Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Spasioci su i u srijedu, 8. februara, nastavili da kopaju ruševine kako bi pronašli preživjele u najsnažnijem i najsmrtonosnijem zemljotresu koji je pogodio Tursku i Siriju u posljednjih nekoliko decenija. Prema posljednjim podacima više od 15.000 ljudi je poginulo. Više informacija donosimo na blogu Radija Slobodna Evropa.
- Evropska unija će organizovati donatorsku konferenciju za Tursku i Siriju, u martu u Briselu, saopšteno je 8. februara. Konferencija ima za cilj da se mobilišu sredstva međunarodne zajednice za podršku narodu Turske i Sirije nakon ovosedmičnog zemljotresa. Evropska unija je u srijedu najavila da će poslati 3,5 miliona eura pomoći Siriji, i početnih tri miliona eura kao pomoć Turskoj.
- Nakon posjete Londonu i Parizu u srijedu, predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski će se, prenose mediji, 9. februara sastati u Briselu sa liderima EU.
- Šefovi država i vlada Evropske unije će na samitu koji će se održati 9. i 10. februara između ostalog raspravljati i o dijalogu Srbije i Kosova. Zvaničnici EU su potvrdili da je ova tačka uvrštena u posljednjem trenutku. Dijalog o normalizaciji odnosa Kosova i Srbije će biti obuhvaćen i u zaključicma sa samita.
- Vlada Kosova je na sjednici 8. februara odobrila sporazum o kretanju samo sa ličnim kartama, koji su u novembru prošle godine potpisali šefovi diplomatija zemalja Zapadnog Balkana. Taj sporazum će, nakon što stupi na snagu, omogućiti građanima Kosova i Bosne i Hercegovine da se kreću bez viza.
- Skupština Čečenije je poslala mail Tužilaštvu Bosne i Hercegovine u kojem izražava nezadovoljstvo time da su neki od njihovih državljana vraćeni sa granice BiH, odnosno sarajevskog aerodroma, potvrdio je za RSE savjetnik direktora Granične policije BiH, Svevlad Hoffmann.
Balkan na RSE
Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske i vladajućeg Saveza nezavisnih socijaldemokrata, dva puta u dva dana negirao je da su masakr na sarajevskoj pijaci Markale 5. februara 1994. godine počinile snage Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske. Na Dodikove izjave, u kojima je negirao presuđeni ratni zločin, reagirala je Ambasada Sjedinjenih Američkih Država u BiH koja je u saopštenju 6. februara naglasila da su "činjenice o napadu na Markale dobro utvrđene i nepromjenjive". Pročitajte šta je o masakru na sarajevskoj pijaci Markale utvrdio Međunarodni sud u Hagu.
Nakon informacija o nestabilnim odnosima u vladajućoj koaliciji u Srbiji, predsjednik Srbije i lider Srpske napredne stranke Aleksandar Vučić i predsjednik Socijalističke partije Srbije i ministar spoljnih poslova Ivica Dačić dogovorili su nastavak saradnje svojih stranka. Socijalisti su manji koalicioni partner naprednjaka već 11 godina. No, u tom periodu znalo je da bude turbulentno među koalicionim partnerima, o čemu možete više čitati u 'Sve krize Vučića i Dačića'.
Nakon što su političke partije u Crnoj Gori postigle visok stepen saglasnosti oko četiri kandidata, za 27. februar je zakazana sjednica parlamenta čija je jedina tačka – izbor sudija Ustavnog suda. Izbor bi trebao dovesti do deblokade najviše sudske institucije koja je mjesecima nefunkiconalna jer od sedam ima svega troje sudija. Usaglašavanju političkih partija oko kandidata prethodio je jak međunarodni pritisak s obzirom da je nefunkcionisanje ovog suda dovelo do institucionalne krize.
Turski predsjednik Redžep Tajip Erdoan sastao sa premijerom Kosova Aljbinom Kurtijem u Istanbulu 3. februara, a tema razgovora je bio i pokret Hizmet bivšeg turskog imama Fetulaha Gulena. Radio Slobodna Evropa (RSE) se obratio Vladi Kosova sa upitom da li je Erdoan zatražio da se preduzmu konkretni koraci, te da li je to uslov za dalju podršku Turske, ali do objavljivanja teksta odgovor nije stigao. No, prema ocjeni poslanika u Skupštini Kosova, zahtjev turskih vlasti za borbu protiv pokreta Hizmet nije upućen samo Kosovu, već i drugim zemljama. Smatraju da to pitanje nije smetnja u odnosima dvije zemlje, ali da bi ipak u jednom trenutku moglo da postane uslov za dalju podršku Turske Kosovu.
Rat u Ukrajini
Osnovno javno tužilaštvo u Rumi, na sjeverozapadu Srbije, potvrdilo je Radiju Slobodna Evropa (RSE) da je vršen pretres u kući porodice Dejana Berića, koji se nalazi u Rusiji i protiv koga se u Srbiji vodi postupak zbog učešća u ratu u Ukrajini. Pretres dolazi nakon video snimka u kojem je Berić pozvao građane Srbije da se pridruže ruskim vojnim snagama, što je zabranjeno Krivičnim zakonikom Srbije. RSE je detektovao da je Berić na svom YouTube kanalu u junu 2022. naveo kripto novčanike preko kojih pratioci mogu da mu uplate donacije u kriptovalutama. Kroz kripto novčanike povezane sa Dejanom Berićem prošlo je blizu osam hiljada eura tokom posljednjih sedam mjeseci, pokazala je analiza RSE.
RSE je razgovarao sa dvojicom Rusa koji se bore rame uz rame s ukrajinskim snagama protiv ruske vojske u opkoljenom gradu Bahmutu kao dio grupe koja se zove legija Slobodna Rusija. Legija je osnovana je u martu 2022. Prema ukrajinskim izvorima, prvi članovi bili su vojnici koji su prebjegli iz ruske vojske nedugo nakon što je Moskva pokrenula svoju masovnu invaziju 24. februara. U svom manifestu sebe opisuju kao "slobodne građane Rusije koji preuzimaju odgovornost na sebe i počinju da se bore za Novu Rusiju”.
Svijet
Uprkos talasu štrajkova ujedinjenog fronta radničkih sindikata i širokom protivljenju javnosti, čini se da francuski predsjednik Emmanuel Macron ne odustaje od planova svoje vlade za podizanje zakonske starosne granice za penzionisanje. Ipak, kontinuirani radnički pokret, koji je nove ulične demonstracije zakazao za subotu, 11. februara, sve više narušava podršku zastupnika iz Makronove stranke koja nema većinu u Narodnoj skupštini, gdje se ovih dana vode burne rasprave o penzionim reformama, pišu svjetski mediji.
Post Scriptum
U novoj epizodi Post Scriptuma govorimo o uticaju Jevgenija Prigožina koji ubrzano jača, jer je njegova plaćenička grupa Vagner stupila na scenu nakon neuspjeha regularne ruske armije da slomi ukrajinski otpor. U međuvremenu, regrutuje zatvorenike, kritikuje oligarhe i vojni vrh. Tako je "Putinov kuhar", kako ga zovu, postao možda drugi najmoćniji čovjek u Rusiji, a spekuliše se da bi mogao da ugrozi i samog Vladimira Putina.
Toliko za danas, pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutru,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!