Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Ministar unutrašnjih poslova Kosova Dželjalj Svečlja saopštio je da je Policija Kosova identifikovala na više graničnih prelaza automobile sa "KM" (Kosovska Mitrovica) tablicama, registrovane u decembru 2022. godine. To je, prema njegovim riječima, kršenje sporazuma koji su Kosovo i Srbija postigli novembra prošle godine. Istakao je da se takvim vozilima neće dozvoliti da uđu na teritoriju Kosova.
- Specijalni predstavnik Evropske unije (EU) za dijalog Kosova i Srbije Mirolsav Lajčak predvodit će evropsko-američku grupu diplomata u Prištini i Beogradu u petak, 20. januara, potvrdio je portparol EU Peter Stano.
- Suđenje u slučaju bivših čelnika Oslobodilačke vojske Kosova (OVK), Hašima Tačija, Kadri Veseljija, Jakupa Krasnićija, te Redžepa Seljimija trebalo bi da počne tokom marta, zaključeno je 18. januara na konferenciji za pripremu ispred Specijalizovanih vijeća Kosova sa sjedištem u Hagu.
- Tužilaštvo Bosne i Hercegovine podiglo je optužnicu protiv osam osoba iz BiH i Srbije koji su u regionu, te u Evropskoj uniji i Južnoj Americi preko kriptovalutnih aplikacija prodavali drogu i zatim tim novcem kupovali zemljište, vozila i drugo.
- Ukrajina je 18. januara pozvala Srbiju da "hitno preduzme mjere" kako bi zaustavila rusku propagandu i pozivanje dobrovoljaca u rat putem oglasa. Portal RT na srpskom objavio je 5. januara vijest o oglasu ruske paravojne grupe Vagner za regrutovanje dobrovoljaca.
- Zbog obilnih padavina i naglog porasta vodostaja lokalnih rijeka, u Prijepolju i Sjenici na zapadu Srbije, 18. januara proglašena je vanredna situacija. Poplave su zabilježene i u Bosni i Hercegovini, dok je u Herceg Novom u nevremenu nestao dječak.
Balkan na RSE
Evropski parliament zatražio je od Evropske unije (EU) da sankcioniše predsjednika Republike Srpske (RS) i ponovo zahtijeva da se eurointegracije Srbije uslove uvođenjem sankcija Rusiji. Ovi zahtjevi navedeni su u Rezoluciji usvojenoj glasovima više od 400 europoslanika 18. januara. Autor Rezolucije, evropski zastupnik David McAllister je prije glasanja upozorio da EU mora da bude aktivna u svim zemljama Zapadnog Balkana kako bi se suprotstavili destabilizujućoj i negativnoj propagandi i lažnim vijestima koje posebno dolaze iz Rusije.
Ministarstvo za evropske integracije Srbije je saopštilo da Srbija "ozbiljno čita" rezoluciju Evropskog parlamenta, kojom je zatraženo da se pregovori EU sa Srbijom uslove sankcijama protiv Rusije. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić koji boravi na Svetskom forumu u Davosu oštro je kritikovao najnoviji izvještaj Evropskog parlamenta.
Nakon što je Evropski parlament zatražio od EU da sankcioniše Milorada Dodika, predsjednik RS je izjavio da "zbog politike koju vodi nije stradao niko" i da je sankcionisanje "znak nemoći, a ne nadmoći". Dodik je već od ranije na listi sankcionisanih osoba Sjedinjenih Američkih Država i Velike Britanije.
Ruska privatna vojna kompanija Vagner (Wagner) ponovo je u fokusu javnosti. Zbog navoda o pokušajima regrutacije u državama Zapadnog Balkana preko veza sa desničarskim organizacijama, reagovali su lokalni zvaničnici, ali i Sjedinjene Države, dok mediji spekulišu o tome šta je istina. Radio Slobodna Evropa (RSE) donosi pregled onog što je poznato o mreži ruskog Vagnera na Balkanu.
Od 1996. godine do danas oko 97.000 građana BiH se odreklo državljanstva zemlje u kojoj su rođeni, pokazuju zvanični podaci. Razlog je što Bosna i Hercegovina nema sporazum o dvojnom državljanstvu sa većinom država u svijetu, izuzev sa Srbijom, Hrvatskom i Švedskom. Kako bi se omogućio lakši povratak državljanstva građanima BiH koji su ga se morali odreći, Denis Zvizdić, trenutno predsjedavajući Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH podnio je apelaciju Ustavnom sudu BiH koji bi u četvrtak, 19. januara, trebao razmatrati apelaciju za ocjenu ustavnosti odredbi državnog Zakona.
U Crnoj Gori je počelo saslušanje 26 kandidata za sudije Ustavnog suda, čime Skupština nastoji da odblokira rad najviše sudske institucije u državi a koja je u blokadi od septembra prošle godine. Predsjednica Ustavnog odbora crnogorskog parlamenta Simonida Kordić je na početku saslušanja saopštila da će biti razmotren i aspekt nacionalnog opredjeljenja. Dok advokat Veselin Radulović ocjenjuje da je, najblaže rečeno, neumjesno postavljati takva pitanja, crnogorski ombudsman Siniša Bjeković ističe da kandidat nije dužan da se izjasni o svojoj nacionalnoj pripadnosti.
Rat u Ukrajini
Predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski poručio je učesnicima Svjetskog ekonomskog foruma u Davosu da bi zapadne isporuke tenkova i sistema protivvazdušne odbrane trebalo da dođu brže kako bi nadmašili ruske napade.
Ukrajinski ministar unutrašnjih poslova Denis Monastirski i njegov zamjenik Jevgenij Jenjin, kao i jedno dijete, su među 14 poginulih u padu helikoptera u blizini obdaništa u ukrajinskom mjestu Brovari kod Kijeva.
Pad helikoptera dolazi u trenutku dok ruska invazija na Ukrajinu ulazi u 11 mjesec, a zemlja još oplakuje smrti 45 osoba ubijenih u napadu na stambeni blok u Dnjipru. Pogledajte video iz tog grada gdje je stotine ožalošćenih prisustvovalo sahrani Mihaila Korenovskog, poznatog bokserskog trenera koji je jedan od 45 civila stradalih u granatiranju stambenog bloka u Dnjipru. Kijev optužuje Rusiju za taj napad, što Moskva negira.
Kako moskovske snage napreduju, Rusija i Ukrajina nastavljaju da raspravljaju ko ima kontrolu nad gradom rudnika soli, Soledarom, dok se na liniji fronta u istočnoj Ukrajini vide scene razaranja i žestokih borbi. Rusija je u protekloj sedmici više puta iznosila tvrdnje o kontroli nad Soledarom, koje su osporavali ukrajinski zvaničnici.
Ruski sud je ovog mjeseca izrekao kazne dugotrajnog zatvora posljednjoj grupi od ukupno 25 krimskih Tatara pritvorenih na okupiranom Krimu 2019. godine zbog navodnog ekstremizma. Optuženi kažu da ih ućutkuju zbog razotkrivanja progona krimskih Tatara otkako je Rusija zauzela ukrajinski region 2014.
Od početka ruske invazije na susjednu Ukrajinu krajem februara 2022. u Srbiju je ušlo preko 200.000 ruskih državljana, ali se nisu svi zadržali. Promjene koje su uslijedile nakon dolaska većeg broja državljana Rusije u Srbiju, prije svega u Beograd, oslikavaju se kroz sve više restorana sa ruskom kuhinjom, oglasa za stanove i učenje jezika na ruskom, ljubavnih grafita na beogradskim fasadama na ruskom jeziku te ruskih bendova na muzičkoj sceni grada.
Svijet
Novi njemački odbrane Boris Pistorius preuzeo je jednu od najizazovnijih funkcija u Njemačkoj, dok raste pritisak na Berlin da odobri isporuku svojih tenkova Leopard 2. Mimo stupanja na globalnu scenu, malo poznati političar bez iskustva u vanjskoj politici ili na nacionalnom nivou, morat će da nadgleda promjenu njemačke odbrambene politike i modernizaciju vojske koja je opterećena problemima zastarjele i neispravne opreme, ali porastom desničarskog ekstremizma u svojim redovima, pišu svjetski mediji.
Nakon navoda da je u Rumuniju došao zbog labavih zakona i njihove polovične provedbe, kontroverzni influenser Andrew Tate, koji je trenutno u pritvoru, izgleda da nije mogao podmititi sistem u slučaju kazni za prebrzu vožnju. Rumunski servis RSE otkrio je da je Tate dobro poznat tamošnjoj saobraćajnoj policiji, koja mu je u posljednje dvije godine izrekla najmanje dvije kazne za prebrzu vožnju. Tate (36), Britanac koji ima i američko državljanstvo, suočava se sa optužbama za organizovani kriminal, silovanje i trgovinu ljudima.
Toliko za danas, pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutru,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!