Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Predsjednik SAD Joe Biden ocijenio je da se premijer Izraela Benjamin Netanjahu ne trudi dovoljno da bi se postigao sporazum o oslobađanju talaca i prekid vatre, u ratu sa palestinskim pokretom Hamas, kojeg SAD i EU smatraju terorističkim. Izrael sada potresaju protesti zbog načina na koji izraelska vlada pristupa pregovorima.
- Ruski predsjednik Vladimir Putin stigao je 2. septembra u zvaničnu posjetu Mongoliji koja je, kao članica Međunarodnog krivičnog suda (ICC), obavezna da ga uhapsi po potjernici tog suda. Zvanična posjeta, tokom koje će se 3. septembra sastati s mongolskim liderom Uhnaginom Hurelsuhom, prva je Putinova posjeta nekoj zemlji članici ICC otkako je prije skoro 18 mjeseci izdat nalog za njegovo hapšenje pod optužbom za ratne zločine u Ukrajini.
- Iz Evropske unije (EU) ponovo su upozorili kosovske vlasti da će "neuspjeh strana u deeskalaciji tenzija imati posljedice", a nakon što su uz pomoć kosovske policije zatvorene paralelne srpske institucije na sjeveru Kosova.
RSE Intervju
Jedino što vam preostaje je da ojačate državu, da se pozabavite vladavinom prava i izgradite ekonomiju. I kao djelimično Hrvatska, i kao baltičke države da ljudi počnu da vam se vraćaju, kaže u intervjuu za Radio Slobodna Evropa (RSE) Jana Lolić Šindelková, nova ambasadorica Češke Republike u Bosni i Hercegovini."Pitanje nije koliko pokušava da ostvari uticaj Moskva. Pitanje je kojim putem želite vi da idete. Pitanje je koji ćete vi put izabrati. To je ono što govorim. Ja vjerujem u put Evropske unije,", kaže ambasadorica Lolić Šindelková.
Charles Kupchan, bivši direktor evropskih poslova u Vijeću za nacionalnu sigurnost Sjedinjenih Država, smatra da su potezi Vlade Kosova na sjeveru zemlje motivirane unutrašnjom politikom, prije izbora u februaru, ali ističe da su opasne za Kosovo. Vlada premijera Albina Kurtija je 30. avgusta zatvorila pet paralelnih srpskih institucija na sjeveru zemlje. Ove poteze Prištine međunarodna zajednica je opisala kao jednostrane i nekoordinirane, kao i da predstavlja sigurnosni rizik.
Balkan na RSE
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić izjavio je kako vlast u Beogradu ne namjerava da preseli Srbe sa Kosova. Odgovarajući na pitanja novinara o sastanku kosovskog premijera Albina Kurtija u Prištini sa predsjednicom Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji Sonjom Biserko i bivšim liderom Lige socijaldemokrata Vojvodine Nenadom Čankom, kao neistinu je okarakterisao njihove navode da Beograd vjerovatno sprema preseljenje Srba sa kosovskog sjevera.
Neregistrovano udruženje "Kopaćemo", koje se zalaže za otvaranje rudnika litijuma u Srbiji, objavilo je "registar ekoloških terorista". Na njemu su aktivisti i poznate ličnosti koje su se javno usprotivile projektu "Jadar" međunarodne kompanije "Rio Tinto". Ljudi koji stoje iza ovog spiska ne otkrivaju identitet, ali pojedini tragovi na internetu sugerišu da bi mogla da postoji veza sajta udruženja "Kopaćemo" i osobe koja je zastupnik zvanično registrovanog udruženja "Jadar i ti", koje je počelo sa radom polovinom avgusta.
Evropska komisija traži od Crne Gore da je "drži u potpunosti obaviještenom o svojim namjerama" prije bilo kakve odluke o dvojnom državljanstvu. To je za Radio Slobodna Evropa kazao portparol EK, navodeći da zemlje članice definišu pravila o državljanstvu vodeći računa o evropskom zakonodavstvu. Testira li dvojno državljanstvo identitet Crne Gore?
Pročitajte zbog čega je devet opština u entitetu Republika Srpska, u kojima je na vlasti Savez nezavisnih socijaldemokrata Milorada Dodika (SNSD) naprasno odustalo od projekata USAID-a "Diaspora Invest" i "Local Governance".
Rat u Ukrajini
Rusija je lansirala bespilotne letjelice, krstareće i balističke rakete na Kijev rano 2. septembra. Krhotine koje su pale povrijedile su najmanje dvije osobe, izazvale požare i oštetile kuće i infrastrukturu, naveo je gradonačelnik prijestolnice.
U fotogaleriji pogledajte kako je izgledala evakuacija u ukrajinskom Pokrovsku uoči ruskih napada.
Pokrovsk je prije rata imao oko 60.000 stanovnika. Danas ih je skoro upola manje.
Nepoznat broj sibirskih beskućnika je među otprilike 190.000 muškaraca koje je Rusija regrutovala ove godine da ratuju u Ukrajini. Novac, patriotizam i želja za svrhom motivišu beskućnike da se pridruže vojsci, ali aktivisti sumnjaju da im borbe u Ukrajini neće omogućiti "normalan život".
Svijet
Na regionalnim izborima u Njemačkoj prvi put nakon Drugog svjetskog rata pobijedila je stranka ekstremne desnice AFD, koja je u istočnoj regiji Tiringiji osvojila oko 33 odsto glasova. U susjednoj Saskoj osvojila je oko 30 odsto, svega procent manje od CDU, koja vodi nacionalnu opoziciju. Njemački kancelar Olaf Scholz nazvao je "gorkim" rezultate dvaju regionalnih izbora koji su donijeli velike pobjede krajnje desnice.
U posljednjim godinama bilo je mnogo izbornih uspjeha ekstremno-desničarskih populista u Evropi sa strankama koje su se ne tako davno smatrale neprihvatljivima za većinu glasača, koje su završile prve u mnogim zemljama, ušle u vladu, a ponekad ih čak i vodile. Međutim, pitanje je da li je uspjeh Alternative za Njemačku (AfD) u nedjelju bio jedan od simboličnijih, napisao je u Briselskom blogu Rikard Jazwiak.
Ministrica vanjskih poslova Slovenije Tanja Fajon otvorila je 2. septembra ovogodišnji Bledski strateški forum ukazujući da na veliki broj kriza i konflikata u svijetu odgovor mora biti politika i diplomatija. U kontekstu rastuće krize na Bliskom istoku Fajon je pozvala na priznanje Palestine kao suverene države i podršku rješenju sa dvije države. Također je pozvala Rusiju da zaustavi agresiju na Ukrajinu i dodala da podrška Evropske unije Kijevu ostaje odlučna.
Premijer Albanije Edi Rama, premijer Slovenije Robert Golob, predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen i slovenačka predsjednica Nataša Pirc Musar sjede na dan otvaranja Bledskog strateškog foruma za 2024. godinu, u Sloveniji, 2. septembra 2024.
Šta ima još...
- Vulin ide na sastanak sa Putinom
- Beograd i Podgorica razgovarali o rekonstrukciji pruge Beograd-Bar
- Estonac Aivo Orav preuzeo vođenje Kancelarije EU na Kosovu
- U školama u Srbiji biće prisutno 2.388 policajaca
- Novim zakonom ukida se zabrana nuklearki u Srbiji, kaže ministarka energetike
- U Beogradu počela 'Nedelja ponosa'
- Velika Britanija ukida dio dozvola za izvoz oružja u Izrael
- Europoslanik, političar grčke manjine, pušten iz zatvora u Albaniji
- Armenija uhapsila aktivisticu na zahtjev Lukašenkovog režima
- Najmanje šestero ljudi poginulo u samoubilačkom napadu u Kabulu
- Papa Franjo kreće na najduže putovanje u inostranstvo
Za kraj, pogledajte video o tome kako se više od 100 tona mrtve ribe nakupilo u i oko luke Volos u centralnoj Grčkoj, nakon masovnog pomora povezanog sa ekstremnim klimatskim fluktuacijama.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!