 2007. nakon pobjede na izborima održanim 2006. i brutalne borbe za vlast sa svojim glavnim rivalom Fatahom.
Dok je Netanjahu rekao da Izrael "nema namjeru da trajno okupira Gazu ili raseli civilno stanovništvo", ostala su pitanja o tome kako će izgledati budućnost enklave nakon što izraelski rat protiv Hamasa završi.
Od početka rata, Netanjahu je konstantno balansirao u pokušajima da održi podršku administracije američkog predsjednika Joe Bidena i istovremeno upravlja najdesničarskijom vladom u istoriji Izraela nakon što je formirao koaliciju koja zavisi od ekstremističkih političara koji zagovaraju naseljavanje.
Iako je hiljade ljudi podržale konferenciju u Jerusalimu, nedavna anketa koju je početkom decembra proveo Hebrejski univerzitet pokazala je da se više od polovine Izraelaca protivi aneksiji Pojasa Gaze i ponovnom uspostavljanju naselja koja su demontirana 2005. tokom izraelskog povlačenja, napisao je NBC News pozivajući se na Times of Israel.
U anketi u kojoj je učestvovalo više od 1.800 ljudi, 56 posto Izraelaca reklo je da je protiv te politike, dok je 33 posto bilo za, a 11 posto je bilo neodlučno.