Širenje omikron soja izazvalo je nove probleme u svijetu baš kao i širenje prethodnih mutacija delta ili alfa. Nakon dvije godine pandemije postalo je jasno da se ovaj obrazac ponavlja i da se svijet približno svakih šest mjeseci bori sa novom varijantom. Kako se mogu smanjiti rizici od nastajanja novih sojeva?
Britanska studija obajvljena u magazinu Lancet bavila se istraživanjem prenošenja delta varijante kod vakcinisanih i nevakcinisanih ljudi. Pratila su se domaćinstva gdje se pojavio jedan slučaj sa rezultatom pozitivnim na delta varijantu i to koliko je posljedićno članova istog domaćinstva bilo zaraženo.
Ispostavilo se da se 38 posto nevakcinisanih koji su imali kontakt zarazilo, dok je kod vakcinisanih u istom domaćinstvu taj procenat iznosio 25 posto.
Više vakcinisanih, manje mutacija virusa
Studija je potvrdila da, iako vakcine nisu savršene u zaustavljanju prenosa bolesti, posebno delta soja na koji je bila usmjerena, ali je jasno pokazala da se manje viralnih replikacija generalno pojavljuje kod vakcinisanih ljudi.
Podaci iz Danske, koji nisu konačni, pokazuju da bi i sa sojem omikron mogla biti ista situacija.
Bez obzira što se čini da virus izbjegava efekte vakcine više nego što je to bio slučaj sa prethodnim mutacijama, opšti stav stručnjaka je da su vakcine i dalje ključne.
Broj replikacija virusa generalno gledano, biće umanjen za jedan mali dio za svaku vakcinisanu osobu. A ovo bi trebala da bude najbolja opcija za nošenje sa prijetnjom od budućih varijanti.
Pročitajte i ovo: Koliko vakcinacija smanjuje rizik od dugog kovida?Efikasna vakcina treba da smanji mogućnost da se vakcinisana osoba zarazi i širi infekciju. Jasno je da COVID vakcine ne mogu da izazovu imunitet koji potpuno blokira infekciju i prenošenje.
Ipak, vakcine, kako se čini, smanjuju rizik od prenosa ranijih varijanti korona virusa – kao što su originalna varijanta i alfa soj – i u slučaju smanjenja rizika da se vakcinisana osoba zarazi, ali i da dalje širi virus ako je već zaražena. Mnoge studije koje se bave ovim ispitivanjima su još u testnim fazama, ali ovakvi rezultati i na kasnije nastalim sojevima smanjili bi viralne replikacije i rizik od pojavljivanja mutacija.
Ključni cilj vakcinacije je bio da se smanje ozbiljna stanja bolesti i smrtnost, što je umnogome i dokazano.
Vakcina i sojevi delta i omikron
Novije varijante – delta i omikron – mnogo više, i pored vakcine, povećavaju rizik da se virus širi i tako održavaju postojeći rizik od daljeg mutiranja.
Soj delta je više širio zarazu i među vakcinisanim od ranijih sojeva, dok je omikron još efikasniji od delte u širenju zaraze i među vakcinisanim.
Analiza iz Velike Britanije iz prošle godine pokazuje da je vrhunac količine virusa – što je količina virusa unutar organizma zaražene osobe na najvišem nivou infekcije – kod vakcinisanih i kod nevakcinisanih postala gotovo izjednačena od pojave delta soja. Ovo sugeriše da vakcinisani pacijenti sa COVID-19 mogu gotovo jednako da šire virus kao i nevakcinisani.
Viralne replikacije i vakcinacija
Ali, postoje razlozi zašto ovo ne mora nužno biti slučaj. Ključna stvar je da se uzme u obzir vrijeme kada se mjeri količina prisustva virusa. Količina prisustva virusa se obično mjeri u jednom trenutku tokom infekcije kod većine ljudi – najčešće ubrzo nakon što su se pojavili simptomi i kada je infekcija u punom zamahu. Ali ako se virus pročišćava, i njegova količina smanjuje, mnogo brže kod vakcinisanih onda bi to značilo da bi broj viralnih replikacija koji se dešava u njihovom organizmu mogao biti manji nego što se to pretpostavlja.
Drugi razlog zašto viralne replikacije mogu navodno biti slične i kod vakcinisanih i kod nevakcinisanih jeste nečin na koji se mjeri vrhunac količine prisustva virusa. Najčešće se određuje kvantitativnim PCR ili qPCR (kvalitativnim) testom koji mjeri koliko kopija genetskog materijala virusa je prisutno u organizmu a ne broj stvarnih zaraznih virusnih čestica.
Glavna razlika između PCR (polimerazna lančana reakcija) i qPCR jeste u tome da je PCR kvalitativna tehnika dok je qPCR kvantitativna tehnika. PCR dozvoljava očitavanje "prisustva ili odsutnosti" a qPCR i količinu DNK koji se traži.
Bilo da postoje zarazne kopije virusa u organizmu neko može biti vjerodostojno procijenjen ekstrakcijom virusa, ubacivanjem u ćelije u laboratoriji i posmatranjem da li se stvara više virusnih čestica.
Studije su pokazale da otkrivanje virusnog genetskog materijala ne znači da je prisutan infektivni virus.
Zapravo, nedavna studija u Švajcarskoj koja je još u testnoj fazi pokazuje da mjerenje količine virusa qPCR tehnikom u jednom trenutku ne govori cijelu priču, piše magazin The Conversation.
U ovom ispitivanju mjereni su uzorci 384 zaražene osobe pet dana zaredom od kada su se ispoljili simptomi. Rezultati su pokazali da su ljudi imali uporedive nivoe virusnog genetskog materijala u sistemu svakog dana testiranja bez obzira na to da li su vakcinisani ili ne. Međutim, da je infektivnost virusa mjerena putem replikacije u ćelijama, količina virusa, bila mnogo manja kod vakcinisanih i brže je opadala tokom pet dana testiranja.