Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Izraelska vojska saopštila je u nedjelju, 29. oktobra, da je poziv Palestincima u Pojasu Gaze da se evakuišu prema jugu, dalje od glavnog žarišta rata protiv Hamasa, sada "hitan". Hiljade stanovnika Gaze provalilo je u skladišta i distributivne centre na jugu i sredini Pojasa Gaze. Najnovije informacije pratite na blogu uživo.
- Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić rekao je 29. oktobra da rokovi za dogovor Kosova i Srbije nemaju nikakvog smisla, a da je Srbija spremna da ispunjava sve ono što se ne tiče priznanja Kosova i njenog članstva u UN.
- Agencije Ujedinjenih nacija izvijestile su o naglom porastu broja Afganistanaca koji se vraćaju kući otkako je Pakistan pokrenuo akciju protiv ljudi koji ilegalno žive u zemlji. Pakistan je ranije ovog mjeseca rekao da će uhapsiti i deportovati strance bez dokumenata ili neregistrovane nakon 31. oktobra.
Rat Izraela i Hamasa
Izraelski premijer Benjamin Netanyahu kritikovao je u nedjelju svoje šefove obavještajnih službi, rekavši da ga nikada nisu upozorili da Hamas planira veliki napad 7. oktobra, čime je izazvao političku pometnju i razdor u svom ratnom kabinetu. Netanyahu je dan ranije izjavio da je kopnena operacija koju su pokrenule izraelske trupe u Gazi "druga faza u ratu" protiv Hamasa.
Generalni sekretar UN-a Antonio Guterres upozorio je u nedjelju da je situacija u Pojasu Gaze "sve očajnija", izražavajući žaljenje što je Izrael "pojačao svoje vojne operacije".
Pogledajte video iz Gaze od nedjelje, 29. oktobra, kada je ujedno objavljeno da se usluge fiksne, mobilne i internetske mreže postepeno obnavljaju.
Usred dvodnevnog isključenja telefonskih veza i interneta koje je nametnula izraelska vojska u subotu je Elon Musk rekao da će Starlink ponuditi povezivanje "međunarodno priznatim" humanitarnim grupama u Pojasu Gazi. Uprkos Muskovim ponovljenim tvrdnjama, izvodljivost ove operacije ostaje nejasna dok međunarodne humanitarne organizacije upozoravaju da isključenja struje i komunikacijskih sistema pogoršavaju ionako lošu situaciju u Gazi, pišu svjetski mediji.
Premijer Norveške je izrazio žaljenje zbog nesrazmjernog odgovora Izraela na smrtonosni napad Hamasa i osudio "katastrofalnu" humanitarnu situaciju u Gazi.
O zdravstvenom sistemu u Gazi gdje su neke bolnice obustavile sve usluge, dok druge rade samo u hitnim slučajevima jer su im ponestale rezerve goriva pogledajte u novoj epizodi Exposea, kosovske redakcije Balkanskog servisa RSE-a.
Sabit Subašić, ambasador Bosne i Hercegovine u Egiptu, kazao je da su u Gazi trenutno 39 državljana BiH.
RSE Intervju
Prerano je reći da je dijalog Srbije i Kosova neuspješan, izjavio je ambasador Sjedinjenih Američkih Država u Srbiji Christopher Hill.
Hill je u intervjuu za Radio Slobodna Evropa, dan nakon sastanaka premijera Kosova Albina Kurtija i predsjednika Srbije Aleksandra Vučića s evropskim zvaničnicima u Briselu, rekao da nije očekivao "potpuni uspjeh" tih pregovora, te da je njegovo očekivanje povratak za pregovarački sto.
Balkan na RSE
Sporovi između albanskih partija u Preševu već nekoliko godina stvaraju nestabilnost tamošnje lokalne vlasti. Ova opština na jugu Srbije, naseljena albanskom većinom, suočava se sa mogućnošću ponovnog izlaska na vanredne izbore – četvrte po redu od 2016. godine – nakon što Skupština opštine prošle sedmice nije uspjela da održi sjednicu neophodnu da se ispuni pravni aspekt za njen dalji rad.
Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije saopštilo je u nedelju, 29. oktobra, da je pronašlo 157 iregularnih migranata na području Subotice i Kikinde. Tri migranta su ubijena u sukobu vatrenim oružjem u petak nedaleko od Horgoša i granice sa Mađarskom, a sumnja se da je u pitanju sukob krijumčarskih grupa.
Tema Mosta Radija Slobodna Evropa bila je zašto predstojeći popis stanovništva izaziva tako velike polarizacije u Crnoj Gori. Sagovornice su bile predstavnice dvije nevladine organizacije - Ivana Vujović, izvršna direktorka Juventasa iz Podgorice, i Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji.
Zbog povremenih nestašica lijeka "Tivicay" u Crnoj Gori, pacijenti s HIV virusom su u strahu jer je taj lijek obavezan dio njihove terapije koja se uzima doživotno i ne smije se prekidati.
Učesnici 26. protesta "Srbija protiv nasilja" prošetali su u subotu u Beogradu takozvanom "medijskom trasom". To je bio prvi protest nakon što su njegovi organizatori iz dijela opozicije saopštili da će zajedno izaći na izbore, koji su najavljeni za 17. decembar.
U Sarajevu neće biti obilježeno 85 godina od Kristalne noći, odlučili su predstavnici Jevrejske zajednice u Bosni i Hercegovini zbog, kako kažu, okolnosti u društvu u vrijeme kada se povećao nivo antisemitizma.
Rat u Ukrajini
Četiri ukrajinska policajca ranjena su 29. oktobra kada je granata koju su ispalile ruske snage eksplodirala uz njihovo vozilo u gradu Siversku na prvoj liniji fronta u istočnoj pokrajini Donjeck, saopštio je Kijev. Ranije u nedjelju, ukrajinske zračne snage saopštile su da su tokom noći oborile pet dronova Shahed, iranske proizvodnje, koje su lansirale ruske snage. Napadi su bili usmjereni na ukrajinske regije Khmelnitski, Mikolajiv, Poltava i Zaporižja, rekle su vlasti.
Ukrajinci koji su pobjegli u Izrael nakon ruske invazije, sada su se našli u drugom ratu. Centar za pomoć izbjeglicama u Haifi poručuje da je naglasio koliko je važno omogućiti ukrajinskim izbjeglicama da se prilagode realnosti na terenu s obzirom da neki od njih "nemaju gdje da se vrate".
Ukrajinski piloti započeli su obuku na borbenim avionima F-16 u Arizoni sa Nacionalnom vazduhoplovnom gardom Arizone, što je još jedan korak naprijed u nabavci američkih letjelica za koje Ukrajina kaže da su neophodne da odbrani suvereniteta teritorije i građana od ruskih trupa.
Pogledajte video priču o ukrajinskom pogrebniku Zenyku, koji prevozi poginule ukrajinske vojnike u regiji Donjeck. Vraća ih porodicama, kaže, jer i njih, mada više nisu živi, neko čeka. Dok se nada kraju rata, navodi kako gine sve više mladih vojnika.
Pogledajte foto priču o novoj ukrajinskoj jedinici sastavljenoj od sibirskih dobrovoljaca.
Ulična izložba "Lica ruskog otpora" u Budvi je zatvorena odmah nakon otvaranja. Organizatori izložbe, ruski državljani koji žive u Crnoj Gori, kažu da su dobili odobrenje od policije. Međutim, uklanjanje je naložila Komunalna inspekcija navodeći da nemaju dozvolu opštine Budva.
Izložba je trebalo da traje deset dana.
Svijet
Evropska unija je najavila niz novih sporazuma o ulaganjima širom Evrope, Afrike i Azije u sklopu dvodnevnog foruma o Global Gatewayu, planu infrastrukturnog partnerstva bloka za suprotstavljanje kineskoj inicijativi Pojas i put (BRI). Može li se Global Gateway zaista mjeriti s masivnim Pojasom i putem?
Turska je 29. oktobra obilježila 100. godina od rođenja moderne republike usred kritika da aktuelni lider Recep Tayyip Erdogan nanosi štetu zaostavštini Mustafe Kemala Ataturka, piše njemačka novinska agencija dpa. Njegovi klevetnici optužuju predsjednika Recepa Tayyipa Erdogana da hvali "novu Tursku" koja je konzervativnija i religioznija.
Pogledajte video iz Somalilanda gdje je velika suša pogodila stanovnike u ruralnim krajevima ove samoproglašene republike, te foto galeriju o posljedicama velike suše koja je zahvatila područje Amazonske prašume prvi put u posljednjih 120 godina.
Rijeka Tumbira, koja je pogođena sušom rijeke Negro, u Irandubi, država Amazonas, Brazil, 7. oktobra 2023.
Šta ima?
U podcastu o aktuelnostima u BiH poslušajte više o razgovorima Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje između BiH i EU o ispunjavanju 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije. Upravni odbor KCUS-a, između ostalog, razmatraće i smjenu generalne direktorice Sebije Izetbegović.
Šta ima još...
- Sahranjena mlada Iranka, koja je umrla nakon sukoba s policijom za moral
- Dan žalosti u Kazahstanu, broj žrtava požara u rudniku povećan na 44
- Umro Matthew Perry, glumac iz serije Friends
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!