Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Strane diplomate, među kojim i iz BiH, na sigurnom su nakon što je u Pakistanu konvoj vozila u kojem su se nalazili nagazio na minu 22. septembra, javili su novinari Radija Slobodna Evropa iz Pakistana. "Tačno je da je jedan naš diplomata bio u konvoju ali nije bio životno ugrožen i sada je na sigurnom", naveli su iz Ministarstva vanjskih poslova BiH na upit RSE.
- Izrael i libanski ekstremistički Hezbolah razmjenjivali su žestoku vatru u nedjelju, 22. septembra - izraelski ratni avioni izveli su najintenzivnije bombardovanje rata širom juga Libana u posljednjih godinu dana, dok je Hezbolah preuzeo odgovornost za raketne napade na vojne ciljeve na sjeveru Izraela. SAD se zalažu za diplomatsko rješenje za okončanje napada Izraela i Hezbolaha. Generalni sekretar UN Antonio Guterres izrazio je zabrinutost da će Liban postati "druga Gaza".
Balkan na RSE
Kancelarija, računar, pristup službenom civilnom registru i oko četiri godine vremena. Vjeruje se da su ovi uslovi bili potrebni kako bi službenik u opštini Mamuša po imenu Murat Šalja nezakonito izdao državljanstvo Kosova za 124 osobe, navodi se u optužnici podignutoj protiv njega 9. septembra. Sada već bivšeg službenika u ovoj opštini, Murata Šalju, Tužilaštvo u Prizrenu optužuje za falsifikovanje službenih dokumenata.
Pročitajte kako na djelu izgleda "Portal kombat" na Balkanu. Radi se o mreži sajtova pod nazivom "Pravda", čiji broj raste i koji prenose sadržaj čiji je izvor Kremlj. Operaciju je otkrila francuska državna agencija Viginum koja istražuje manipulacije na digitalnim platformama, u izvještaju iz februara ove godine. Radio Slobodna Evropa (RSE) je prateći nalaze francuske agencije o "Portal kombatu", identifikovao da se dezinformaciona akcija krajem marta proširila pokretanjem portala na albanskom, bosanskom, makedonskom i srpskom jeziku.
Trgovinska razmjena Srbije sa Rusijom, zemljom koja se nalazi pod zapadnim sankcijama i izolacijom zbog invazije na Ukrajinu, u padu je od 2022. U prvih šest mjeseci ove godine ta razmjena iznosila je 1,5 milijardi američkih dolara čime je opala u odnosu na isti period prošle godine za skoro 17 posto. To pokazuju podaci Republičkog zavoda za statistiku Srbije koje je analizirao RSE.
U proteklih deset godina, na migrantskoj ruti ka Evropskoj Uniji (EU) preko Balkana nestalo je više od 360 ljudi, pokazuju podaci Međunarodne organizacije za migracije. Srbija se nalazi na toj ruti i ljudi u pokretu, bježeći od rata i siromaštva, prolaze kroz nju u pokušaju da se domognu država EU. Često su na tom putu primorani da plaćaju mrežu krijumčara koji ih ilegalno prevoze preko granica, što neretko rezultira velikim nesrećama. Jedna od posljednjih na teritoriji Srbije dogodila se krajem avgusta.
Nakon što je ugrozila isplatu evropskog novca, poslavši 17. septembra nepotpun dokument o reformskoj agendi, potreban za isplatu novca, Bosna i Hercegovina očekuje da joj u Briselu "progledaju kroz prste". Ministar komunikacija i transporta BiH, Edin Forto, rekao je da je još ranije iz Brisela stiglo upozorenje "nemojte misliti da će vam 75 posto usaglašenosti donijeti pozitivan signal iz Brisela". U infografici pogledajte koliki je budžet Plana rasta EU za države Zapadnog Balkana.
U videu pogledajte zbog čega mladi ljudi u Bosni i Hercegovini sve manje učestvuje u izbornom procesu. O tome koliko su mladi u BiH politički pismeni pogledajte u novom magazinu TV Liberty.
Ministri iz albanskih i bošnjačkih partija napustili su 19. septembra sjednicu Vlade Crne Gore, na kojoj je po hitnom postupku data saglasnost za podizanje spomenika pokojnom mitropolitu Srpske pravoslavne crkve Amfilohiju. Kao razlog za napuštanje, manjinske partije su navele mitropolitove kontroverzne izjave o albanskom i muslimanskom stanovništvu. Rekordnu efikasnost u odlučivanju Ministarstva i Vlade doveli u vezi sa predstojećim vanrednim izborima u Podgorici 29. septembra.
Rat u Ukrajini
Dokumenti do kojih je došao konzorcijum evropskih medija dostavljeni su Schemes, istraživačkoj jedinici Ruskog servisa RSE, ističu interno poslovanje Agencije za socijalni dizajn, kompanije sa sjedištem u Moskvi za koju Sjedinjene Države kažu da je vodila propagandnu kampanju po nalogu Kremlja. Gomila dokaza iz ruske kampanje dezinformacija otkriva kako je Moskva nastojala da diskredituje Ukrajinu i zapadne vlade koje je podržavaju, istovremeno pokušavajući da pojača podršku krajnje desnim političkim partijama u Evropskoj uniji, piše redakcija RSE na engleskom jeziku.
Više oružja Ukrajini ili postizanje mirovnog sporazuma? Kakvi su stavovi američkih predsjedničkih kandidata Donalda Trumpa i Kamale Harris o ratu Rusije u Ukrajini, pogledajte u videu.
U ruskim zračnim napadima na stambenu četvrt u Harkivu ranjeno je više od 20 osoba, saopštili su ukrajinski zvaničnici. Dvadeset jedna osoba je ranjena, prenosi AP, pozivajući se na saopštenja lokalnih vlasti. Ovo je bio drugi uzastopni zračni napad na stambene četvrti u Harkivu.
U gradu Selidove u Donbasu, ukrajinska odbrana odbija ruske napade koristeći haubicu zvanu Violeta, koju su zarobili od ruskih trupa prije dvije godine. Obišla ih je ekipa Current Time-a.
Nova kuća, izgrađena vrhunskom tehnologijom, 3D štampačem, postaje dom jedne ukrajinske porodice. Natalija Berjozova izgubila je muža i dom u kijevskom predgrađu Irpin na početku ruske agresije. U videu pogledajte kako su sada ona i dvije ćerke dobile novu kuću, zahvaljujući humanitarnim organizacijama.
Svijet
Skoro tri mjeseca nakon što su prijevremeni opći izbori doveli do raspuštanja parlamenta, francuski predsjednik Emmanuel Macron predstavio je novu vladu koja označava snažan pomak udesno. Uprkos partnerstvu između Macronove centrističke stranke i desnice, parlament će se i dalje morati oslanjati na podršku drugih stranaka za usvajanje zakona. Nova vlada se suočava s dva izazova u narednim sedmicama: rizikom od izglasavanja nepovjerenja i kratkim budžetskim rokom. To dolazi u trenutku kada Evropska unija upozorava Francusku o njenom rastućem dugu, koji sada daleko premašuje pravila Brisela, pišu svjetski mediji.
Pročitajte kako su strahovi od sovjetske invazije u Rumuniji inspirisali 'najbolji put na svijetu'. Nekoliko sati pošto su sovjetski tenkovi upali u Čehoslovačku u avgustu 1968. godine, rumunski komunistički diktator Nicolae Ceausescu osudio je invaziju pred hiljadama ljudi u centru Bukurešta. Razbijanje Praškog proljeća, izjavio je on, predstavlja "ozbiljnu opasnost za mir u Evropi i za izglede za svjetski socijalizam".
Šta ima još...
- Broj žrtava u Gazi od početka rata premašio 41.000
- Više od 50 poginulih u eksploziji u rudniku u Iranu
- Četvoro ubijenih u masovnoj pucnjavi u američkoj državi Alabami
- Moskva neće na drugi ukrajinski mirovni samit
- Majke, žene, djeca ruskih vojnika protestuju, traže demobilizaciju
- Usvojen UN 'Pakt za budućnost', za izazove od klime do vještačke inteligencije
- Švicarci na referendumu odbacili prijedloge o biodiverzitetu i reformi penzija
- Zemljotres u centralnoj BiH, 4,4 po Richteru
Za kraj pogledajte video: 'Sestrinstvo' među umjetnicama Street Art festivala u Beogradu.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro!
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!