Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Kosovska policija saopštila je u nedjelju, 4. juna da je situacija u opštinama na sjeveru bila mirna. "Nadgledanje situacije i koordinisano angažovanje policije sa relevantnim bezbjednosnim institucijama, kao i obično, nastavljaju se u sjevernim opštinama“, rekao je portparol kosovske policije Baki Kelani u razgovoru za RSE.
- U Bihaću je u nedjelju održan protest građana "Bihać za Azru", nakon pogibije njihove sugrađanke Azre Spahić u Sarajevu 26. maja. Na glavnom gradskom trgu u ovom gradu na sjeverozapadu Bosne i Hercegovine, mladi iz lokalne antifašističke organizacije su držali natpise sa porukama "sklonite ubice sa ulice" i "stop nasilju na ulicama". Na protestu je bilo nekoliko desetaka ljudi.
- Pola miliona demonstranata se okupilo na ulicama Varšave u nedjelju 4. juna, saopštili su predstavnici opozicije u Poljskoj koji su organizovali proteste, uz tvrdnju da se radi o jednom od najvećih skupova tog tipa u posljednjih 30 godina, nakon pada komunizma.
Tenzije na Kosovu
Eskalacija na sjeveru Kosova je dijelom rezultat nespremnosti zvanične Prištine da sasluša međunarodnu zajednicu, rekao je američki izaslanik za Zapadni Balkan Gabriel Escobar, dodajući da se rast tenzija na sjeveru mogao izbjeći. Escobar je rekao da su napori međunarodne zajednice da koordinira sa Vladom Kosova naišli na otpor.
Komentarišući nedavne tenzije na sjeveru, premijer Kosova Albin Kurti je rekao da su opštinske zgrade u Zubinom Potoku, Leposaviću i Zvečanu, vlasništvo Republike Kosova i da se ne može praviti kompromis oko demokratije. Kurti je u izjavi za BBC 4. juna, rekao da Kosovo može da smanji broj policajaca u opštinskim zgradama, ako unaprijed, naveo je, bande, koje finansira Beograd, odu "ili u Srbiju, ili u zatvore".
O mogućnosti održavanja izbora u četiri opštine naseljene srpskom većinom na sjeveru Kosova, čini se da postoji dogovor između predsjednice Kosova Vjose Osmani i premijera Albina Kurtija, kažu stručnjaci za političke procese Agon Maliqi i Albert Krasniqi. O održavanju izbora se govori kao o mogućnosti nakon pritiska Sjedinjenih Američkih Država i Evropske unije za deeskalaciju situacije.
Sa ikonama, srpskim zastavama, i porukom "Kosovo i Metohiju branićemo dovijeka", u Banjaluci je 4. juna održana šetnja podrške Srbima na Kosovu, a nakon nje i moleban u Hramu Hrista Spasitelja.
O tome da li posljednja kriza na sjeveru Kosova može imati uticaja na cijeli region bilo je riječi u ovosedmičnom izdanju magazina Radija Slobodna Evropa, TV Liberty.
Balkan na RSE
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić ponovio je 4. juna da je spreman za razgovore, komentarišući proteste nakon masovnih ubistava u Srbiji početkom maja. "Ja sam otvoren uvijek za razgovore. Znam da ih niko ne želi, jer se uzdaju (opozicija) u čudo da će na silu da preuzmu vlast, ali to se neće desiti", rekao je Vučić na manifestaciji Dana policije u Beogradu.
Desetine hiljada ljudi prošetalo je i 3. juna centralnim ulicama Beograda, na poziv opozicionih stranaka, tražeći odgovornost vlasti za masovne pucnjave. Na petom protestu “Srbija protiv nasilja” okupljeni su okružili zgradu Predsjedništva Srbije gdje su ostavljali poruke Aleksandru Vučiću.
U najnovijem Mostu Radija Slobodna Evropa razgovaralo se o tome koliki je Vučićev uticaj na političku scenu Republike Srpske. Sagovornici su bili Aleksandar Savanović, profesor Fakulteta političkih nauka u Banjaluci, i Srđan Puhalo, socijalni psiholog iz Banjaluke. Bilo je riječi o tome kako su se i vlast i opozicija u Republici Srpskoj utrkivali ko će više da pošalje svojih pristalica na Vučićev miting 26. maja u Beogradu.
Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa Bosne i Hercegovine predložilo je odluku prema kojoj bi benzin i dizel iz ruske rafinerije u Srbiji imali prednost nad gorivima koja se uvoze Evropske unije. Ministar vanjske trgovine BiH Staša Košarac, kadar Saveza nezavisnih socijaldemokrata Milorada Dodika, predložio je i uvođenje standarda na benzinskim pumpama kakvi vrijede samo u Rusiji, istovremeno ukidajući one koji važe u Evropi.
Uhapšeni gradonačelnik Budve Milo Božović će drugi mjesec zaredom iz zatvora potpisivati plate zaposlenima u opštini, nakon što je vijeće podgoričkog Višeg suda donijelo odluku da mu se produži pritvor. Božović je uhapšen sredinom aprila prema nalogu Specijalnog državnog tužilaštva, zbog sumnje da je stvorio kriminalnu organizaciju i još tri krivična djela povezana sa švercom droge.
Rat u Ukrajini
Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski je u nedjelju, 4. juna rekao da je tokom ruske invazije na tu zemlju ubijeno najmanje 500 djece. Zelenski je objavio tu brojku nekoliko sati nakon što su spasioci pronašli tijelo dvogodišnje djevojčice koja je poginula u jednom od posljednjih ruskih napada.
Ruske vlasti pozvale su 4. juna, stanovnike oblasti na granici sa Ukrajinom da napuste svoje domove pošto se ukrajinsko granatiranje pojačalo protekle sedmice. U okrugu Šebekino u zapadnoj Belgorodskoj oblasti, na granici sa Ukrajinom, u svakodnevnom granatiranju je do sada nastradalo nekoliko civila, a dio stanovništva je bio primoran da izbjegne.
U martu 2022., na vrhuncu ruske invazije, djelatnik Radija Slobodna Evropa Serhij Naznenko bio je jedan od prvih fotoreportera koji je ušao u Buču. Nakon više od godinu dana, fotograf je ponovno posjetio mjesta na kojima su snimljene neke od njegovih fotografija razaranja kako bi pronašao Buču u novom ruhu.
Nakon ruske invazije na Ukrajinu 2022., mnoge romske izbjeglice iz ukrajinskog Zakarpatja pobjegle su u susjednu Mađarsku. Međutim, mnogima su uskraćena prava drugih izbjeglica, pa su završili u kolektivnim centrima. Godinu dana kasnije, uz pomoć lokalnih organizacija, neki ponovno grade svoje živote.
Svijet
Turski predsjednik Recep Tayyip Erdogan je postavljanjem Mehmeta Simseka za novog ministra finansija naznačio mogući povratak konvencionalnoj ekonomskoj politici i odustajanje od neortodoksnog pristupa kamatnim stopama i inflaciji koji je zemlju doveo u opasnost od finansijske propasti, pišu svjetski mediji.
Šta ima?
Današnji podcast Šta ima? donosi više detalja o štrajku upozorenja sindikata radnika rudnika Federacije BiH, promociji turističke ponude Crne Gore i o izložbi posvećenoj Yves Saint Laurentu u Mostaru. Svjetski je dan okoliša.
Šta ima još...
- U Hongkongu uhapšeno osam osoba na godišnjicu Tjenanmena
- Više od 100 pristalica Alekseja Navaljnog uhapšeno u Rusiji na njegov rođendan
- Vlasti u Senegalu ukinule pristup mobilnom internetu zbog nasilnih protesta
- Greška u signalizaciji izazvala željezničku nesreću, kaže indijski ministar
- Kina tvrdi da savezi kao NATO mogu dovesti do sukoba u azijsko-pacifičkom regionu
- Najpoznatija ruska ikona prebačena iz muzeja u crkvu uprkos protivljenju čuvara
- Tri kineska astronauta se vratila na Zemlju
Toliko za danas, pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!