Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Jak toplotni talas zahvatio je dijelove Evrope, Kine i Sjedinjenih Američkih Država, gdje su proteklog vikenda zabilježene rekordno visoke temperature.
- Ruski predsjednik Vladimir Putin obećao je "recipročnu akciju" ako Ukrajina bude koristila kontroverznu kasetnu municiju protiv ruskih snaga koje vrše invaziju na Ukrajinu. U međuvremenu, dogovor o izvozu ukrajinskog žita kroz crnomorske luke uz posredovanje UN-a je blizu isteka.
- Nekoliko stotina "iskusnih" Vagnerovih boraca stiglo je u Centralnoafričku Republiku (CAR) da obezbjeđuju referendum 30. jula, saopštila je u nedjelju, 16. jula, ova ruska privatna bezbjednosna kompanija.
- Štrajk u italijanskom vazdušnom saobraćaju 16. jula rezultirao je otkazivanjem skoro 1000 letova. Prema navodima sindikata koji su sazvali štrajk, u njemu je učestvovalo gotovo 100 posto zaposlenika koji traže novi kolektivni ugovor šest godina nakon isteka prethodnog ugovora.
Balkan na RSE
Nekoliko hiljada građana prisustvovalo je koncertu u Banjaluci kojeg su organizovali "Veterani Republike Srpske", koji okupljaju ratne veterane iz ovog bosanskohercegovačkog entiteta, finansirani iz budžeta RS. Reporter RSE javio je da je nekoliko posjetilaca imalo majice na kojima se nalazi fotografija Ratka Mladića, koji je u Haškom tribunalu osuđen za ratne zločine i genocid u Srebrenici, te da su neka djeca nosila četničku ikonografiju. Na koncertu je prisustvovao i Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske.
Građani nose zastave Republike Srpske i Srbije, Banja Luka, 16. juli 2023.
U Banjaluci je 16. jula u hramu Hrista Spasitelja služen parastos u znak sjećanja na Dragoljuba Dražu Mihailovića povodom obilježavanja godišnjice njegove smrti. Mihailović, bio je vođa četničkih formacija u toku Drugog svjetskog rata, čiji su borci počinili zločine u tom periodu. Veličanje njegovog lika i djela je prisutno i 28 godina nakon završetka posljednjeg rata u Bosni i Hercegovini, čemu svjedoče imena ulica koje nose njegovo ime ili imena pripadnika četničkog pokreta.
Tema najnovijeg Mosta Radija Slobodna Evropa bila je spor između premijera Kosova Albina Kurtija i zvaničnika Evropske unije i Sjedinjenih Američkih država. Bilo je riječi o tome zašto Kurti ne prihvata prijedloge SAD i EU za izlazak iz krize te da li je on u pravu kada insistira na kažnjavanju Srba koji su u nemirima krajem maja napali vojnike KFOR-a od kojih su mnogi bili povrijeđeni. Sagovornici Omera Karabega bili su Enver Hasani, profesor Pravnog fakulteta u Prištini i bivši predsjednik Ustavnog suda Kosova, i Shkelzen Maliqi, politički analitičar iz Prištine.
Svetislav Jozić je prvi srpski povratnik u selo Verić kod Istoka, na oko 80 kilometara od Prištine. Njemu su nepoznati počinioci zapalili novoizgrađenu kuću samo tri dana od preuzimanja ključeva. Ovaj incident ga ipak nije zabrinuo i siguran je da to nisu uradile komšije Albanci, koji u razgovoru za RSE za Jozića imaju samo lijepe riječi. Kosovske institucije su zatražile hitnu istragu kako bi se odgovorni za paljenje kuće pronašli, dok su strani ambasadori pozvali na obezbjeđivanju uslova za povratak.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i najviši zvaničnici Srbije su 14. jula u Beogradu ugostili ministra vanjskih poslova Venecuele Ivana Hil Pinta. Venecuela se nalazi pod sankcijama Evropske unije i Sjedinjenih Država i spada u grupu zemalja sa autoritarnim režimom, koje su bliske Rusiji. Pročitajte zašto Srbija, koja se uskladila sa sankcijama EU protiv Venecuele, ipak sa ovom zemljom održava bliske veze.
Učesnici jedanaestog protesta "Srbija protiv nasilja" blokirali su 15. jula autoput u Beogradu. Oni su prethodno prošetali od Skupštine Srbije do Palate pravde, a fokus protesta bio je na zahtjevima za nezavisnost pravosuđa. Protesti se širom Srbije održavaju od maja, na poziv dijela opozicionih stranaka, zbog nezadovoljstva reakcijom države nakon dva masovna ubistva koja su se dogodila početkom maja.
Sjeverna Makedonija još nije uvela zajedničko staranje nad djecom nakon razvoda. Očevi se nakon razvoda žale da su njihova djeca otuđena od njih, jer ih viđajući samo nekoliko sati mjesečno, ne mogu biti dio njihova odrastanja. U preko 90 posto slučajeva djeca su dodijeljena majci. Ovo je zlostavljanje djece, upozoravaju iz Dječije ambasade u Skoplju.
Rat u Ukrajini
Ukrajinska vojska je saopštila da se intenzivne borbe vode u nekoliko oblasti, ističući uspjeh u blizini Berđanska na jugoistoku Ukrajine i napade ruskih snaga u pravcu Kupjanska i Harkova na sjeveroistoku. U napadu na Harkov ubijen je jedan čovjek i povrijeđeno nekoliko ljudi, saopštili su lokalni zvaničnici.
Ruska protivvazdušna odbrana i flota u Crnom moru angažovane su u odbijanju napada ukrajinskih dronova iznad krimske luke Sevastopolj rano u nedjelju 16. jula, rekao je zvaničnik kojeg je postavila Moskve. Napadi su zabilježeni iznad luke Sevastopolj i gradskih okruga Balaklave i Hersona, rekao je Mihail Razvožajev, guverner Sevastopolja postavljen od strane Moskve, u aplikaciji za razmjenu poruka Telegram. Izvještaji se nisu mogli nezavisno provjeriti.
Kada su ukrajinske trupe oslobodile selo Neskučne u Donjeckoj oblasti, zatekle su područje prekriveno nagaznim minama koje su ostavile ruske snage koje su se povlačile. Jako utvrđeni neprijateljski položaji usporavaju tekuću kontraofanzivu Ukrajine. Nakon što im je trebalo tri dana da napadnu rusko uporište i povrate naselje, vojnik ukrajinske jedinice kaže da kontraofanziva nije tako laka kao što ljudi misle.
Kako je rat Kremlja protiv Ukrajine dostigao 500. dan, posljedice sukoba prodiru dublje u rusko društvo, polako mijenjajući strukturu života širom nacije. Još istaknutije je u malim, izolovanim sibirskim gradovima poput Jaškina. Pročitajte kako se mali grad u Sibiru bori sa posljedicama rata u Ukrajini.
Nakon pucanja brane Kahovka u Ukrajini, rijeka Dnjepar je opala i otkrila arheološke artefakte, kao što je čamac koji bi mogao biti star 500 godina.
Svijet
Veliki požari haraju Kanadom posljednjih nekoliko mjeseci uništavajući ogromne površine šumskih područja i izazivajući zagađenje zraka, dok su protekle sedmice odnijeli i prvu žrtvu. Broj požara kontinuirano raste uslijed ekstremnih vremenskih pojava - vrućina, neobično suhog vremena i većeg broja udara groma čiji su intenzitet i učestalost povećani klimatskim promjenama, pišu svjetski mediji.
Aleš Puškin, umjetnik koji je svojevremeno bacio tovar đubriva ispred sjedišta bjeloruskog moćnika Aleksandra Lukašenka i prikazao visoke zvaničnike kao osuđene grešnike na crkvenom muralu Strašnog suda, umro je u zatvoru pod misterioznim okolnostima. Prema izvorima RSE, izgubio je 20 kilograma posljednjih sedmica i u pismima se žalio na bolove u bubrezima. Imao je 57 godina.
Pročitajte i foto priču o Mihaliu Kolodkou iz Budimpešte koji je stekao status kultnog umjetnika zbog desetaka svojih često ilegalno postavljenih sićušnih bronzanih spomenika koji se odnose na mađarsku istoriju i popularnu kulturu, kao i rusku invaziju na njegovu rodnu zemlju Ukrajinu.
Na moskovskom šetalištu u Budimpešti stoji stilizovani prst sa prstenastim ukrajinskim trozubom, na čijem vrhu se nalazi sićušna skulptura.
Šta ima?
Prijedlozi “tri strane” za deeskalaciju krize u bh. institucijama najavljeni za danas, rekao Milorad Dodik nakon prošlosedmičnog zajedničkog sastanka sa Angelinom Ajhorst. U BiH počinje promatrački let 'Otvorenog neba' i trajaće do 21. jula. Obilježava se Dan međunarodnog krivičnog pravosuđa. Opširnije o svemu u podcastu Šta ima.
Šta ima još...
- Sporazum Tunisa i EU o obuzdavanju migracija
- EU poziva Azerbejdžan i Armeniju da se uzdrže od nasilja
- Kina i Rusija pripremaju vojne vježbe u Japanskom moru
- Lider većine u Senatu SAD traži sankcije Kini zbog fentanila
- Hamas ne može da isplati zarade u Gazi nakon odlaganja pomoći Kataru
- Iran navodno nastavlja sa policijskim patrolama za 'moral'
- Rusija preuzela kontrolu na podružnicom Danonea i udio u Carlsbergu
- Hiljade ljudi na Paradi ponosa u Budimpešti
- Alkaraz pobijedio Đokovića u finalu Vimbldona
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!