Izbor novog vodstva Evropske unije otvorio je nove sporove nakon izbora koji su donijeli fragmentirani Evropski parlament, pišu svjetski mediji i ukazuju da su po pitanju nasljednika šefa Evropske komisije Žan-Kloda Junkera (Jean-Claude Juncker) najveće tenzije između Francuske i Njemačke.
Osim predsjednika komisije, lideri Unije trebaju ponuditi imena kandidata za vodeće pozicije u Evropskom vijeću, parlamentu i Evropskoj centralnoj banci, kao i za visokog predstavnika za vanjske poslove, uzimajući u obzir rezultate parlamentarnih izbora, ali i geografski, demografski i politički balans, a važno pitanje je i kako povećati broj žena na rukovodećim pozicijama EU, pišu mediji.
Žustre debate nakon loših izbornih rezultata
Lideri članica EU počeli su žustru debatu o novom vodstvu Unije u pokušaju oporavka pošto su neki od njih kažnjeni na izborima prošle sedmice, ali su se odmah suočili s mogućnošću dugačkih pregovora, piše Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).
Glasači su na izborima odbacili mnoge nacionalne političke partije koje su dominirale u odlučivanju na nivou EU, ali su Briselu dali novu šansu da se pokaže hoće li moći da odgovori na njihove brige, ocjenjuje američki list i ističe da se zagovornici snažne Evropske unije suočavaju s pritiskom da pokažu rezultate.
Lideri su na večeri u utorak u Briselu osjetili ukus mogućnosti dugih pregovora oko izbora ljudi koji bi trebalo da vode Uniju s brojnim političkim i ekonomskim izazovima. Volstrit džurnal piše da se razgovaralo o kvalifikacijama, političkim saveznicima, zastupljenosti velikih i malih zemalja, kao i različitih regiona, ali i o rodnoj zastupljenosti.
Na teškoće u pregovorima ukazuju i nejasnoće šta obuhvata paket funkcija. Volstrit džurnal ukazuje da lideri formalno ne biraju predsjednika Evropskog parlamenta, ali da su njemačka kancelarka Angela Merkel i holandski premijer Mark Rute (Rutte) na svoju listu uključili tu funkciju koja je ranije bila utješna nagrada za region ili partiju za koju su mislili da su manje zastupljeni.
Većina proevropskih partija u Evropskom parlamentu je navela da želi da šef Evropske komisije bude izabran među kandidatima koji su predvodili stranačke blokove u predizbornoj kampanji, ali se pojedini lideri ne slažu tvrdeći da zakoni EU nalažu da je odluka na samim liderima, piše list i dodaje da izbor u Evropskom parlamentu komplikuju sumnje o kandidatu desnog centra Manfredu Veberu (Weber) - lider portugalskih socijalista je rekao da ne vidi okolnosti pod kojima bi njemački kandidat vodio Komisiju.
Njemačka vs. Francuska
Nakon trosatne radne večere lidera EU u Briselu na kojima su razgovarali o nasljednicima Junkera i Donalda Tuska, predsjednika Evropske komisije i Evropskog vijeća, produbljene su podjele između Njemačke i Francuske koje imaju različite stavove o kandidatima za vodeće evropske funkcije, piše britanski list Gardijan (The Guardian).
Njemačka kancelarka Angela Merkel je unatoč izraženoj sumnji Emanuela Makrona (Emmanuel Macron), branila svoju podršku Veberu, njemačkom zastupniku u Evropskom parlamentu kojeg je za predsjednika Evropske komisije predložila Evropska narodna stranka (EPP) čiji je šef, ističe Gardijan i dodaje kako se kao kandidati za nove lidere evropskih institucija spominju i Francuz Mišel Barnije (Michel Barnier), glavni pregovarač EU za Bregzit (Brexit), također iz EPP-a, potom socijaldemokrata Frans Timermans (Timmermans), bivši holandski ministar vanjskih poslova i potpredsjednik Junkerove komisije, te liberalka Margrete Vestager (Margrethe), bivša danska ministrica finansija i odlazeća komesarka za konkurentnost.
Merkel je rekla da je razgovarala s Makronom licem u lice, i da nije tajna da on ne podržava 'princip vodećeg kandidata', po kojem je EPP i predložila Vebera, a što je prema njenim riječima opravdano s obzirom na to da je odziv građana bio veći od 50 odsto, što je u skladu s trendom u posljednje četiri decenije. U takozvanom "špicenkandidaten (spitzenkandidaten) sistemu“, vodeći kandidat političke grupe koja dobija najveći dio glasova na evropskim izborima je favoriziran za ulogu obavljanja vodećih funkcija izvršne vlasti EU, podsjeća britanski list.
S druge strane, francuski predsjednik Makron je izjavio da želi da u sljedećih pet godina Evropsku uniju predvode dvije žene i dvojica muškaraca i da je osnovno da budu karizmatični, kreativni i sposobni, te da ne želi spominjati imena kandidata “jer ako svi ostanu zaglavljeni u imenima…bićemo blokirani”, prenijela je agencija Rojters (Reuters).
"Ja nisam dio onih što... žele lidere Evropske komisije ili Evropskog vijeća koji ne zasjenjuju nacionalne vođe", rekao je francuski predsjednik nakon večere u Briselu, navodi agencija i dodaje da su francuski zvaničnici za Vebera rekli da je problematično to što on nema političkog iskustva i što ne govori francuski jezik.
Rekli su da, kako navodi Rojters, Makron ne mora nužno tražiti da francuski državljanin dobije posao - uprkos činjenici da se MIšel Barnije često spominje kao mogući kandidat - ali da je znanje francuskog jezika važan zahtjev jer odražava jezičku raznolikost Evrope.
Pozornica za tešku borbu
Razlike između Francuske i Njemačke postavile su pozornicu za tešku borbu o najvišim funkcijama u EU, između nacionalnih lidera i Evropskog parlamenta u predstojećim nedjeljama, ukazuje Fajnenšl tajms (The Financial Times).
Makron je tražio da sljedeći šef Evropske komisije ima "iskustvo" i "kredibilitet" da oživi evropski projekt, što je, ukazuje Fajnenšl tajms, kritika Vebera, dok je Merkel rekla da će raditi na podršci kandidatu Evropske narodne partije. List podvlači da ipak i Pariz i Berlin žele izbjeći krvavu borbu.
Veber je dobio podstrek kada se više lidera u Evropskom parlamentu dogovorilo da predsjednik Komisije treba biti izabran među kandidatima koji su vodili stranačke blokove, ali je to ostavilo otvorena vrata i za Vesteger, koja je vodila kampanju za liberale, kao i za Timermansa koji je predvodio socijaliste.
Makron je rekao da dobar rezultat nove alijanse liberala i centrista, koja je dobila preko 100 poslanika, mora biti odražen u debati o najvišim pozicijama. Istovremeno, njegova liberalna grupa u parlamentu, ukazuje Fajnenšl tajms, nije potpisala zajedničko saopštenje parlamenta, ponavljajući da je 'sistem vodećeg kandidata' manjkav dok nema transnacionalnih izbornih lista.
Moć odlazeće kancelarke
Fragmentirani rezultati evropskih izbora zakomplikovali su ionako težak proces izbora vodećih ljudi EU, ocjenjuje kolumnista Blumberga (Bloomberg) Leonih Beršidski koji ukazuje da proces ima tri dimenzije - lične sukobe među evropskim liderima, dramu oko pravljenja koalicija u novom sazivu parlamenta i natezanja između dvije evropske institucije s najvećim političkim legitimitetom.
Ishod ove borbe će biti barometar koliko moći ima odlazeća njemačka kancelarka, ali, još važnije, odlučiće da li se EU može nametnuti u rastućem trgovinskom sukobu između SAD i Kine, ističe kolumnista Blumberga.
Dosadašnji šef Komisije Junker je izabran u "špicenkandidaten" procesu u kojem blok s najviše mjesta u Evropskom parlamentu prvi dobija šansu, navodi Beršidski i objašnjava da nacionalni lideri u Vijeću Evrope onda odobravaju koga će parlament potvrditi. Time je relativno neefikasan parlament postavljen nasuprot nacionalnih lidera, sada prije svega Makrona koji želi da odbaci sistem vodećeg kandidata.
Po takvom sistemu Veber bi bio prvi izbor kao kandidat Evropske narodne partije, ali postoje dva problema. Prvo, ukazuje Beršidski, nije voljen, slab je govornik bez velikih ideja i otjelovljenje je slike dosadnog konzervativca, što objašnjava što se Makron, s vizijom snažne EU, protivi njegovoj kandidaturi. Drugi problem je institucijonalan, pošto je Evropska narodna partija sada slabija nego prije pet godina.
Kao drugi kandidat se pominje Barnije čijim radom kao glavnog pregovarača o Bregzitu su mnogi, pa i sama Merkel, zadovoljni. On je i Francuz što bi bilo prihvatljivo Makronu, a i kao bivši ministar ekologije u francuskoj vladi mogao bi biti drag Zelenima. Nešto slabija kandidatkinja je Margret Vesteger koja se iskazala kao komesarka za konkurenciju u borbi protiv američkih tehnoloških kompanija.
Pitanje je međutim, ukazuje Beršidski, šta se može ponuditi da Merkel odustane od Vebera, a jedna mogućnost je da predsjednik njemačke centralne banke Jens Vajdman (Weidmann) dođe na čelo Evropske centralne banke.