Autor: Abubakar Siddique
Ratovi koje Izrael vodi u Pojasu Gaze i Libanu pogoršali su njegove odnose s Evropom, njegovim tradicionalnim saveznikom.
Evropske zemlje kritikovale su Izrael zbog njegove razorne vojne kampanje u palestinskoj enklavi u proteklih godinu dana i destruktivnog bombardovanja i kopnene invazije na Liban.
Pozivi za uvođenje embarga na oružje protiv Izraela, sankcije protiv članova krajnje desnice u izraelskoj vladi, te zahtjevi za preispitivanjem trgovinskog sporazuma Evropske unije s Izraelom sve su češći, piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RSE) na engleskom jeziku.
Pier Camillo Falasca, viši saradnik u institutu Euro-Gulf Information Centre u Rimu, opisao je trenutne odnose Izraela i Evrope kao "najgore stanje u historiji".
Rastuće napetosti
U maju su Španija, Irska i Norveška službeno priznale palestinsku državu, što je izazvalo oštar odgovor Izraela. Pridružile su se osam drugih zemalja iz 27-članog bloka koje već priznaju Palestinu.
Ovaj uglavnom simboličan potez bio je usmjeren na skretanje pažnje na pregovore o okončanju sukoba između Izraela i palestinske organizacije Hamas, koju su Sjedinjene Američke Države i Evropska unija označili kao terorističku grupu.
Ranije ovog mjeseca, italijanska premijerka Giorgia Meloni otkrila je da je zemlja uvela embargo na oružje Izraelu od invazije na Gazu u oktobru 2023. Italija je treći najveći dobavljač oružja Izraelu.
Samit lidera Evropske unije u Briselu, Belgija 17. oktobar 2024.
Izrael je napao Gazu nekoliko sedmica nakon što je Hamas izveo napad bez presedana u kojem je ubijeno oko 1.200 Izraelaca.
Francuski predsjednik Emmanuel Macron ranije ovog mjeseca pozvao je na obustavu isporuke oružja Izraelu. Pariz je uveo ograničenja na izvoz nekih vrsta oružja i municije Izraelu.
Po prvi put, EU je u julu sankcionisala nekoliko izraelskih naseljenika zbog "ozbiljnih i sistematskih kršenja ljudskih prava" protiv Palestinaca na okupiranoj Zapadnoj obali i blokiranja humanitarne pomoći Gazi.
U međuvremenu, neki evropski lideri su pozvali EU da preispita svoj Sporazum o pridruživanju s Izraelom, tvrdeći da Izrael krši klauzulu o ljudskim pravima u Gazi.
Velika Britanija, koja nije članica EU, saopštila je da razmatra sankcionisanje nekih izraelskih ministara iz krajnje desnice.
'Apsolutno iracionalno'
Falasca je rekao da je enorman broj žrtava u izraelskom ratu u Gazi – gdje je, prema palestinskim zvaničnicima, poginulo preko 42.000 ljudi, uglavnom civila – promijenio javno mišljenje u Evropi.
Mnogi na kontinentu, kaže on, smatraju izraelski rat "nesrazmjernim i apsolutno iracionalnim."
Mnogi Evropljani, kazao je, smatraju da je izraelski premijer Benjamin Netanyahu mogao primijeniti "humanitarniju, racionalniju strategiju u borbi protiv Hamasa bez uništavanja cijelog teritorija Gaze", od koje je većina u ruševinama.
Falasca je rekao da je prekretnica za mnoge evropske zemlje bio izraelski napad na pripadnike mirovnih snaga UN-a u južnom Libanu, u kojem su neki povrijeđeni. Trupe iz Francuske, Italije, Irske i Španije dio su Privremenih snaga Ujedinjenih naroda u Libanu (UNIFIL).
Dana 19. oktobra, 16 ministara odbrane EU pozvalo je na primjenu "maksimalnog političkog i diplomatskog pritiska na Izrael" kako bi se spriječili daljnji napadi.
Vojnici Indijskog bataljona Privremenih snaga Ujedinjenih naroda u Libanu (UNIFIL) stoje uz ogradu od bodljikave žice koja označava granicu između Libana (u prednjem planu) i Izraela (u pozadini), 21. jula 2023.
Nimrod Goren, viši saradnik za izraelske poslove u institutu Middle East Institute u Vašingtonu, rekao je da su masovni protesti u Evropi i pozivi na bojkot Izraela u akademskim i kulturnim krugovima stvorili dojam da se "nešto mijenja".
Međutim, "na vladinom nivou, uticaj je manji nego što vidite u neformalnim prostorima", kazao je.
Cohen je rekao da su članice EU duboko podijeljene oko pitanja ukidanja ili ograničavanja slobodnog trgovinskog sporazuma s Izraelom. Kazao je da moćne evropske zemlje, poput Njemačke, i dalje snažno podržavaju Izrael.
Falasca je rekao da su konflikti i rastuće tenzije na Bliskom istoku direktno uticali na Evropu, uključujući ometanje međunarodnog pomorskog saobraćaja i povećanje cijena nafte.
"EU i evropske vlade shvataju da moraju biti proaktivnije na Bliskom istoku nego što su to bile u prošlosti", rekao je Falasca.