Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Tri hiljade ljudi izašle su u 5. decembra uveče u Bukureštu na protest za ostanak Rumunije u Evropskoj uniji (EU) i NATO-u, uprkos tome što je ekstremno desničarski proruski kandidat Călin Georgescu ušao u drugi krug predsjedničkih izbora pored Elene Lasconi. U međuvremenu, EU je naredila zamrzavanje podataka s TikToka usred optužbi za rusko miješanje u izbore u Rumuniji.
- Amnesty International optužio je Izrael za genocid nad Palestincima u Pojasu Gaze u izvještaju objavljenom u četvrtak, rekavši da je izraelska vojska namjerno počinila ratne zločine. Organizacija za ljudska prava, u izvještaju na 300 stranica izjavila je da je tokom izraelske ofanzive vojska namjerno donijela patnju i razaranje ljudima koji žive u Gazi.
- Predsjednik Francuske Emmanuel Macron izjavio je da će ostati na dužnosti do kraja mandata 2027. godine i najavio imenovanje novog premijera u narednim danima. Premijer Michel Barnier podnio je ostavku nakon što su krajnje desni i lijevi poslanici oborili njegovu vladu, produbljujući političku krizu.
RSE Intervju
Rusija ne želi nezavisnu Bosnu i Hercegovinu u Evropskoj uniji, te želi zadržati kapacitete da je politički i ekonomski ucjenjuje, izjavio je Michael Murphy, ambasador Sjedinjenih Američkih Država u Bosni i Hercegovini, u intervjuu za Radio Slobodna Evropa (RSE). Murphy je takođe podsjetio da je Rusija i ranije znala koristiti energetiku kao oružje, te da je potrebno što prije usvojiti zakon o Južnoj interkonekciji da bi se BiH riješila zavisnosti od ruskog gasa.
Pročitajte i intervju s Mišom Bojović, istraživačicom organizacije Transparentnost Srbija (TS) koja ocjenjuje da bez rješavanja problema korupcije Srbija ne može u Evropsku uniju. "Borba protiv korupcije u Srbiji trebalo bi da se provodi mnogo brže nego što se to sada čini. Ne može se reći da je Srbija na dobrom putu jer posljednjih nekoliko godina nazaduje u ovoj oblasti", kazala je Bojović.
Balkan na RSE
Izvještaj o protestima u Srbiji bez izjava učesnika protesta, prenošenje isključivo izjava državnih zvaničnika – ovako je javni servis Radio-televizija Vojvodina izvještavao prethodnih dana u informativnoj emisiji Dnevnik o događajima nakon tragične pogibije 15 ljudi na Željezničkoj stanici u Novom Sadu. Radio Slobodna Evropa (RSE) analizirao je priloge koje je pokrajinski javni servis emitovao u Dnevniku u periodu od 21. novembra do 3. decembra, a koji se odnose na hapšenja, proteste i blokade fakulteta na kojima se tražila odgovornost za ovu nesreću. RSE je analizirao ovaj period jer ranije emisije nisu javno dostupne na sajtu RTV-a.
Uprava Filozofskog fakulteta u Novom Sadu odbacila je u četvrtak zahtjev grupe studenata da se pridruži blokadi te visokoškolske ustanove. Inače, više od deset državnih fakulteta u tri univerzitetska grada u Srbiji nalaze se u blokadi, što znači da je na tim visokoškolskim ustanovama obustavljena nastava. Do blokada fakulteta došlo je oko mjesec dana nakon pada nadstrešnice na Željezničkoj stanici u Novom Sadu 1. novembra, nesreći u kojoj je stradalo 15 ljudi. Pročitajte koji su to fakulteti u blokadi i zašto?
Srbija je u posljednjih pet godina izručila Kini pet državljana te zemlje, pokazuju podaci Ministarstva pravde Srbije koje je dobio RSE. I dok je javnost bila upoznata sa jednim slučajem iz 2021., novi podaci otkrivaju širi obim saradnje. Ugovor o izručenju između Srbije i Kine, koji tek treba da bude ratifikovan, mogao bi dodatno učvrstiti veze Beograda i Pekinga oblasti pravosudne saradnje. Ugovor o izručenju jedan je od 28 sporazuma koji su potpisani u maju tokom posjete predsjednika Kine Si Đinpinga Beogradu kada se sastao sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem.
Premijer Kosova Albin Kurti doputovao je u Sarajevo kako bi u petak učestvovao u sesiji Asocijacije nezavisnih intelektualaca Krug 99, gdje će govoriti o odnosima u regiji. Njegova posjeta izazvala je reakcije ministara iz Republike Srpske koji su bojkotovali sjednicu Vijeća ministara BiH.
Mitropolit SPC-a u Crnoj Gori Joanikije odlikovao je Milorada Gogića, bivšeg predsjednika Ustavnog suda, Ordenom Svetog Petra Drugog. Gogić je bio na čelu Suda kada su odbijene žalbe na Temeljni ugovor između Crne Gore i SPC-a, potvrdivši njegovu ustavnost. Trenutno je saradnik Andrije Mandića, lidera proruskog Demokratskog fronta.
Prosrpske partije u Vladi Crne Gore u kontinuitetu rade na ostvarivanju agende svesrpskog unitarizma, ističe se u studiji Digitalnog forenzičkog centra (DFC). Iz DFC ističu da taktikama predlaganja zakona o stranim agentima i izmjenama zakona o crnogorskom državljanstvu, istorijskim revizionizmom i manipulacijama državnim simbolima ove partije teže da redefinišu Crnu Goru kao dominantno srpski nacionalni entitet.
Čečenka Selima Khadisova, koju je Rusija tražila zbog sumnje na terorizam, puštena je iz ekstradicionog pritvora u Tuzli, potvrdila je za RSE Tea Pokrajčić iz Kuće ljudskih prava. Sud BiH pravosnažno je odlučio da ne postoje uslovi za njeno izručenje Rusiji, čime je okončan dvomjesečni pritvor.
Svijet
Američki predsjednik Joe Biden pomilovao je sina Huntera nekoliko dana prije presude za posjedovanje oružja i porezne optužbe, uprkos ranijim izjavama da to neće učiniti. Pomilovanje, objavljeno 1. decembra, oslobađa Huntera od krivičnih djela počinjenih između 2014. i 2024., uključujući vrijeme kada se pridružio upravi ukrajinske kompanije Burisma Holdings u maju 2014., neposredno nakon što je ukrajinski predsjednik Viktor Janukovič svrgnut s vlasti tokom protesta na Euromajdanu. Hunterov poslovni partner Devon Archer pridružio se Burismi mjesec ranije, dok je Ujedinjeno Kraljevstvo zamrzlo 23 miliona dolara na računima kompanije zbog sumnje na pranje novca.
Sirijski pobunjenici ušli su u Hamu, primoravši vladine snage na povlačenje iz grada, saopštilo je Ministarstvo odbrane Sirije. U cilju zaštite civila, vojne jedinice su premještene izvan grada, dok vlasti obećavaju da će ponovo preuzeti kontrolu nad područjima koja su zauzele pobunjeničke snage.
Iran je usvojio novi zakon o hidžabu koji uvodi drakonske kazne, uključujući zatvor, novčane kazne i zabrane putovanja. Zakon je izazvao osude javnosti, aktivista, pa čak i vjerskih starješina, koji upozoravaju da je neprimjenjiv i da će produbiti otpor prema vjerskim pravilima u zemlji.
Šta ima još...
- Kasanof u Skoplju potvrdio američku podršku makedonskoj vladi
- Evropski ekonomski i socijalni komitet ocenio da bi zakon o stranim agentima ugrozio EU put Srbije
- Migrantska ruta prema Mađarskoj praktično zatvorena, krijumčari traže druge, tvrdi Dačić
- Uhapšen nastavnik gitare u Tuzli, osumnjičen za pedofiliju
- Na protestima u Gruziji uhapšen Zurab Datunašvili, bivši reprezentativac Srbije
- Policija New Yorka objavila nove slike osobe koju sumnjiči za ubistvo šefa kompanije za zdravstveno osiguranje
- Meksiko ne želi deportovane iz SAD-a koji su porijeklom iz drugih zemalja
- Predsjednik Južne Koreje pod istragom zbog pokušaja nametanja vanrednog stanja
Toliko za danas. Pozdrav do ponedjeljka ujutro uz karikaturu Predraga Koraksića Coraxa.
Karikaturista Predrag Koraksić Corax stalni je saradnik Radija Slobodna Evropa i jednom sedmično objavljujemo njegov komentar političkog života Srbije bez riječi.
Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!