Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Salko Hadžić i Mensur Nukić dvije su žrtve genocida u Srebrenici, čiji su skeletni ostaci pronađeni ispod fontane u dvorištu brčanskog ljekara Nebojše Mraovića. Ovo je saopšteno njihovim porodicama u Tuzli, 14. februara. Tužilaštvo Bosne i Hercegovine i ljekarska komora Republike Srpske su bez odgovora o sudbini ljekara koji je kosti koristio za vježbu.
- Predsjednik Sobranja Jovan Mitreski raspisao je predsjedničke i parlamentarne izbore u Sjevernoj Makedoniji, pri čemu je prvi krug predsjedničkih izbora zakazan za 24. april, a drugi krug zajedno sa parlamentarnim izborima 8. maja.
- Predsjednik Sjedinjenih Američkih Država Joe Biden čestitao je 14. februara predsjedniku Srbije Dan državnosti i pozvao na pomak u dijalogu o normalizaciji odnosa sa Kosovom u okviru dijaloga pod okriljem Evropske unije (EU). U Nišu je, povodom Dana državnosti, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić predstavio anti-dron sistem Repelent iz Rusije, koji je nabavljen za potrebe Vojske Srbije.
- Narodna banka Srbije (NBS) saopštila je da kosovske vlasti ponovo nisu dozvolile da dinarska sredstva namijenjena isplati plata, penzija, socijalnih davanja i drugih plaćanja uđu na prostor Kosova. Odlukom Centralne banke Kosova od 1. februara euro je jedina valuta za gotovinski i platni promet na Kosovu čime se u praksi ukida upotreba dinara.
RSE intervju
David Kanin, profesor evropskih studija na Univerzitetu Johns Hopkins u SAD, kaže da postupci kosovskog premijera Albina Kurtija "pomažu Srbiji" i "tjeraju da svi zaborave na Banjsku". Kanin se poziva na odluku kojom se zabranjuje korištenje srpskog dinara na Kosovu, kao i na odluku o imenovanju albanskih gradonačelnika u opštinama sa srpskom većinom na sjeveru Kosova.
"Amerikanci ne žele da Kurti radi stvari koje izazivaju probleme u regionu za koji Zapad zaista želi da bude tih, dok se on bavi svim ostalim što se dešava u svijetu", kaže Kanin u intervjuu za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Balkan na RSE
Prvi put od početka invazije na Ukrajinu, jednoj srpskoj firmi prijete sankcije Evropske unije zbog "podržavanja ratnih napora Rusije". Pred dvogodišnjicu invazije očekuje se da EU usvoji takozvani trinaesti paket sankcija, a u nacrtu tog dokumenta u koji je Radio Slobodna Evropa (RSE) imao uvid, je firma "Conex doo" iz Srbije, koja je, kako pokazuje finansijski izvještaj, do početka invazije na Ukrajinu bila gotovo neaktivna. Šta je poznato?
Delegati Kluba bošnjačkog naroda u Domu naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine podnijeli su u srijedu navečer zahtjev za održavanje vanredne sjednice na kojoj bi se raspravljalo o Zakonu o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, potvrdio je za RSE delegat u ovom klubu Džemal Smajić. U zahtjevu je zatraženo da sjednica bude održana u petak, 16. februara.
Jedna osoba je uhapšena u predmetu protiv suspendovanog predsjednika Suda BiH Ranka Debevca i bivšeg direktora Obavještajno-sigurnosne agencije BiH Osmana Mehmedagića, saopšteno je iz Agencije za istrage i zaštitu BiH, 14. februara. Prethodno je iz Tužilaštva BiH saopšteno da je ova pravosudna institucija proširila istragu u predmetu protiv Debevca i Mehmedagića.
Izbori održani u Srbiji 17. decembra prošle godine bili su poraz države i vladavine prava, ocijenila je u svom finalnom izvještaju Posmatračka misija nevladinog Centra za istraživanje, transparentnost i odgovornost CRTA. Na konferenciji u Beogradu 14. februara predstavljen je finalni izvještaj Posmataračke misije.
Pročitajte zbog čega mještani sela Krivelja od kraja januara blokiraju put ka rudniku "Novo Cerovo", u vlasništvu kineske kompanije "Ziđin Koper" od 2018. godine. Rudnik je dio nekadašnjeg Rudarsko topioničarskog basena u Boru, koji je kineska kompanija "Ziđin Koper" preuzela krajem 2018. godine.
Novi slučaj malih boginja (morbila) registrovan je kod odrasle osobe iz Novog Sada, koja je vakcinisana jednom dozom vakcine, saopštio je 14. februara Institut za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut". Od ukupno četiri slučaja morbila do sada registrovana u Srbiji, tri su na teritoriji Beograda.
Blago riznice kotorske katedrale Sv. Tripun čuva relikviju "sveca ljubavi" - Sv. Valentina. Ne zna se pouzdano kada je donesena, jer u Kotoru tokom srednjeg vijeka nije postojao kult tog sveca. No, kako su tadašnje zanatlije imale svoje svece zaštitnike, pretpostavlja se da su je oni donijeli iz Venecije, gdje je postojao kult Sv. Valentina.
Kriza na Bliskom istoku
Premijer Izraela Benjamin Netanjahu najavio je "snažnu operaciju" u gradu Rafa nakon što palestinskim civilima bude omogućeno da odu iz tog grada na krajnjem jugu Pojasa Gaze.
Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) upozorila je da bi izraelska vojna ofanziva na grad Rafa izazvala "nemjerljivu katastrofu" i gurnula zdravstveni sistem ove enklave bliže kolapsu. Više od milion Palestinaca nalazi se u Rafi, blizu granice sa Egiptom, gdje su mnogi smješteni u šatorskim kampovima i improvizovanim skloništima nakon što su pobjegli iz drugih dijelova Gaze od izraelskog bombardovanja.
Palestinska djeca čekaju da dobiju hranu pripremljenu u dobrotvornoj kuhinji usred nestašice zaliha hrane u Rafahu, u južnom pojasu Gaze, 13. februara 2024.
Izraelska vojska saopštila je u srijedu da su njeni borbeni avioni "započeli seriju napada" u Libanu, što pojačava strah od rata između dvije države, javlja AFP. Zračni napadi su uslijedi nekoliko sati nakon što je u raketnim napadima sa libanske teritorije povrijeđeno nekoliko osobe na sjeveru Izraela. Hitna služba je saopštila da povrijeđeno najmanje sedam osoba. Izraelski avioni su gađali niz meta Hezbolaha, saopštila je vojska.
Rat u Ukrajini
Ukrajinska vojska saopštila je u srijedu da je uništila veliki ruski desantni brod u Crnom moru kod obale okupiranog Krima. Navodi se da je brod bio uz obalu u blizini naselja Alupka kada su ga pogodile ukrajinske bespilotne letjelice.
Šef Pentagona Lloyd Austin je 14. februara izjavio da će Sjedinjene Američke Države podržavati Ukrajinu u kratkom roku, tako i u dugoročnoj perspektivi. Izjava je došla u trenutku kada zakon kojim se dodjeljuju dodatna sredstva za pomoć Kijevu još nije prihvaćen u Kongresu.
Ruske trupe u Ukrajini sve više imaju pristup Starlinku, privatnoj satelitskoj internet mreži u vlasništvu Elona Muska na koju se ukrajinska vojska u velikoj mjeri oslanja za komunikaciju na bojnom polju. Nalazi Ruskog servisa Radija Slobodna Evropa potvrđuju ranije izjave ukrajinskih vojnih zvaničnika, naglašavajući kako je sposobnost Kijeva da osigura svoje komandne komunikacije potencijalno ugrožena.
Svijet
Evropa se trenutno suočava sa više izazova, počev od višedecenijskog nedovoljnog ulaganja, fragmentacije vojno industrijskog sektora u kome dominiraju nacionalni interesi i nedostatka ključnih sirovina koje mora da uvozi navodi se u izvještaju Evropskog parlamenta iz sredine 2023. Da bi Evropa mogla da pošalje neophodne količine oružja i municije Ukrajini i popuni svoje zalihe biće potrebne godine, smatraju analitičari. Više na: Evropa plaća danak decenijske demilitarizacije.
Nezavisni bjeloruski novinari koji su kod kuće označeni kao "ekstremisti" a sada žive i rade u inostranstvu zabrinuti su da problemi privlačenja reklama i konkurencije za medijske grantove znače da je njihov rad na podsticanju Bjelorusa da podrže demokratiju ugrožen.
Šta ima?
U današnjem podcastu poslušajte o hitnoj sjednici Skupštine Tuzlanskog kantona povodom sigurnosna situacije, nakon ubistva Amre Kahrimanović 7. februara. Međunarodni je dan djece oboljele od raka.
Šta ima još...
- BiH odobrila ruske predsjedničke izbore na svom tlu
- Ruski oligarh Serdarov nema odobrenje Vlade RS za kopanje uglja na istoku BiH
- U Beogradu priveden mladić zbog prijetnji američkim sigurnosnim službama
- Postupak u Srbiji protiv bivšeg ukrajinskog obavještajca vraćen na početak
- Stoltenberg: Lideri regiona da rade na smirivanju tenzija
- Albanija se sprema za posjetu državnog sekretara SAD Blinkena
- Litvanija uputila notu Rusiji zbog stavljanja političara na potjernice
- Ministar odbrane Sjeverne Koreje na novom spisku sankcija EU zbog podrške Rusiji
- Jedna osoba ubijena, više ranjeno u pucnjavi u Kanzas Sitiju
- Sud potvrdio presudu, Sarkozi nezakonito finansirao izbornu kampanju
- Šef obavještajnog odbora Kongresa upozorio na 'ozbiljnu prijetnju nacionalnoj sigurnosti'
Za kraj, u fotogaleriji pogledajte kako je obilježeno Valentinovo širom svijeta.
Par pozira za selfie u ukrašenoj ulici na Valentinovo u Moskvi, Rusija, 14. februara 2024.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutru,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!