Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Aktuelni američki predsjednik, demokrata Joe Biden, i republikanski kandidat i bivši šef države, Donald Trump, suočili su se oči u oči tokom prve debate u kampanji za novembarske izbore, koju je organizovala televizija CNN u Atlanti.
- Ispred Osnovnog suda u Prištini 28. juna se očekuje izricanje presude u slučaju ubistva srpskog opozicionog političara Olivera Ivanovića, protiv lica koje Specijalno tužilaštvo tereti da su bili dio kriminalne grupe koja je učestvovala u pomaganju i organizaciji ovog atentata.
- Potpredsjednik Vlade Srbije i ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić saopštio je u četvrtak da je Ministarstvo unutrašnjih poslova donijelo naredbu da se prekine javno okupljanje "Miredita, dobar dan". Festival zvanično nije ni počeo, pošto je otvaranje bilo zakazano za 27. juni predveče u Dorćol Platzu, ali su se satima uoči otvaranja ispred tog lokala okupila veća grupa desničara i navijača. Zabranom festivala u Beogradu država je stala na stranu huligana, saopštili su organizatori manifestacije koja predstavlja savremenu umjetničku scenu Kosova i Srbije.
Nakon što je policija saopštila da je festival zabranjen, okupljeni su zapalili baklje i ispalili vatromet.
RSE Intervju
Charles Kupchan, bivši direktor za evropske poslove u Vijeću za nacionalnu sigurnost Sjedinjenih Država, kaže da kosovski premijer Albin Kurti nije trebalo da odbije da razgovara sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem na sastanku održanom 26. juna u Briselu. Tako nešto, prema njegovim riječima, "Kurtiju ne ide na ruku".
"Zato što pod jednim predstavlja Kosovo kao tvrdoglaviju stranku, a pod dva, dugoročni sporovi se nikada ne rješavaju ultimatumima", kaže u intervjuu za Radio Slobodna Evropa.
Balkan na RSE
Specijalno tužilaštvo u Crnoj Gori pokrenulo je novu istragu protiv bivšeg glavnog Specijalnog tužioca Milivoja Katnića zbog postojanja sumnje da je izvršio krivično djelo ratni zločin protiv civilnog stanovništva. U nalogu za istragu se navodi da je Katnić tokom sukoba na području Cavtata, Opštine Konavle u Hrvatskoj tokom rata 1991- 92. postupao suprotno Ženevskoj konvenciji o zaštiti građanskih lica. Katnić se nalazi u pritvoru od 14. aprila ove godine. Osumnjičen je za zloupotrebu službenog položaja i učešće u kriminalnoj organizaciji.
U Leposaviću na sjeveru Kosova uhapšena je osoba pod sumnjom da je počinila "ratni zločin protiv civilnog stanovništva" tokom rata u regionu Đakovice.
Policija Kosova je u saradnji sa tamošnjom obavještajnom agencijom identifikovala dvije lokacije na sjeveru države na kojima su bile postavljene nadzorne kamere. Zamjenik direktora policije za region sjever, Veton Elshani tvrdi da su kamere bile kamuflirane kako bi "pratile kretanje građana, institucija Kosova i međunarodno prisustvo na sjeveru".
Nakon izbora u Sjevernoj Makedoniji, romska zajednica za sada ostaje politički zanemarena sa učešćem u zakonodavnoj i izvršnoj vlasti. Nijedan romski poslanik nije ušao u parlament, a u Vladi su dobili ministarstvo bez resora usmjereno na provođenje "Dekade Roma".
U javnom diskursu Srbije dominira govor mržnje, rekli su iz Evropske komisije protiv rasizma i netolerancije (ECRI) i posebno upozorili na govor mržnje prema Romima i drugim etničkim manjinama, pripadnicima LGBTI zajednice, kao i izbjeglicama i migrantima. Pročitajte i Ombudsman Srbije pozvao na jaču institucionalnu podršku LGBTI osobama.
Novinar i univerzitetski profesor iz Novog Sada Dinko Gruhonjić ovogodišnji je dobitnik Nagrade za ljudska prava njemačkog grada Vajmara, saopštili su 27. juna Društvo za ugrožene narode i Reporteri bez granica.
Ambasador Sjedinjenih Američkih Država u Bosni i Hercegovini Michael Murphy pozvao je u četvrtak lidera Hrvatske demokratske zajednice BiH Dragana Čovića da podrži mjere u Federaciji BiH, koje će okončati ovisnost BiH o ruskom plinu.
Sto deset godina nakon što je Gavrilo Princip ubio austrougarskog prestolonasljednika Franza Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju, djeca u školama Bosne i Hercegovine različito uče o atentatu i čovjeku koji je povukao okidač. Povod Prvog svjetskog rata se kroz razna društveno-politička uređenja različito interpretira i koristi kao sredstvo za promociju ideologije i svjetonazora vladajućih struktura.
Rat u Ukrajini
Rusija je 27. juna zračnim udarima gađala Ukrajinu i granatirala civilna naselja u istočnoj regiji Donjeck na liniji fronta, ubivši najmanje jednu osobu i ranivši 14, saopštili su lokalni zvaničnici.
Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski potpisao je, tokom prvog dana samita Evropske unije u Briselu, bezbjednosne sporazume sa evropskim blokom, Estonijom i Litvanijom.
Moskva je poslala oko 10.000 migrantskih radnika u rat u Ukrajini, saopštio je šef ruskog istražnog odbora Aleksandar Bastrikin. On je, 27. juna na Međunarodnom pravnom forumu u Sankt Peterburgu, rekao da Moskva to čini kako bi migranti počeli da napuštaju Rusiju.
Udaljeno ribarsko naselje na poluostrvu Kamčatka sa oko 650 stanovnika, zajedno s obližnjim selom Ozernovskoje, gotovo je ravnomjerno podijeljeno između etničkih Rusa i potomaka Ukrajinaca koji su dovedeni da rade u fabrikama za preradu ribe početkom 20. vijeka. Tokom gotovo 850 dana od ruske invazije na Ukrajinu u februaru 2022. godine, stanovnici tih sela nisu izvodili nijedan od pro-ratnih rituala koji su preplavili ostatak države.
U video prilogu pogledajte kako ukrajinskim izbjeglicama u Beogradu crtanje pomaže u održavanju veze sa domovinom, ali i borbi sa ratnim traumama.
Svijet
Nešto više od mjesec nakon iznenadne smrti predsjednika Ebrahima Raisija u padu helikoptera, Iranci danas glasaju za svog sljedećeg predsjednika. Prijevremeni izbori dolaze u izazovnom trenutku usred pojačanih regionalnih tenzija zbog izraelskog rata u Gazi dok se Iran bori s ekonomskim uticajem međunarodnih sankcija čije bi se sprovođenje moglo pooštriti s mogućim povratkom Donalda Trumpa na mjesto američkog predsjednika, pišu svjetski mediji.
Američke organizacije za slobodu medija pozvale su u otvorenom pismu predsjednika SAD-a Joe Bidena da izvrši pritisak da se novinarka Radija Slobodna Evropa Alsu Kurmaševa, koja je u ruskom zatvoru od prošle godine, proglasi "nepravedno pritvorenom". Kurmaševa, novinarka iz Praga koja ima dvojno američko i rusko državljanstvo, privedena je 18. oktobra 2023. pod optužbom za kršenje takozvanog zakona o"stranim agentima" i širenje lažnih informacija o ruskoj vojsci.
Čini se da su i NATO i Evropska unija napokon razriješili ko će ih voditi u idućim godinama. Više o novom rukovodstvu EU i NATO-a pročitajte u novom blogu Rikarda Jozwiaka.
Šta ima?
U jutarnjem podcastu o aktuelnostima u BiH poslušajte: Danas kreće sezonski voz iz Sarajeva za Ploče; FERK odlučuje o poskupljenju struje. Ukazati na istorijski značaj Počitelja cilj je koncerta Amire Medunjanin u tom gradu, a domaćin je šef Delegacije EU u BiH, ambasador Johann Sattler.
Šta ima još...
- Španski parlament odbacio inicijativu za priznanje Kosova
- Nije nastavljena sjednica Parlamenta BiH koja je prekinuta prije tri mjeseca
- Čuvari i doktorica zatvora u Padinskoj skeli uhapšeni zbog smrti zatvorenika
- Bugarski predsjednik neće prisustvovati samitu NATO-a zbog razlika oko Ukrajine
- Lukašenko izvršio rekonstrukciju ključnih pozicija u vladi Bjelorusije
- Bolivijska policija uhapsila generala za pokušaj državnog udara
- Sjeverna Koreja testirala svoje projektile sa više bojevih glava
- Ruski satelit se raspao u svemiru, astronauti morali da se sklone iz Međunarodne stanice
- U Pakistanu više stotina umrlih od vrućine
- Beč i dalje najbolji grad za život, Tel Avivu drastično pala ocjena na skali The Economist-a
Za kraj vam preporučujemo foto priču Sjeme Černobila: Kako je rođena prva nuklearna elektrana
Kontrolna tabla nuklearne elektrane Obninsk snimljena 1955. godine.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav doponedjeljka ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!