Policija i mještani sela Štitarica kod Mojkovca, na sjeveru Crne Gore, dežurali su u noći između 3. i 4. novembra, čuvajući državnu zastavu ispred mjesne crkve i groblja.
Njeno postavljanje na jarbol 3. novembra obezbjeđivalo je oko 50 policajaca iz susjednih gradova, kako bi se spriječio potencijalni konflikt između mještana.
Konflikt stanovnika tog sela oko zastave počeo je nakon što je jedna grupa postavila srpsku trobojku sa četiri ocila ispred seoske crkve Svetog Arhangela Mihaila. Crkva su 1896. sagradili mještani i do sada se ispred nje nije vijorila nijedna zastava.
Kao reakciju na postavljanje trobojke, dio mještana postavio je crnogorsku državnu zastavu 2. novembra. Iste noći jarbol sa zastavom je posječen a zastava uklonjena, zbog čega je postavljanje nove obezbjeđivala policija.
Oni su obezbjeđivali prostor oko crkve zbog opasnosti od konflikta između dvije grupe mještana – onih koji su postavljali crnogorsku zastavu i njihovih komšija koji su prije nekoliko sedmica postavili srpsku trobojku.
Duško Baković, 4. oktobar 2024.
Mještanin Duško Baković kazao je za Radio Slobodnu Evropu (RSE) da na tom mjestu nikada nije bilo nijedne zastave.
"Znači 128 godina nije bilo nijedne a ovuda su prolazili i Turci, Nijemci, Italijani i razni okupatori. Nikad nikom nije palo na pamet da postavi zastavu na ovo mjesto".
S druge strane, predsjednik crkvenog odbora Štitarice Branislav Vuković za RSE tvrdi da nije riječ o srpskoj zastavi već o crkvenoj a da je njeno isticanje omogućeno Temeljnim ugovorom.
Temeljni ugovor između Srpske pravoslavne crkve (SPC) i države Crne Gore, koji je potpisan 2022. godine, reguliše njihov međusobni odnos.
Ovim povodom SPC se još nije oglasila.
Branislav Vuković, 4. oktobar 2024.
Zašto je postavljena sporna zastava?
Prema riječima Bakovića, Srpska pravoslavna crkva je prva uz pomoć dijela mještana postavila zastavu Srbije i to je izazvalo nezadovoljstvo mještana.
"Nakon što je trobojka postavljena predložio sam da je spakujemo i vratimo Mitropoliji SPC i poručimo mitropolitu da je ona posvađala selo i da nam je više ne postavljaju. Bilo je zahtjeva da se oskrnavi ali mi, kao ponosni Crnogorci, to nismo dozvolili".
Međutim, predstavnici crkve nisu pristali da se ukloni, zbog čega je postavljena i crnogorska zastava, koju su u subotu veče, 2. novembra uklonili nepoznati počinioci. Nakon toga postavljena je nova.
Vuković iz crkvenog odbora SPC kaže da je lično učestvovao u postavljanju zastave.
"Kada se oglasilo zvono još neki mještani su došli i pomogli. Ova zastava mi je mila i na pravom je mjestu. Temeljnim ugovorom je propisano da tu stoji trobojka sa krstom i četiri ocila koja se ističe ispred pravoslavnih hramova. Ne samo Crnoj Gori, nego širom Srbije, Kosova, Republike Srpske vjerovatno i svuda u svijetu gdje postoje pravoslavni hramovi".
Na tvrdnju Vukovića da je riječ o crkvenoj a ne o srpskoj trobojci, Baković kaže da je "vizuelni utisak da je to zastava druge države".
"Tamo je oznaka je 4S koja upućuje na slogu srpstva. Veća polovina stanovnika Štitarice su izjasnili kao Crnogorci. Najbolje da tu nema nijedne zastave, ili da stoje obje".
Baković ukazuje da je Crna Gora, građanska država, a da je zastava napravila velike podjele u selu.
"Poznanici, kumovi, komšije, rođaci prolaze i ne javljaju se jednim drugima. Prenose se razne priče, urede, prijetnje... ".
Pročitajte i ovo: Crna Gora u 'temeljnom zagrljaju' SPC-aCrkvu ispred koje su trenutno dva jarbola sa dvije zastave, napravila je tadašnja opština Štitarička, pod vladom knjaza Nikole Petrovića, 8. jula 1896. godine.
Temeljni Ugovor, na koji se poziva crkveni odbor pravdajući zastavu, potpisali su tadašnji premijer Crne Gore Dritan Abazović i patrijarh SPC Porfirije, u Podgorici avgusta 2022.
Njime se država obavezala da uknjiži crkvene nepokretnosti na eparhije SPC u Crnoj Gori bez dokaza o vlasništvu.
Uz to SPC-u Temeljnim ugovorom je priznat pravni subjektivitet šest vjekova duži nego što ga ima u matičnoj Srbiji. Njime je propisano da državni organi, uključujući i policiju, u crkvene objekte, mogu ući samo uz dozvolu SPC-a.
Ugovor je otvorio mogućnost uvođenja vjeronauke u javni obrazovni sistem.
Potpisivanje temeljnog ugovora tada su pozdravile proruske i prosrpske partije, dok je za procrnogorske ali i za dio stručne javnosti on protumačen kao sredstvo za sprovođenje velikosrpske ideologije u Crnoj Gori.